17:01  Πέμπτη, 28  Μαρτίου  2024 
elendetr

Absit Omen ή Βαρομετρικό Χαμηλό

Δευτέρα, 08 Φεβρουαρίου 2016 19:51
Διαβάστηκε 7194 φορές
Absit Omen ή Βαρομετρικό Χαμηλό Έργο του Αμερικανού δημιουργού Jon(sic)Helland. Bad Day at the Races. 1950-60.

Οι γνώστες της οικονομικής ιστορίας υποστηρίζουν ότι οι πρώτες χρηματιστηριακές συνεδριάσεις του χρόνου προοιωνίζουν την ετήσια τάση της αγοράς. Αν ισχύει αυτό τότε τους μετόχους, τους κερδοσκόπους και κυρίως την παγκόσμια οικονομία τους περιμένουν δυσάρεστες εξελίξεις το επόμενο διάστημα. Τις πρώτες εβδομάδες ο Dow Jones κινήθηκε αρνητικά κατά -9,5%, ο Dax στο -12,6 και ο Shanghai Composite στο -15,9%. Ούτε και τη χρονιά που ξέσπασε η τελευταία κρίση, το 2008, δεν είχαν ξεκινήσει τα χρηματιστήρια τόσο άσχημα. Τότε είχαμε την πτώχευση της Lehman Brothers, τη χρηματοπιστωτική κρίση, crash στις αγορές και παγκόσμια ύφεση. Μπορεί εμείς, απορροφημένοι με τις κινητοποιήσεις των αγροτών και την αξιολόγηση, παλεύοντας για την καθημερινή επιβίωση ενός κλινικά νεκρού συστήματος, να τα βλέπουμε σαν απομακρυσμένα προβλήματα πολυτελείας. Η αλήθεια όμως είναι ότι μας επηρεάζουν άμεσα και περισσότερο απ’ όσο θα θέλανε ή θα μπορούσαν να παραδεχτούνε, τόσο οι ιδεολογικά χαιρέκακοι ψευτοπροοδευτικοί, όσο και οι γλοιώδεις νεοαντιδραστικοί φιλελέδες.

Αρκετά βαριά ονόματα του χώρου βλέπουν συγκρίσιμες καταστάσεις με το πρόσφατο παρελθόν και προβάλλουν αλληλουχίες στο παρόν. Ο γνωστός guru των κερδοσκόπων George Soros προειδοποιεί ότι η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται ένα βήμα πριν την επόμενη σοβαρή κρίση και στοιχηματίζει στην περαιτέρω, σημαντική μάλιστα, υποτίμηση του κινεζικού νομίσματος. Ο Andrew Roberts, επικεφαλής αναλυτής της Royal Bank of Scotland για την Ευρώπη, προτείνει τη δραστική απομείωση των χαρτοφυλακίων και κυρίως την εκποίηση χρηματιστηριακών τίτλων. Ο Albert Edwards, σημαίνων σύμβουλος επενδύσεων στη Société Générale, περιμένει πτώση κατά 60% στη Wall Street. Βέβαια το κρώξιμο των κορακιών από μόνο του δεν αποτελεί κακό οιωνό. Άλλωστε οι περισσότεροι από αυτούς έχουν διαψευστεί επανειλημμένα. Η συγκυρία όμως μιας σειράς γεγονότων, μείζονος σημασίας, που προκαλεί νευρικότητα και τροφοδοτεί την ανασφάλεια, δεν μπορεί να περνάει απαρατήρητη. Η κατάρρευση στις τιμές των πρώτων υλών και κυρίως του πετρελαίου, η επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας, η υπερπροσφορά χρήματος, οι μεταναστευτικές-προσφυγικές ροές και η τρομοκρατία είναι τέτοιοι παράγοντες κινδύνου, που ο καθένας από μόνος του συνιστά ουσιώδη απειλή για το παγκόσμιο σύστημα. Σήμερα όλα αυτά συμβαίνουν και υπάρχουν ταυτόχρονα και ο καθένας μπορεί εύκολα να εκτιμήσει τις επιπτώσεις σ’ ένα αλληλένδετο πλέγμα αντικρουόμενων συμφερόντων και φυσικά όχι μόνο στην οικονομία, αλλά και στη διεθνή ασφάλεια.

Η χρηματιστηριακή ταραχή, όπως είναι γνωστό, ξεκίνησε το περασμένο καλοκαίρι από την Κίνα. Οι εξαγωγές συνέχισαν να περιορίζονται, η κυβέρνηση άφησε το νόμισμα να διολισθήσει χωρίς κάποιο ιδιαίτερο αποτέλεσμα, η αγορά, που ενισχύονταν και με δημόσιο χρήμα, κατέρρευσε, καθώς συνεχίστηκε η εκροή επενδυτικών κεφαλαίων και η αστάθεια άρχισε να μεταδίδεται σε μια πρώτη φάση στις αναδυόμενες οικονομίες. Εκ πρώτης όψεως φαίνεται παράλογο να θεωρείται προβληματική μια οικονομία, η δεύτερη μεγαλύτερη στον κόσμο, επειδή δεν παρουσιάζει κάθε χρόνο διψήφια ποσοστά ανάπτυξης, αλλά συνεχίζει να διευρύνεται με ρυθμούς στο 6,9%. Το πρόβλημα ξεκινάει από την αξιοπιστία των στοιχείων που παρουσιάζονται, καθώς οι ομοιότητες με τη φούσκα των ακινήτων στην Αμερική είναι κάτι περισσότερο από συμπτωματικές. Και στην Κίνα δημιουργήθηκαν κολοσσοί ακινήτων και θηριώδεις βιομηχανικές μονάδες παραγωγής χάλυβα και τσιμέντου, που πλέον δεν χρειάζεται κανένας. Κι όλα αυτά κυρίως με δάνεια, των οποίων η εξυπηρέτηση όσο θα γίνεται ανέφικτη, θα μεταθέτει το βάρος είτε στο δημόσιο, είτε στους καταθέτες, αν επιλεγεί ως λύση το κατέβασμα των ρολών των τραπεζών. Η μέχρι στιγμής αμφιλεγόμενη επιτυχία της προσπάθειας της κινέζικης κυβέρνησης να αντιμετωπίσει τις διαφαινόμενες απειλές με ένα δημόσιο πρόγραμμα επενδύσεων, που φτάνει στο αστρονομικό ύψος των 584 δισεκατομμυρίων δολαρίων, απλώς αποδεικνύει τη σοβαρότητα και τη σπουδαιότητα της κατάστασης. Από την άποψη αυτή το συγκεκριμένο γεγονός αποτελεί ένα είδος συνέχειας της προηγούμενης κρίσης. Τότε οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες, για να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους, ενίσχυσαν το σύστημα τροφοδοτώντας το με άσωτες ποσότητες χρήματος. Παρ’ όλα αυτά η επιτυχία υπήρξε μέτρια: Τα χρέη συνέχισαν να αυξάνονται ταχύτερα απ’ την προσδοκώμενη ανάπτυξη, κάνοντας την ισορροπία της οικονομίας ακόμη πιο επισφαλή σε ένα ενδεχόμενο schock. Και αυτό δεν άργησε, παίρνοντας τη μορφή της δραματικής πτώσης στην τιμή του πετρελαίου.

Και στην περίπτωση αυτή μοιάζει παρανοϊκό να εκλαμβάνεται ως απειλή η αποσάθρωση της τιμής του πετρελαίου. Οι οικονομικές αλληλεξαρτήσεις και οι υποβόσκοντες γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί δεν αφήνουν περιθώρια για παιδαριώδεις απλουστεύσεις και αφελή ευχολόγια. Η αναπτυξιακή επιβράδυνση των αναδυόμενων αγορών, με πρώτη αυτή της Κίνας, θα μπορούσε να ερμηνεύσει το φαινόμενο. Είναι όμως επαρκής ως αιτιολογία; Αν αναρωτηθούμε πότε άρχισε η πτώση της τιμής και ποιους κυρίως έπληξε, η εικόνα γίνεται πιο πλήρης. Μετά τα γεγονότα της Κριμαίας και την αποκοπή της Ρωσίας από τις δυτικές κεφαλαιαγορές άρχισε η σταδιακή πτώση στις διεθνείς τιμές και το πετρέλαιο βρέθηκε αρχικά κάτω από τα 100 $ το βαρέλι. Όσο εντείνονταν οι ταραχές στην ανατολική Ουκρανία συνέχιζε να μειώνεται αργά, σταθερά και σημαντικά κάτω από τη συγκεκριμένη τιμή, η οποία όπως είναι γνωστό αποτελεί το λεγόμενο break even point2 για τη ρωσική παραγωγή και συνιστά το οικονομικό θεμέλιο της χώρας. Τα συναλλαγματικά αποθέματα της Ρωσίας, ύψους 472 δισεκατομμυρίων δολαρίων πριν ενάμιση χρόνο, σχεδόν εξανεμίστηκαν. Η ρωσική οικονομία εισέρχεται πλέον στην ύφεση, με ότι αυτό σημαίνει για τις επεκτατικές της διαθέσεις και μεσοπρόθεσμα ίσως και την εσωτερική της σταθερότητα. Συμπληρωματικά στα προηγούμενα αξίζει να αναφερθεί ότι κάποιες μεγάλες αμερικανικές τράπεζες, όπως η Morgan Stanley και η Goldman Sachs, εκτιμούν ότι η τιμή δεν αποκλείεται να κατρακυλήσει στα 20 $ το βαρέλι ή ακόμη και πιο κάτω. Οι μικροί και μεσαίοι παραγωγοί στις ΗΠΑ, που χρησιμοποιούσαν την κοστοβόρα μέθοδο Fracking για εξόρυξη αργοπεθαίνουν, οι τράπεζες που τους χρηματοδοτούσαν σχηματίζουν ήδη προβλέψεις για ζημιές δισεκατομμυρίων από τον κλάδο. Ακόμη και οι μεγάλες αδελφές, που κυριαρχούν στο χώρο, κλονίζονται. Η BP προετοιμάζεται για απολύσεις 4 χιλιάδων εργαζομένων, τα κέρδη της Shell περιορίστηκαν κατά 90%. Ωστόσο ισχύει το ρηθέν υπό των αρχαίων ημών προγόνων: ουδέν κακόν αμιγές καλού. Οι ανεπτυγμένες οικονομίες, με πρώτη την Αμερική, δημιούργησαν κολοσσιαία αποθέματα, που ξεπερνούν κάθε προηγούμενο και επιτρέπουν αρκετή άνεση στους στρατηγικούς επαναπροσανατολισμούς. Αυτό δηλαδή που ο Κ Π Καβάφης αποκαλούσε απέριττα στο ποίημά του Στα 200 π.X., ποικίλη δράσι των στοχαστικών προσαρμογών. Το Fracking, όπως είναι γνωστό, διευκόλυνε καθοριστικά την αμερικανική εξωτερική πολιτική στην προσέγγισή της με το Ιράν, άλλαξε τις ισορροπίες στον Κόλπο και σε συνδυασμό με την κινεζική επιβράδυνση επιτάχυνε την πτώση της τιμής του πετρελαίου. Την ίδια περίοδο και λίγο πριν το ISIS είχε φτάσει στο απόγειο της έκτασής του και ολοκληρώνονταν ο συμμαχικός σχεδιασμός για την αντιμετώπισή του. Αυτός ο σχεδιασμός περιελάμβανε και έμμεσα μέτρα κατά της Σαουδικής Αραβίας, που τώρα τιμωρούνταν όχι μόνο στρατηγικά αλλά και οικονομικά για την παγκοίνως γνωστή, όσο και υπόγεια, στήριξή της στο Ισλαμικό Κράτος. Η αραβική μεγαλοπαραγωγός χώρα, που καλύπτει μόνη της σχεδόν το 30% της παγκόσμιας ζήτησης αντέδρασε διατηρώντας τους ίδιους ρυθμούς εξόρυξης, ώστε σε πρώτη φάση να εκτοπίσει ανταγωνιστές και να αυξήσει τα μερίδια αγοράς της. Στο παρελθόν σε παρόμοιες καταστάσεις έκανε το αντίθετο, ώστε να διατηρείται η τιμή σχετικά σταθερή. Αν και το κόστος παραγωγής κυμαίνεται στα 8.98 $ το βαρέλι (159 λίτρα), η συγκεκριμένη επιλογή απεδείχθη δίκοπο μαχαίρι. Τα οικονομικά της Σαουδικής Αραβίας δεν είναι τόσο εύρωστα, όσο φαντάζεται κάποιος. Ο διεθνής οικονομικός τύπος αναφέρει δημοσιονομικά ελλείματα της τάξης των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Εις επίρρωσιν των προηγουμένων ο Βασιλικός Οίκος ανακοίνωσε την πρόθεσή του να πουλήσει μερίδια της Saudi Aramco, της ναυαρχίδας των σαουδαραβικών επιχειρήσεων, του διαμαντιού του στέμματος. Το Spiegel σχολίασε ότι το αντίστοιχο θα ήταν να πουλήσει ο Πάπας μετοχές του Καθεδρικού του Αγίου Πέτρου για να συντηρήσει το Βατικανό. Σταδιακά δεν αποκλείεται ή μάλλον θεωρείται σίγουρο ότι θα ακολουθήσουν και ρευστοποιήσεις συμμετοχών σε δυτικά επιχειρηματικά σχήματα, με τον ανάλογο αντίκτυπο στην κεφαλαιακή τους αξία και κατ’ επέκτασιν στην συναλλακτική συμπεριφορά των μετοχών τους στα χρηματιστήρια.

Είναι μια αναντίρρητη και εφιαλτική πραγματικότητα ότι ο όγκος και ο ρυθμός των προσφυγικών-μεταναστατευτικών ροών αφύπνισε τα πιο επικίνδυνα αντανακλαστικά σε μια σημαντική μερίδα ευρωπαίων πολιτών και πολιτικών. Κι αυτό όχι μόνο στα νοτιοανατολικά της Ένωσης, αλλά στον σκληρό της πυρήνα. Μ’ άλλα λόγια η κυτταρική μνήμη και οι γονιδιακές προδιαγραφές υπερκαθορίζουν τη συμπεριφορά εκείνων, δηλαδή των γερμανικών φύλων, που ωφελήθηκαν περισσότερο από όλους από την ευρωπαϊκή σύμπραξη. Τακτοποιημένοι στην άνεση της εξαγωγής αποπληθωρισμού κυρίως στο νότο λόγω των τεράστιων εμπορικών τους πλεονασμάτων, ύψους 8%, κατά παράβασιν των προδιαγραφών της ευρωζώνης, και μάλιστα σε ένα ΑΕΠ της τάξης των 3, 027 τρισεκατομμυρίων ευρώ το 2015, σύμφωνα με τη γερμανική στατιστική υπηρεσία, αιφνιδιάστηκαν από τη βαθιά ανθρώπινη και αυθεντικά δημοκρατική αντίδραση της Καγκελαρίου τους να υποδεχτεί πρόσφυγες χωρίς υπολογισμούς προσωπικού κόστους και δεύτερες σκέψεις. Στη σύσκεψη των Αρχηγών Κρατών αρνήθηκε τους φράχτες του Ούγγρου Viktor Orbán απαντώντας του: έζησα αρκετά πίσω από συρματοπλέγματα! Η Angela Merkel έσωσε το πρόσωπο της Ευρώπης και καταβαραθρώθηκε στις δημοσκοπήσεις στη χώρα της. Μπορεί η CDU να χάνει μια Αρχηγό, η Ένωση όμως κερδίζει μια Ηγέτιδα. Μετά τον τίτλο της Γυναίκας της Χρονιάς από το Time, τον προσδιορισμό Angela the Bold του Economist, το Spiegel τη χαρακτήρισε Die Einsame. Η μοναχική. Αυτά τα ηρωικά και συγκινητικά όμως δεν μπορούν να καλύψουν τις παραλυτικές αδυναμίες της γραφειοκρατίας, που πίσω της κρύβεται η νωθρότητα και η αβουλία των ηγεσιών του γλυκού νερού. Σίγουρα η Γερμανία δε μπορεί να απορροφά ένα εκατομμύριο πρόσφυγες κάθε χρόνο, ούτε και όσοι αντιδρούν εκεί είναι αναγκαστικά φασίστες. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία, όπως και εδώ, είναι απλά τρομαγμένοι καθημερινοί άνθρωποι, των οποίων τους φόβους και τις αγωνίες εκμεταλλεύονται οι ακροδεξιοί.Ειδικά όταν χώρες, όπως η Γαλλία των 66 εκατομμυρίων, παζαρεύουν μεμψίμοιρα την υποδοχή 20 χιλιάδων προσφύγων ή άλλες, όπως η Δανία της υποδειγματικής συμπεριφοράς έναντι των ισραηλιτών πολιτών της στη διάρκεια της δικής της κατοχής, απαιτεί περίπου πληρωμή για τη φιλοξενία μερικών χιλιάδων απελπισμένων. Όλα αυτά καταλήγουν στην ενίσχυση των φυγόκεντρων ευρωπαϊκών δυνάμεων και θα μπορούσαν, σύμφωνα με τους υπολογισμούς και τις κατ' αρχάς προτάσεις του W Schäuble, να αντιμετωπιστούν με κονδύλια ύψους από 30 έως 50 δισεκατομμύρια ευρώ, συμπεριλαμβανομένου ενός είδους σχεδίου Marshall για τις χώρες προέλευσης. Οι δικές μας κατ’ αποκοπήν ηγεσίες, παραδοσιακά κατώτερες των περιστάσεων, προσδοκούν με τη γνωστή τους πολιτική μυωπία και οργανωτική αβελτηρία να λύσει η γερμανική κυβέρνηση το πρόβλημα της ανθρώπινης πλημμυρίδας. Αυτή συνδυάζοντας απειλές και ικεσίες προσπαθεί να πείσει τους Recep Tayyip Erdoğan και Ahmet Davutoğlu να κρατήσουν το πρόβλημα στη χώρα τους και να μην εξάγουν τη δική τους γεωπολιτική απειλή στο Αιγαίο, δηλαδή στην Ευρώπη. Αν συμβεί κάτι τέτοιο θα αναπολούμε την κρίση του περασμένου καλοκαιριού με νοσταλγία και βέβαια όχι μόνο εμείς. Ωστόσο τίποτε δεν μπορεί να αποκλείεται τη στιγμή που οι πρόσφυγες στην Τουρκία έφτασαν τα 2,3 εκατομμύρια ψυχές, η δημιουργία Κουρδικού Κράτους επίκειται και το τουριστικό προϊόν της χώρας απειλείται με μια πτώση της τάξης του 50%. Στο μεταξύ ετοιμάζονται να μας αντιμετωπίσουν ως ένα είδος γάγγραινας, αν όντως μας αποκλείσουν από τη Συνθήκη Schengen. Παρ’ όλα αυτά στο συγκεκριμένο σημείο η επίσημη ευρωπαϊκή βαρβαρότητα συναντά την επίσημη ελληνική διγλωσσία. Είναι κι αυτή μια πολιτισμική συγγένεια.

Σε κάθε περίπτωση ο Μεγάλος Τρόμος είναι εδώ. Τα ξόρκια και οι προσευχές δεν πρόκειται να βοηθήσουν πλέον. Και σίγουρα μια Angela Merkel δεν μπορεί να τα αντιμετωπίσει όλα μόνη της ή σχεδόν μόνη της.    

Κύριες Πηγές: Armin Mahler, ne Ray, The Economist, Der Spiegel, Time, Statistisches Bundesamt.              

Παραπομπές:

1.Η λατινική φράση absit omen σημαίνει μακάρι να μην υπάρξει κακός οιωνός, μακάρι να πάνε όλα καλά.

2.Νεκρό σημείο ή break even point ονομάζεται ο βραχυπρόθεσμος ρυθμός παραγωγής και το ποσό κατά μονάδα προϊόντος, όπου πρέπει να πραγματοποιούνται οι πωλήσεις, ώστε μια επιχείρηση να καλύπτει το σύνολο των σταθερών και μεταβλητών εξόδων της, μη πραγματοποιώντας ούτε κέρδος, ούτε ζημιά. (Harper Collins Dictionary of Economics, Εκδόσεις Μαλλιάρης-Παιδεία, Σελ 54)

 

Βαθμολογήστε αυτό το άρθρο
(5 ψήφοι)
Περισσότερα σε αυτή την κατηγορία: « The Great Escape-Nobel Οικονομίας 2015 Virtus post Nummos »
Copyright Κυριάκος Παράσογλου - CrashNews.gr © 2020. Design by Kostas Tsampalis