Θα μπορούσαν φερειπείν να διδαχτούν πως κοινωνίες και κράτη, που επίσης δεν είναι ιδανικές, ούτε δραστηριοποιούνται σε ιδανικά περιβάλλοντα, φέρουν μάλιστα βαρύ ιστορικό φορτίο, όταν εκδημοκρατίζονται, έστω στις βασικές τους λειτουργίες, πρωταγωνιστούν. Το γεγονός όμως θα περάσει απαρατήρητο στη χώρα μας. Και θα περάσει απαρατήρητο όχι επειδή οι ηγεσίες και ένα σημαντικό μέρος των πολιτών, που τους μιμούνται με ζήλο, είναι απορροφημένοι από την οικονομική κρίση και τις προσφυγικές ροές. Η συγκεκριμένη τεχνολογία δεν προσφέρεται ακόμη για συνδιαλλαγή. Πιο απλά για μίζες και προμήθειες. Είτε με τη μορφή δώρων και μετρητών, είτε με τη μορφή αγορασμένου πολιτικού χρόνου και παραμονής στην εξουσία με τα ανάλογα διαχειριστικά προνόμια.
Η κατασκευή του θερμοπυρηνικού αντιδραστήρα Wendelstein 7-X, στα βορειοανατολικά της χώρας, στην πόλη Greifswald, διήρκεσε εννιά χρόνια και με τη μέχρι σήμερα λειτουργία του κόστισε περίπου ένα δισεκατομμύριο ευρώ. Τους τελευταίους δώδεκα μήνες άρχισε σταδιακά η λειτουργία του και προχτές, στις 10 Δεκεμβρίου, έγινε γνωστό ότι οι Φυσικοί του Ιδρύματος κατόρθωσαν να παράξουν πλάσμα1. Σ’ ένα χιλιοστόγραμμο (Milligramm) Ηλίου, που δέχτηκε έναν στιγμιαίο θερμικό παλμό από μικροκύματα ισχύος 1,8 Megawatt, οι επιστήμονες μπόρεσαν να καταγράψουν με κάμερες την ελεγχόμενη πυρηνική σύντηξη2 (Kernfusion). Η αντίδραση διήρκεσε 1/10 του δευτερολέπτου και έφτασε στους 1 εκατομμύριο βαθμούς κελσίου. Ο Thomas Klinger, επιστημονικός Διευθυντής του προγράμματος διευκρινίζει ότι το πείραμα ξεκίνησε με το ευγενές αέριο Ήλιο, επειδή η δημιουργία πλάσματος από αυτό είναι ευκολότερη. Η διαδικασία θα επαναληφθεί τον Ιανουάριο με τη χρήση Υδρογόνου, πράγμα που είναι και ο τελικός στόχος της προσπάθειας.
Οι θερμοπυρηνικές αντιδράσεις και συγκεκριμένα η τήξη ατόμων Υδρογόνου σε Ήλιο συνιστούν μια διαρκή κατάσταση στον Ήλιο. Στη Γη το φαινόμενο έγινε γνωστό με την κατασκευή και δοκιμή της πρώτης υδρογονοβόμβας από τον Φυσικό Edward Teller το 1952. Στην υδρογονοβόμβα, που η ισχυρότερη που δοκιμάστηκε απελευθέρωσε ενέργεια ισοδύναμη με 4.000 ατομικές βόμβες, όπως αυτή που χρησιμοποιήθηκε στη Χιροσίμα, η αντίδραση είναι ανεξέλεγκτη. Μέχρι σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί ελεγχόμενες θερμοπυρηνικές αντιδράσεις, ωστόσο η διάρκειά τους δεν μπόρεσε να ξεπεράσει τα λίγα δευτερόλεπτα. Στη συγκεκριμένη πειραματική μονάδα υπολογίστηκαν και θα επιχειρηθούν διάρκειες αντιδράσεων μέχρι και 30 λεπτά, δηλαδή περίπου μια αιωνιότητα σε σχέση με τα προηγούμενα. Αυτό που δοκιμάστηκε τώρα στο Wendelstein 7-X και μπορεί να καταστήσει εφικτά τα προηγούμενα, γράφοντας ιστορία, είναι η επιτυχία των γερμανών επιστημόνων να κρατήσουν το πλάσμα ανέπαφο από τις κεραμικές επενδύσεις των ενισχυμένων τοιχωμάτων της εγκατάστασης, πάχους 180 εκατοστών. Η επαφή με τα τοιχώματα θα οδηγούσε, όπως συμβαίνει μέχρι σήμερα, στην άμεση κατάρρευση του πλάσματος και στη διακοπή της αντίδρασης. Πέτυχαν την αιώρηση και τον εγκλωβισμό του πλάσματος με τη χρήση ενός συμπλέγματος 70 ισχυρών μαγνητικών πηνίων, η υπεραγωγιμότητα των οποίων επιτυγχάνεται σε θερμοκρασία -2700 Κελσίου, δηλαδή σχεδόν στο απόλυτο μηδέν (-273.150 Κελσίου). Στη θερμοκρασία αυτή ψύχεται το υγρό Ήλιο πριν την αντίδραση. Οι διαφορές θερμοκρασίας των τοιχωμάτων του αντιδραστήρα, που έχει όγκο 30 km3, και του εσωτερικού του, που έφτασε στο ένα εκατομμύριο βαθμούς κατά τη διάρκεια της δοκιμής, είναι κολοσσιαία. Όταν χρησιμοποιηθεί υδρογόνο το συγκεκριμένο μέγεθος θα πρέπει να φτάσει τους εκατό εκατομμύρια βαθμούς. Το ερευνητικό πρόγραμμα θα διαρκέσει χρόνια και η επιτυχία του θα μπορούσε να προσφέρει καθαρές ενεργειακές λύσεις, δεδομένου ότι δεν δημιουργούνται ραδιενεργά απόβλητα ή άλλοι ρύποι. Η κατασκευαστική ιδέα του συγκεκριμένου τύπου θερμοπυρηνικού αντιδραστήρα, που ονομάζεται Stellarator, προτάθηκε τη δεκαετία του 1950 και θεωρήθηκε ανέφικτη. Η πρόοδος στη Φυσική των Αγωγών, ειδικά μετά το 1986, και η αξιοποίηση των δυνατοτήτων των σύγχρονων υπερυπολογιστών κατέστησαν την αρχική σύλληψη υλοποιήσιμη, επιτρέποντας το σχεδιασμό και την κατασκευή των περίπλοκων, όπως φαίνονται στη διπλνή εικόνα, μαγνητικών πηνίων, που συνιστούν την καρδιά του εγχειρήματος. 
Η προσπάθεια έχει και τον αντίλογό της. Οι Πράσινοι του κρατιδίου Mecklenburg-Vorpommern, όπου βρίσκονται οι εγκαταστάσεις του αντιδραστήρα, διαμαρτύρονται για τους δημόσιους πόρους που δαπανώνται σ’ ένα πρόγραμμα αμφίβολης αποτελεσματικότητας, ενώ θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση των υφιστάμενων πηγών ανανεώσιμης ενέργειας. Όταν σε μία ανάλογη περίπτωση ο αμερικανός εθνοπατέρας Benjamin Franklin (1706-1790) είχε ερωτηθεί από μια αριστοκρατική κυρία σε τι ωφελούσαν όλες αυτές οι έρευνες που έκανε, της απάντησε φλεγματικά: κυρία μου σε τι ωφελούν τα μωρά;
Σχεδόν για όλους εμάς τους υπόλοιπους, που δεν ανήκουμε στην κατηγορία των πολιτισμικά αδιαπέραστων πολιτικών και των αδιόρθωτων θαυμαστών τους και συνεχίζει να μας συνεπαίρνει η αρμονία του Σύμπαντος και η ομορφιά της Φύσης ισχύει το παρακάτω ανέκδοτο περιστατικό. Λέγεται ότι κάποτε, στις αρχές της δεκαετίας του 1920, ένας δημοσιογράφος ρώτησε τον Αστρονόμο Sir Arthur Eddington, Καθηγητή στο Cambridge και αυθεντία στη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας, αν αληθεύει, όπως είχε ακούσει, ότι υπήρχαν μόνο τρείς άνθρωποι στον κόσμο που καταλάβαιναν τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας. Ο A Eddington έμεινε για μια στιγμή σιωπηλός και μετά απάντησε: Προσπαθώ να σκεφτώ ποιος είναι ο τρίτος! (Stephen Hawking, Το χρονικό του Χρόνου, Σελ 106) Εφέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τότε που ο Albert Einstein δημοσίευσε τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας. Η διεθνής βιβλιογραφία συνεχίζει να τη χαρακτηρίζει the most beautiful theory.
Το άρθρο αφιερώνεται ιδιαίτερα στους φίλους και θεράποντες των φυσικών επιστημών: Χρήστο Αποστολίδη στη Χαϊδελβέργη, Κώστα Σταμόπουλο στην Αταλάντη, Λευτέρη Απαζίδη στην Ελευθερούπολη, Κυριάκο Παράσογλου στην Αθήνα, Χάρη Τοπάλη στην Κοζάνη, Κώστα Ράπτη στη Βιέννη και Στέλιο Τοκατλίδη στη Θεσσαλονίκη.
Παραπομπές:
1. Πλάσμα: Υπάρχουν διάφοροι ορισμοί. Ένας θεωρεί το πλάσμα μορφή αερίου. Σε κάποιον άλλο περιγράφεται ως η τέταρτη κατάσταση της ύλης (οι υπόλοιπες τρεις είναι η στερεή, η υγρή και η αέρια). Το πλάσμα διαφέρει από ένα μη-ιονισμένο αέριο. Σχηματίζεται όταν ένα αέριο γίνει πολύ θερμό με αποτέλεσμα ηλεκτρόνια να αποσπαστούν από το άτομό τους και να καταστούν ελεύθερα (ελεύθερα ηλεκτρόνια). Το πλάσμα επομένως αποτελείται από ελεύθερα ηλεκτρόνια και ιόντα (άτομα ή μόρια που έχουν χάσει ή αποκτήσει ένα ή περισσότερα ηλεκτρόνια) και συνιστούν μια υπεριονισμένη κατάσταση της ύλης. Το πλάσμα μπορεί να προκύψει από ένα αέριο στο οποίο έχει δοθεί αρκετή ενέργεια (109 βαθμών Kelvin) για να αποχωριστούν τα άτομα από τα ηλεκτρόνιά τους (ιονισμός) ώστε να παραχθεί ένα νέφος από ιόντα και ηλεκτρόνια. Κοινό παράδειγμα πλάσματος είναι ο κεραυνός. Ο Ήλιος και τα αστέρια είναι κολοσσιαίοι θερμοπυρηνικοί αντιδραστήρες. Πλάσμα απαντάται στον μεσοαστρικό χώρο και στην ιονόσφαιρα. Ο ηλιακός άνεμος αποτελείται επίσης από πλάσμα. (Λήμμα στη Βικιπαίδεια)
2. Πυρηνική σύντηξη: Ονομάζεται η συνένωση ελαφρών πυρήνων σε βαρύτερους με ταυτόχρονη απελευθέρωση ενέργειας. Η ενέργεια που απελευθερώνεται οφείλεται στο γεγονός ότι η ενέργεια σύνδεσης ανά νουκλεόνιο στα προϊόντα της σύντηξης, είναι μικρότερη από το άθροισμα των ενεργειών σύνδεσης που χαρακτηρίζει κάθε αντιδρόν συστατικό της σύντηξης (Μέχρι του σχηματισμό του σιδήρου. Κατά την παραγωγή βαρύτερων πυρήνων υπάρχει ενεργειακό έλλειμμα) Πυρηνική σύντηξη μπορούν να δημιουργήσουν μόνον ελαφρά στοιχεία, όπως τα ισότοπα του υδρογόνου. Με τη θέρμανση αερίου υδρογόνου σε υψηλές θερμοκρασίες, προκαλούνται συγκρούσεις των πυρήνων των ατόμων του υδρογόνου, τόσο ορμητικές και βίαιες που τελικά αυτοί συνενώνονται δημιουργώντας σταδιακά πυρήνες ενός άλλου στοιχείου (μεταστοιχείωση), αρχικά σε δευτέριο και τελικά σε ήλιο, εκλύοντας ταυτόχρονα θερμική ενέργεια. (Λήμμα στη Βικιπαίδεια)