Η Παρανόηση
Οι ασαφείς και ρευστές συνθήκες της εποχής, όπου όλα πρέπει επαναπροσδιοριστούν, ευνοούν ιδιαίτερα κάθε είδους παρερμηνείες και παρεξηγήσεις. Ας δούμε μια αυτοβιογραφική περίπτωση από τον αμίμητο και σπουδαίο Γούντι Άλεν. Ο αναγνώστης που είναι στοιχειωδώς απροκατάληπτος και βασικά ενημερωμένος θα διακρίνει αβίαστα τις συνάφειες με τη σημερινή πραγματικότητα:
Τα γυρίσματα της ταινίας Σκιές και Ομίχλη* ολοκληρώθηκαν χωρίς κανένα πρόβλημα-το πρόβλημα ήταν η ίδια η ταινία. Οι μεγαλοπαράγοντες συνάχθηκαν στην αίθουσα προβολής μου για να τη δουν για πρώτη φορά, μια τελετουργία που την ακολουθούσε είτε μια υπερβολική ευφορία είτε μια ευγενική ανειλικρινής εξύμνηση της σκηνοθετικής μου μαεστρίας. Όταν άναψαν τα φώτα, μετά το τέλος της προβολής, οι τέσσερις ή πέντε κουστουμάτοι έμειναν ασάλευτοι, λες κι είχαν όλοι τους παραλύσει από ισχυρή δόση κουράριου**.
Ο Θάνατος των Άλλων & Ο Νεοφιλελευθερισμός
Η προχτεσινή, 26.03.2021, δήλωση1 της κ. Βάνας Παπαευαγγέλου είναι πρώτα συνεπής και μετά κυνική. Οι επεξηγηματικές φωνασκίες περί διαστρέβλωσης, ύστερα από την κατακραυγή και ενώ υπάρχει η αυθεντική οπτικοακουστική καταγραφή, δεν αλλάζουν τίποτε στο περιεχόμενο της αρχικής παραδοχής. Εκτός του ότι τα ποσοστά των θανάτων ασθενών από κορονοϊό εκτός Μ.Ε.Θ. είναι υπερτριπλάσια του 20%* που ανέφερε η εν λόγω και άλλοι ομοϊδεάτες της. Mutatis mutandis** και ο Γιόζεφ Μένγκελε*** αισθάνονταν παρεξηγημένος. Τα προηγούμενα επιβεβαιώνουν απλώς την αβίαστη φυσικότητα με την οποία ο ευγνώμων υπηρέτης αναμασάει και υπερακοντίζει πρόθυμα τις επιθυμίες - εντολές του αφεντικού που τον ευεργετεί. Τα εγχώρια αφεντικά συντηρούν με τα λεφτά των άλλων μια πλούσια ποικιλία πρόθυμων υπηρετών.
(*το 61,31% πεθαίνει εκτός ΜΕΘ και το 38,69% πεθαίνει εντός ΜΕΘ **τηρουμένων των αναλογιών. *** Ο Άγγελος του Θανάτου στο Άουσβιτς. Υπήρξε γιατρός που διενεργούσε “ερευνητικά” πειράματα σε υγιή παιδιά και συμμετείχε στην επιτροπή επιλογής κρατουμένων που οδηγούνταν άμεσα στους θαλάμους αερίων.)
Κιτς & Τρολάρισμα
Όταν η μαγεία του Kitsch συναντάει τη γοητεία του Troll.
Το κιτς είναι η μετάφραση της επιτηδευμένης ηλιθιότητας των κοινοτοπιών στο γλωσσικό ιδίωμα της ομορφιάς και της συγκίνησης. Η λέξη κιτς υποδηλώνει τη στάση ανθρώπων που επιδιώκουν με κάθε τρόπο να αρέσουν στους περισσότερους. Για να γίνουν αρεστοί, πρέπει να επιβεβαιώσουν όλα όσα θέλει ν' ακούσει ο κόσμος. Και επίσης όλα όσα θέλουν ή θα ήθελαν να πιστεύει ο κόσμος γι αυτούς. Πρέπει λοιπόν να τεθούν στην υπηρεσία της κοινοτοπίας και να αποσπάσουν κύματα συμπάθειας από τους σκόπιμους ιστορικούς συνειρμούς.
Τα συναισθήματα που υποκινούνται από το κιτς πρέπει να μπορεί να τα συμμερίζεται η πλειοψηφία. Εξ ορισμού το κιτς δεν έχει να κάνει με το ασυνήθιστο. Αναφέρεται σε εικόνες - κλειδιά, βαθιά αγκυροβολημένες στη συλλογική μνήμη: αχάριστα παιδιά, εγκαταλελειμμένοι γονείς, προδομένη πατρίδα. Στην προκειμένη περίπτωση έχουμε να κάνουμε με τη διέγερση πατριωτικού αισθήματος μέσα από την εργαλειοποίηση του εθνικού κιτς.
Σκυλάδικο ≠ Κωλάδικο
τέτλαθι δή, κραδίη· καὶ κύντερον ἄλλο ποτ᾽ ἔτλης
(Καρδιά μου, κράτα! Κράτησες άλλοτε και πιο σκυλίσιο πόνο)
Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, υ 18.
Σε μια προηγούμενη δημοσίευση (Ακολασία και Ακόλαστοι, 19 Φεβρουαρίου 2021) είχα αναφερθεί στις έννοιες σκυλάς, σκυλάδικο, τις οποίες διαχώριζα από την έννοια κωλάδικο. Και επειδή οι δύο αυτές έννοιες συγχέονται και τείνουν να θεωρούνται συνώνυμες, μια παρουσίαση των διαφορών τους κρίνεται ως χρήσιμη.
Οι στοιχειωδώς ενημερωμένοι επισκέπτες της σελίδας θα διακρίνουν πίσω από την κατηγοριοποίηση και τους συμβολισμούς τις προβολές και τις συνάφειες με την σύγχρονη ελληνική κοινωνία.
Και εννοείται ότι σε μια τέτοια περιγραφή δεν μπορώ παρά να μνημονεύσω τον κατά τη γνώμη μου σπουδαιότερο λαογράφο – ανατόμο της ελληνικής περίπτωσης· τον αείμνηστο Ηλία Πετρόπουλο:
Η λέξη σκυλάδικο βγαίνει από τη λέξη σκύλος. Η λέξη σκύλος υποδηλώνει τον σκληρό μάγκα, τον αμετανόητο, τον αδάμαστο, αυτόν που τη βγαίνει σπαρτιάτικα. Η λέξη σκύλος είναι αρχαιότερη από τη λέξη σκυλάδικο. Μετά τη λέξη σκυλάδικο λανσαρίστηκε η λέξη κωλάδικο.
Ακολασία και Ακόλαστοι
Κάθε ανθρώπινη κοινωνία πρέπει να αιτιολογεί τις ανισότητές της.
Πρέπει να βρίσκει επαρκείς λόγους γι’ αυτό, γιατί αλλιώς απειλείται με κατάρρευση το συνολικό πολιτικό και κοινωνικό οικοδόμημα.
Thomas Piketty, Kapital und Ideologie, Einleitung, S. 13.
Πορνεία, αχαλίνωτα νοσηρές και έκλυτες ορέξεις, που κάθε στιγμή έρχονται σε σύγκρουση με τους ίδιους τους αστικούς νόμους. Ενάρετες “άγιες οικογένειες”, διαπρύσιοι κήρυκες της ηθικής, παραδομένοι στα πιο νοσηρά βίτσια, εξαγορασμένα με την ισχύ του χρήματος και της εξουσίας. Ξετσίπωτη απάτη, μανία πλουτισμού, όχι με την παραγωγή αλλά με το επιτήδειο τσέπωμα του έτοιμου πλούτου, που επιδεικνύεται ξιπασμένα. Ο ληστεμένος πλούτος που αναζητά την ικανοποίησή του εκεί ακριβώς όπου οι απολαύσεις γίνονται ακολασία. Εκεί όπου γίνονται ένα το χρήμα, η βρομιά και το αίμα.
Αυτές είναι μερικές από τις παρατηρήσεις του Καρλ Μαρξ στη σειρά των άρθρων του Οι Ταξικοί Αγώνες στη Γαλλία 1848-1850*. Αν νομίσατε ότι πρόκειται για περιγραφές της σημερινής ελληνικής κοινωνίας, νομίσατε σωστά.
Τέλος στα Διλήμματα
Επιτέλους μπαίνει ένα τέλος στο αγχωτικό δίλημμα για τις γεμιστές πιπεριές: με κιμά ή χωρίς κιμά. Η πρόταση του περιβόητου Τούρκου σεφ Burak Özdemir δίνει την οριστική απάντηση: γεμιστές πιπεριές με ψητό αρνί. (video) Οι Καλύτερες Γεμιστές Ever! Ένας πρωτοποριακός συνδυασμός για δύο από τις δημοφιλέστερες συνταγές.
Η προνοητικότητα μάλιστα της παρασκευής του φαγητού από τον Burak Özdemir εξασφαλίζει και το προκαταβολικό κάψιμο των θερμίδων του προκλητικά - στα όρια της διαστροφής - πλούσιου γεύματος. Η σούβλα γυρίζει με τη χρήση στατικού ποδήλατου. Και το ποδήλατο - στατικό ή όχι - καίει πολλές θερμίδες. Εκτός όμως από την προαπαιτούμενη φυσική άσκηση, η γαστριμαργική πανδαισία δοκιμάζει και την εγκράτειά μας: δόσις ολίγη τε φίλη τε. (Οδύσσεια ξ’ 57)
Η μαγειρική κυρίες και κύριοι δεν έχει αδιέξοδα και δείχνει το δρόμο. Κάποιοι επιμένουν στην (ανύπαρκτη) διπλωματία των λαών. Εμείς ας εφαρμόσουμε τον (υπαρκτό) διατροφικό διεθνισμό.
Δυσκολίες, κρίσεις και πανδημίες θα υπάρχουν πάντα. Οι σύντομες καθημερινές απολαύσεις δημιουργούν την απαραίτητη απόσταση και την ευεξία και προσθέτουν στην καρτερικότητα που απαιτείται για να τις αντιμετωπίσουμε. Ένας νοήμων άνθρωπος, δηλαδή ένας άνθρωπος συμφιλιωμένος με την αναπάντεχη φύση της ζωής, γνωρίζει και μπορεί να τα εφαρμόζει αυτά, κρατώντας τα αναγκαία μέτρα. Οι λέξεις μέτρο και μοίρα είναι συγγενικές. Στο τέλος όλα καταλήγουν σε μια αδιάκοπη άσκηση αυτογνωσίας.
Βιβλιοφιλία & Μακροζωία
In omnibus requiem quasivi,
et nusquam inveni nisi in angulo cum libro1.
Thomas a Kempis, 1380-1471.
Όσα περισσότερα βιβλία διαβάζεις, τόσο περισσότερο ζεις, υποστηρίζει μια νέα μελέτη. Μια ομάδα εμπειρογνωμόνων από τη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Yale διαπίστωσε μια σχέση μεταξύ της ανάγνωσης βιβλίων και της αυξημένης μακροζωίας, που έδειξε ότι οι βιβλιοφάγοι μπορεί να έχουν ένα σημαντικό πλεονέκτημα επιβίωσης σε σύγκριση με τους ανθρώπους που δεν διαβάζουν βιβλία. Οι ερευνητές εξέτασαν δεδομένα που περιελάμβαναν 3.635 άτομα που συμμετείχαν σε μια εκτεταμένη μελέτη για την υγεία και απάντησαν σε αρκετές ερωτήσεις σχετικά με την ανάγνωση.
Τα δεδομένα χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες: άτομα που διαβάζουν βιβλία έως τρεισήμισι ώρες την εβδομάδα, άτομα που διαβάζουν περισσότερες από τρεισήμισι ώρες και άτομα που δεν διαβάζουν καθόλου βιβλία.
Καταγώγια της Σκέψης
Είσαι ιδιοκτήτης μιας από τις αποθήκες δηλητηρίου. Πρέπει να φοβάσαι… Η εφημερίδα αντί να είναι ιερατείο, έχει γίνει ένα μέσο για τα κόμματα, μέσο, εμπορευματοποιήθηκε και σαν όλα τα εμπόρια δεν έχει ούτε πίστη, ούτε νόμο… Όλες οι εφημερίδες είναι μαγαζιά τα οποία πουλάνε στο λαό λόγια σ’ ό,τι χρώμα τους αρέσει. Αν υπήρχε μια εφημερίδα καμπούρηδων θα αποδείκνυε πρωί και βράδυ την ομορφιά, την καλοσύνη, την ανάγκη των καμπούρηδων. Μια εφημερίδα δεν υπάρχει πια για να φωτίσει, αλλά για να κολακέψει γνώμες. Έτσι, όλες οι εφημερίδες θα είναι σε δεδομένο χρόνο αισχρές, υποκριτικές, βρώμικες, ψευδείς, δολοφονικές. Θα σκοτώνουν τις ιδέες, τα συστήματα, τους ανθρώπους και θα ευημερούν απ’ αυτό. Θα έχουν το κέρδος των λογικών όντων: το κακό θα γίνεται χωρίς να είναι κανένας ένοχος…θα είμαστε όλοι αθώοι και θα μπορούμε να πλένουμε τα χέρια μας από κάθε βρωμιά. Ο Ναπολέων έδωσε την εξήγηση αυτού του ηθικού ή ανήθικου, όπως σας αρέσει, φαινομένου, μέσα σε μια υπέροχη φράση που του την υπαγόρευσε η θητεία του στη Συνέλευση: Τα συλλογικά εγκλήματα δεν αφορούν κανέναν. Η εφημερίδα μπορεί να έχει την πιο ωμή συμπεριφορά. Κανείς ξεχωριστά δεν τη θεωρεί βρώμικη…
Επάνοδος από την Ελλάδα
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Αικατερίνη Σακελλαροπούλου - αξιεπαίνως ενθυμούμενη τες οικογενειακές μας παραδόσεις, το χρέος προς την πατρίδα, κι άλλα ηχηρά παρόμοια* - υποστήριξε ότι ο εθνοκεντρισμός οδηγεί σε ανελευθερία. Ο Μεγάλος Αλεξανδρινός θα της το αναγνώριζε. (Αλλά μήπως κι αυτουνού το ονοματεπώνυμο δεν είναι ρωμαϊκό και τουρκικό; constantia: πίστη, σταθερότητα. kavaf: κατασκευαστής ή και πωλητής φτηνών έτοιμων παπουτσιών.)
Ώστε κοντεύουμε να φθάσουμ’, Έρμιππε.
Μεθαύριο, θαρρώ· έτσ’ είπε ο πλοίαρχος.
Τουλάχιστον στην θάλασσά μας πλέουμε·
νερά της Κύπρου, της Συρίας, και της Αιγύπτου, 5
αγαπημένα των πατρίδων μας νερά.
Γιατί έτσι σιωπηλός; Ρώτησε την καρδιά σου,
όσο που απ’ την Ελλάδα μακρυνόμεθαν
δεν χαίροσουν και συ; Αξίζει να γελιούμαστε; —
αυτό δεν θα ’ταν βέβαια ελληνοπρεπές.10
Ας την παραδεχθούμε την αλήθεια πια·
είμεθα Έλληνες κι εμείς — τί άλλο είμεθα; —
αλλά με αγάπες και με συγκινήσεις της Ασίας,
αλλά με αγάπες και με συγκινήσεις
που κάποτε ξενίζουν τον Ελληνισμό.15
Dancing Robots: Do You Love Me?
Αυτό που παρουσιάζεται στο video που έχει επισυναφθεί μπορεί να ενδιαφέρει λίγους· αφορά όμως πολλούς. Όσοι ανησυχούσαν αόριστα, τώρα μπορούν να τρομάζουν άφοβα. Επειδή όμως στα θέματα της σύγχρονης τεχνολογίας είμαστε υπανάπτυκτοι, τουλάχιστον ας μην θεωρηθούμε και πολιτισμικά ανιστόρητοι. Οι Αμερικανοί μπορούν δικαιολογημένα να υπερηφανεύονται και να επιδεικνύουν τα επιτεύγματα της Boston Dynamics - κι αυτά είναι όσα (μάλλον) επιτρέπεται να εκτεθούν. Εμείς μπορούμε να αναπολούμε τις ολόχρυσες θεραπαινίδες, σαν ζωντανά κορίτσια του Ομήρου. Δεν μπορώ να πω να περηφανευόμαστε. Γιατί; Απλά κοιτάξτε γύρω σας. Και αναλογιστείτε κι εσείς, όπως κι εγώ, τι κάναμε για να είμαστε και περήφανοι. Κάποιοι αιθεροβάμονες προγονόπληκτοι επιμένουν ακόμη ότι οι Έλληνες θα πρέπει να διδάσκουν πολιτισμό. Οι καμένες Μυκήνες, η πλημμυρισμένη Ακρόπολη και το επιδεικτικό όργιο των εμβολιασμών της εκατοντάδας και πλέον (128) των κυβερνητικών στελεχών και των συμβίων τους είναι από μόνα τους αρκετά για να τρέψουν σε φυγή οποιοδήποτε ορθοβαδιστικό ανθρωποειδές. Αλλά ας αφήσουμε αυτά τα τετριμμένα και γνωστά ενοχλητικά κι ας χαθούμε για λίγο στη μαγεία των στίχων του Ομήρου, κρατώντας την απορία για το τι είχε υπόψη του όταν περί το 750 π.Χ. έγραφε τα πρακάτω: