Ενδιάμεσοι και Μεσολαβητές.
Θεὸς δὲ ἀνθρώπῳ οὐ μείγνυται1.
Πλάτων, Συμπόσιον,203 a.
Ό,τι προσφέρει στο λογικό πεδίο η έννοια του μεταξύ, είναι για το μεταφυσικό και θρησκευτικό ο δαίμων. Μετριάζει το δυϊσμό του πλατωνικού συστήματος, τον απόλυτο χωρισμό ανάμεσα στον κόσμο του νοητού, που είναι απειροτέλειος σε ουσία, αλήθεια και αξία, και του αισθητού κόσμου του γίγνεσθαι και του κακού.
Στο θεολογικό επίπεδο ο δαίμων αποκαθιστά την επικοινωνία μεταξύ του θείου και των ανθρώπων, ώστε ο άνθρωπος να εξυψωθεί μέχρι τη γνώση και τη μίμηση του θείου, χωρίς να χάνει το θείο από την ανέφικτη τελειότητα και την ευδαιμονία του με το συγχρωτισμό του με την ανθρώπινη μηδαμινότητα.
Όσο ψηλότερα τοποθετεί η προοδεύουσα θρησκευτική συνείδηση το θείο, τόσο ζωηρότερη γίνεται η ανάγκη του μεσολαβητή. Οι άγγελοι των ανατολικών θρησκειών, ο Όσιρις, ο Μίθρας – που σημαίνει μεσίτης –, αλλά και αυτό το δόγμα της ενανθρώπησης του Λόγου, είναι προσπάθεια να λύσουν αυτόν το δυϊσμό και την αντινομία του εγκλείει.
Δημιουργία και Ηδονή.
Στον καθορισμό της ουσίας της ποίησης1 ο Αριστοτέλης, όπως και οι αρχαίοι γενικά, αναγνωρίζει ως το κέντρο του βάρους της όχι τη δημιουργική παρεμβολή της ψυχής του ποιητή, αλλά το καθαυτό αποτέλεσμα της παρεμβολής2 και τη σχέση που αυτή έχει με την πραγματικότητα.
Τη σχέση αυτή την αντιλαμβάνεται σαν προβολή της ουσίας του προτύπου στο προϊόν της μίμησης*, της πραγματικότητας στο είδωλο, της αλήθειας στο φάντασμα. (* της μίμησης· όχι της αντιγραφής.)
Γι’ αυτό εξαίρει ως μια από τις πηγές της ηδονής, δηλαδή της καλλιτεχνικής συγκίνησης, τη συνειδητοποίηση της ομοιότητας του έργου με το πρότυπο.
Γι’ αυτό επίσης από το υπερφυσικό δέχεται μόνο ό,τι έχει τουλάχιστον την επίφαση του δυνατού και υπαρκτού:
Φαίνεται ότι γενικά η ποίηση οφείλει την αρχή της σε δύο αιτίες — και τις δυο τους φυσικές. Η μίμηση, πράγματι, είναι σύμφυτη στους ανθρώπους από την παιδική τους κιόλας ηλικία: αυτό που κάνει τους ανθρώπους να διαφέρουν από τα άλλα ζώα είναι τούτο, ότι ο άνθρωπος είναι το πιο μιμητικό πλάσμα του κόσμου, και τις πρώτες γνώσεις του τις αποκτά με τη μίμηση.
Foule sentimentale.
Σύμφωνα με τον Arthur Schopenhauer, 1788 - 18601, οι έννοιες είναι καθολικότητες μετά τα πράγματα (universalia2 post-rem), η πραγματικότητα ορίζεται από την καθολικότητα των ίδιων των πραγμάτων (universalia in re), η μουσική όμως βρίσκεται στις απαρχές των πραγμάτων (universalia ante rem).
Στο Harmonices mundi, 1619, ο Johannes Kepler, 1571 – 1630, ανέδειξε και αποτύπωσε τη μουσικότητα και τις τονικές σχέσεις των πλανητών, όπως αυτές προέκυπταν και υπολογίζονται από τις κινήσεις και τις ταχύτητες που διαγράφουν στις ελλειπτικές τους τροχιές3. Η Γη, σύμφωνα με τα προηγούμενα, είναι ημιτόνιο.
Ηχητικά κύματα εκπέμπονται από τα ουράνια σώματα και διατρέχουν το Σύμπαν. Ο Ήλιος πάλλεται κάθε πέντε λεπτά.
Το πιθανότερο είναι πως όταν ο Κέπλερ και ο Σοπενχάουερ τα στοχάζονταν αυτά είχαν στο μυαλό τους τις οικουμενικές και μεγαλοφυείς δημιουργίες των διαπρεπών - με χρονολογική σειρά - συμπατριωτών τους: Μπαχ (Μπαρόκ), Μότσαρτ (Κλασικισμός), Μπετόβεν - Βάγκνερ (Ρομαντισμός).
Ωστόσο η καθολικότητα μπορεί να υπάρχει σπερματικά και σ' μια πιο ταπεινή καλλιτεχνική4 δημιουργία. Μια τέτοια σύνθεση, με μια ποικιλία αλληγοριών και συμβολισμών, όπου η μουσικότητα της γλώσσας αντανακλάται στη μελωδία της σύνθεσης, ακολουθεί στο τέλος της ανάρτησης. Πρόκειται για το Foule sentimentale του Alain Souchon: Oh la la la vie en rose. Le rose qu'on nous propose* ...
(*It's unbelievable! Life through rose-colored glasses...but not any glasses, only those of the brand and color that they want to force us to buy…)
Η Μάταιη Αναζήτηση της Αθανασίας.
Η αγωνία του ανθρώπου για το θάνατο κάνει τον Γκιλγκαμές να θέλει τουλάχιστον να αποθανατιστεί με μια ηρωική πράξη, γι’ αυτό αποφασίζει να ξεκινήσει μαζί με τον Ενκιντού, που άρχισε να αισθάνεται ανήσυχος, για ένα μακρινό ταξίδι με προορισμό τη “Χώρα των Ζωντανών”, εκεί που βρίσκεται το Δάσος των Κέδρων, και να κόψει τα δέντρα.
Το δάσος όμως το φυλάει ένα παντοδύναμο τέρας, ο Χάμπα-ρουκ. Η θεά Ιστάρ σαγηνεύεται από την ομορφιά του Γκιλγκαμές και του προτείνει γάμο. Ο Γκιλγκαμές όμως την απορρίπτει και την προσβάλλει, απαριθμώντας τη μοίρα όλων των προηγούμενων εραστών της.
Η θεά θυμωμένη ζητά από τον πατέρα της Άνου να στείλει τον Ταύρο του Ουρανού να καταστρέψει την Ουρούκ. Ο Γκιλγκαμές με τον Ενκιντού σκοτώνουν τον Ταύρο του Ουρανού και πετούν ένα μπούτι του στα μούτρα της Ιστάρ.
Η αυθάδεια των δύο φίλων τιμωρείται με τον θάνατο του ενός κι αυτός είναι ο Ενκιντού. Ο Ενκιντού εκείνο το βράδυ ονειρεύεται τη σύναξη των θεών ν’ αποφασίζει το θάνατό του. Πράγματι αρρωσταίνει και λίγο αργότερα πεθαίνει και ο θάνατός του είναι αβάσταχτος για τον Γκιλγκαμές. Καταλαβαίνει πως και η δική του σειρά πλησιάζει και τον κυριεύει τρομακτικός φόβος.
Θεατές Παντός Χρόνου και Πάσης Ουσίας.
Στην ερώτηση αν κάποιος άνθρωπος μπορεί να είναι ευχαριστημένος με μια ζωή γεμάτη σοφία, κατανόηση, γνώση, τεράστια μνήμη της καθολικής ιστορίας, αλλά δίχως βιώματα ηδονής ή πόνου, μεγάλου ή μικρού, η απάντηση που δίνει ο Πλάτωνας στον Φίληβο1 είναι ένα κατηγορηματικό: Όχι. Είμαστε αγκυροβολημένοι στη ζωή του αισθήματος, που είναι μέρος της ανθρώπινης μας φύσης, και δεν μπορούμε να την εγκαταλείψουμε ακόμη και για να γίνουμε “θεατές παντός χρόνου και πάσης ουσίας”2.
Τα μαθηματικά των πυθαγόρειων έμαθαν στον Πλάτωνα να βλέπει το αιώνιο στο γήινο, το υπεραισθητό στο υλικό. Η αστρονομία γύρισε τη ματιά του από τους περιορισμούς της Γης στην απεραντοσύνη του Σύμπαντος και σ’ εκείνα τα αινιγματικά σώματα του Κόσμου, που κινούνται μόνα τους, άρα φαίνονται να είναι έμψυχα κι ορατοί θεοί και που οι κινήσεις τους είναι κανονισμένες με μέτρα κι αριθμούς και γι’ αυτό αντιληπτές από τη νόηση. Έτσι τα μαθηματικά έγιναν η ζύμη για το μυστικισμό του Πλάτωνα.
Όσον αφορά το μυστικισμό, θυμίζω πως και ο Albert Einstein προς το τέλος της ζωής του αναγνώρισε το ρόλο της μεταφυσικής στην επιστήμη και ενοχλούνταν από την αδυναμία της φυσικής να προσφέρει έναν ολοκληρωμένο και πειστικό ορισμό του χρόνου3. (Ο ίδιος είχε καταλήξει στο συμπέρασμα μιας κατάστασης αιωνιότητας όπου το παρόν, το παρελθόν και το μέλλον υπάρχουν ταυτόχρονα. Σημειώνω πως την ίδια αντίληψη για το χρόνο είχαν και οι Ίνκας.)
Υπαρκτός Σουρεαλισμός.
Το απόσπασμα που ακολουθεί προέρχεται από την Bild-Zeitung. Η Μπιλντ είναι γερμανική λαϊκή εφημερίδα που εκδίδεται σε 3,5 εκατομμύρια φύλλα την ημέρα και έχει τη μεγαλύτερη κυκλοφορία σ’ όλη την Ευρώπη.
Το περιεχόμενό της έχει περιγραφεί ως: διαβόητο για το μείγμα κουτσομπολιού, επιθετικής γλώσσας και αισθησιασμού, αλλά και υποστηρίζεται ότι: ασκεί τεράστια επίδραση στους πολιτικούς της Γερμανίας.
Έτσι, αφήνοντας στην άκρη την ποικιλία των επιθετικών προσδιορισμών που μπορεί να προκαλεί το απόσπασμα, ας επικεντρωθούμε στο νόημα όσων προτείνει:
Όταν κάνουμε ντους χρησιμοποιούμε κατά μέσο όρο 12 με 15 λίτρα νερό το λεπτό. Εάν χρησιμοποιείτε μια λεγόμενη οικονομική κεφαλή ντους, μπορείτε να εξοικονομήσετε σχεδόν τη μισή. Ανάλογα με τον τύπο θέρμανσης, απαιτούνται μεταξύ 1,5 και 8 κιλοβατώρες ενέργειας για το ντους. Κόστος: μεταξύ 60 σεντς και 1,80 ευρώ.
Κάθε Γερμανός καταναλώνει περισσότερα από 120 λίτρα πόσιμου νερού καθημερινά. Ο Δρ Rechenberg λέει πως: Αυτό το μέγεθος περιλαμβάνει την προσωπική υγιεινή, το ξέπλυμα της τουαλέτας, το μαγείρεμα, το ποτό και το πλύσιμο των ρούχων, μεταξύ άλλων.
Εάν θέλετε να εξοικονομήσετε νερό και ενέργεια, θα πρέπει να το κάνετε αποφεύγοντας το παρατεταμένο αφρόλουτρο. Εξάλλου, το μπάνιο καταναλώνει περίπου τρεις φορές περισσότερο νερό και ενέργεια από το ντους.
Η Ανάγκη της Δαιμονοποίησης.
Ο Ουμπέρτο Έκο συμβούλευε να μη βιάζεσαι να φανείς έξυπνος για να μην αποδειχτείς στη συνέχεια ανόητος.
Στο μεταξύ και πριν τη συνέχεια η Μόσχα διαψεύδει ως "στημένη προβοκάτσια για τους ξένους ανταποκριτές" το σκηνικό στην Bucha και παράλληλα ζητάει έκτακτη συζήτηση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για το θέμα.
Θυμίζω ότι στις 31/3 ο Δήμαρχος της πόλης επιβεβαίωνε πως οι Ρώσοι είχαν αποχωρήσει στις 30/3 χωρίς να αναφερθεί σε καμία "σφαγή" και ακόμη ότι η "αποκάλυψη" έγινε μετά από 4 μέρες.
Τις ίδιες αυτές ημέρες η ελληνική κοινωνία αγανακτεί και ταράζεται από τα εγκλήματα της φερομένης ως παιδοκτόνου.
Περιμένοντας λοιπόν την επαλήθευση ή τη διάψευση των κατηγοριών ας προσεγγίσουμε το περιεχόμενο των πολιτικών και κοινωνικών αντιδράσεων χωρίς την υστερία των συναισθηματισμών.
Αλέκος Φασιανός.
"Όμως δεν είχα την μυστικοπάθεια. Άρχισα να ζωγραφίζω πάλι ανθρώπους με στολή και παράσημα μέσα σε κήπους. Δεν είχαν καμία κίνηση. Ήταν ανέκφραστοι και κρατάγανε λουλούδια. Αργότερα οι μικρές αυτές φιγούρες των ανθρώπων με τις στολές που έκανα άρχισαν να διαλύονται, να γίνονται τα όντα τα χρωματιστά με τα λουλούδια γύρω γύρω, άλλοτε καλά, άλλοτε τρομερά...Είναι όμως πλάσματα απόκοσμα, της δικιάς μου φαντασίας, όπως προήλθαν μέσα από τις σκοτεινές εκκλησίες. Μου αρέσει η κόκκινη μάζα η η μπλέ, όχι όμως αφηρημένη. Θέλω όμως να συμβολίζει κάτι το χρώμα η οι γραμμές. Για αυτό πάντα οι φιγούρες που ζωγραφίζω είναι διαλυμένες και ζουν στα λουλούδια. Ίσως είναι πεθαμένες." Αλέκος Φασιανός, Αθήνα 1964.
Στους ποικίλους συμβολισμούς του έργου του Αλέκου Φασιανού βρήκε την εφαρμογή και μια ακόμη αναίρεσή της η περιφρονητική αποστροφή των σχολαστικών* του 12 αιώνα πως: pictura est laicorum literatura (η ζωγραφική είναι η λογοτεχνία των λαϊκών ανθρώπων.)
Ωστόσο ήταν ο Πάπας Γρηγόριος ο Μέγας που από τον 6ο αιώνα προώθησε την εικονογραφία: για να μπορούν να διαβάζουν και όσοι δεν ξέρουν γράμματα. Ακόμη και μια απλή ματιά και μόνο στα έργα του Μιχαήλ Αγγέλου στην Καπέλα Σιξτίνα είναι αρκετή για να αποκαλύψει στον καθένα τα εκλπλκτικά αποτελέσματα της διορατικής παρότρυνσης του Πάπα Γρηγόριου του Μέγα.
Comfortably Numb
Feeling so faithless, lost under the surface
Don't know what you're expecting of me
Put under the pressure of walking in your shoes
(Caught in the undertow, just caught in the undertow)
I can't feel you there
Become so tired
So much more aware
All I want to do
Is be more like me
And be less like you
Holding too tightly, afraid to lose control? (video)
"FreeSpeech - Sleepless nights for autocrats"
Το μήνυμα της DW στο video που ακολουθεί μπορεί να είναι πολύ φιλόδοξο*. Η μουσική επένδυση όμως είναι εξαίρετη. Απολαύστε την:
(*Ωστόσο για κάποιους ακροατές οι στίχοι μπορεί να έχουν - σίγουρα έχουν - και άλλες αναγνώσεις που αναταράζουν τις αναμνήσεις στο σιωπηλό λυκόφως της βαθιάς μνήμης.)