Virtus post Nummos
Money talks, Bullshit walks1.
Θυμόσοφο Αμερικανικό Ρητό.
Ο πολιτισμός του κοινωνικού αποκλεισμού που στηρίζεται στη θεσμοθετημένη ασυδοσία δεν ενδημεί μόνο στη χώρα μας. Αλλ’ αυτό είναι γνωστό. Εκείνο που συνήθως μας διαφεύγει αφορά τα μεγέθη. Και μια απλή ανάγνωση τους αρκεί για να δείξει ότι οι περισπούδαστες θεωρίες των απολογητών της πλουτοκρατίας αποτελούν προφάσεις εν αμαρτίαις. Σ’ αυτό που σίγουρα θα μπορούσε να συμφωνήσει κάποιος με τους κυρίους αυτούς είναι ότι οι μεταρρυθμίσεις καθίστανται πλέον, εκτός από επιτακτικές, και αναπόφευκτες. Η ριζική διαφορά μας έχει να κάνει με το περιεχόμενο και το στόχο των αλλαγών. Το γεγονός ότι η εδώ συγκυβέρνηση εξαρτά την πολιτική της επιβίωση από την έκβαση της σύγκρουσης με ορισμένους κατσαπλιάδες2 της εντόπιας κλεπτοκρατίας προσθέτει στοιχεία δραματικότητας. Στις πολιτισμένες χώρες της Εσπερίας η σοβούσα αντιπαράθεση μπορεί να στερείται θυμικής έντασης και υποκριτικών ικανοτήτων, τα αναπληρώνει όμως με κολοσσιαίους κεφαλαιακούς όγκους, οι οποίοι της προσδίδουν χαρακτηριστικά τιτανομαχίας.
Absit Omen ή Βαρομετρικό Χαμηλό
Οι γνώστες της οικονομικής ιστορίας υποστηρίζουν ότι οι πρώτες χρηματιστηριακές συνεδριάσεις του χρόνου προοιωνίζουν την ετήσια τάση της αγοράς. Αν ισχύει αυτό τότε τους μετόχους, τους κερδοσκόπους και κυρίως την παγκόσμια οικονομία τους περιμένουν δυσάρεστες εξελίξεις το επόμενο διάστημα. Τις πρώτες εβδομάδες ο Dow Jones κινήθηκε αρνητικά κατά -9,5%, ο Dax στο -12,6 και ο Shanghai Composite στο -15,9%. Ούτε και τη χρονιά που ξέσπασε η τελευταία κρίση, το 2008, δεν είχαν ξεκινήσει τα χρηματιστήρια τόσο άσχημα. Τότε είχαμε την πτώχευση της Lehman Brothers, τη χρηματοπιστωτική κρίση, crash στις αγορές και παγκόσμια ύφεση. Μπορεί εμείς, απορροφημένοι με τις κινητοποιήσεις των αγροτών και την αξιολόγηση, παλεύοντας για την καθημερινή επιβίωση ενός κλινικά νεκρού συστήματος, να τα βλέπουμε σαν απομακρυσμένα προβλήματα πολυτελείας. Η αλήθεια όμως είναι ότι μας επηρεάζουν άμεσα και περισσότερο απ’ όσο θα θέλανε ή θα μπορούσαν να παραδεχτούνε, τόσο οι ιδεολογικά χαιρέκακοι ψευτοπροοδευτικοί, όσο και οι γλοιώδεις νεοαντιδραστικοί φιλελέδες.
The Great Escape-Nobel Οικονομίας 2015
Η εφετινή απονομή του βραβείου στον 69χρονο, βρετανικής καταγωγής, οικονομολόγο Angus Deaton, Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Princeton, επιβεβαιώνει την πολιτική χροιά της απόφασης. Η εργασία που τιμάται αποτελεί μια έμμεση αλλά και τεκμηριωμένη κριτική στη Σχολή του Σικάγο (Milton Friedman). Ο Economist σχολίασε Milton’s paradigm lost. Υπενθυμίζω ότι θαυμαστές και θιασώτες της εν λόγω οικονομικής θεωρίας υπήρξαν ο Ronald Reagan και η Margaret Thatcher. Εκτός αυτού όμως, όπως υποστηρίζει η γερμανική Welt, στην εργασία του Angus Deaton επιβραβεύεται μια εμπεριστατωμένη άποψη που έχει τη δυναμική να διαμορφώσει ή τουλάχιστον να επηρεάσει την πολιτική σκέψη.
Normal
Αν θα έπρεπε να συνοψίσω το συμπέρασμα της συζήτησης για τον προϋπολογισμό του επομένου έτους σε μια πρόταση, δεν θα έβρισκα καταλληλότερη από την τελευταία παραδοχή του Συμβόλου της Πίστεως: προσδοκῶ ἀνάστασιν νεκρῶν καὶ ζωὴν τοῦ μέλλοντος αἰῶνος. Ακόμη και η συλλογική παράκρουση έχει καταστεί φυσιολογική: άπαντες, σε μια σπάνια επίδειξη ομοθυμίας, με τους αριστερούς να δίνουν τον τόνο, καταδικάζουν την αποτυχία της μεταπολίτευσης, τη στιγμή που οι ίδιοι πάλι θεωρούν επίτευγμα τη διάσωση έστω και κάποιων υπολειμμάτων του κοινωνικού κράτους, που είχαν δημιουργηθεί τα τελευταία σαράντα χρόνια.
Χρέος & ESM
Η κλιμάκωση της μάλλον περιττής προεκλογικής αντιπαράθεσης φέρνει στο επίκεντρο των συζητήσεων το πρόβλημα του δημόσιου χρέους, της διαχείρισης και της εξυπηρέτησής του. Η επιτακτικότητα και το μέγεθος του ζητήματος, που πανθομολογουμένως αίρει και κυριαρχικά δικαιώματα του κράτους, δεν ενδείκνυται για ψηφοθηρική εκμετάλλευση. Η απλή ανάγνωση των πινάκων και των αριθμών που παρατίθενται αρκεί για μια τέτοια διαπίστωση. Η πολιτική όμως παράδοση της δημαγωγίας στη χώρα μας, σχεδόν επιτάσσει τη λαϊκίστικη αξιοποίηση του οικονομικού αδιεξόδου.
Καπιταλισμός Turbo
Σύμφωνα με τον Kenneth Boulding1, όποιος πιστεύει ότι σ’ έναν πεπερασμένο κόσμο η ανάπτυξη μπορεί να συνεχίζεται εκθετικά και διαρκώς είναι είτε τρελός, είτε οικονομολόγος. Ο Kenneth Boulding υπήρξε διαπρεπής οικονομολόγος και ουδέποτε χαρακτηρίστηκε ως τρελός. Την πιο πρόσφατη επαλήθευση της συγκεκριμένης άποψής του τη βιώνει η Κίνα.
Χρήμα και Μεταφυσική
Στο τρέχοντα, όσο και απλοϊκό ορισμό της έννοιας του χρήματος δεν υποδηλώνεται ούτε καθ’ υπόνοιαν η μεταφυσική προέλευσή του. Όμως μια προσέγγιση της σύγχρονης οικονομικής πραγματικότητας απ’ αυτήν τη σκοπιά θα ερμήνευε πληρέστερα τα φαινόμενα και τις διαδικασίες ρίχνοντας το απόκοσμο φως της στις αντιδράσεις και τα συναισθήματα, όταν πρόκειται για το χρήμα.
Jacta Pecunia
Ανάμεσα στα διάφορα φαντάσματα που τελευταία κυκλοφορούν στην Ευρώπη, βρίσκεται και αυτό του αποπληθωρισμού (0,3% έναντι στόχου 2%). Ίσως μάλιστα να είναι και το πιο επικίνδυνο, αφού η απαξία, ύφεση και ανεργία, που το ακολουθούν, διαβρώνουν ύπουλα και αθόρυβα τα θεμέλια της δημοκρατίας, όπως συμπεραίνει ο G Soros. Αφυπνίζεται ο εφιάλτης της μισαλλοδοξίας, του λαϊκισμού, που με βάση τις ιστορικές αναφορές οδηγούν στον ολοκληρωτισμό. Ο The Economist σχολιάζει σχετικά: Μια θλιβερή κληρονομιά της κρίσης του ευρώ είναι η εξασθένιση στους δεσμούς της δημοκρατικής νομιμοποίησης αρχόντων και αρχομένων.
Inclusion
Στη διεθνή ορολογία η λατινογενής λέξη inclusion δηλώνει τη θεμελιώδη υποχρέωση μιας δημοκρατικής κοινωνίας να ενσωματώνει το σύνολο των μελών της στην ευημερία. Στο δυτικό κόσμο, και μέχρι την πλήρη επικράτηση και μετέπειτα αποχαλίνωση της χρηματιστικής βιομηχανίας, το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό υπήρχε. Μπορούσε κάποιος με την αξία του να αναδειχτεί οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά αξιοποιώντας τις θεσμικά κατοχυρωμένες προοπτικές και ευκαιρίες, του συστήματος. Στην παρούσα φάση, σύμφωνα με τον οικονομολόγο του Harvard Larry Katz:‘οι δυτικές κοινωνίες μοιάζουν με πολυκατοικίες, των οποίων τα ρετιρέ διαρκώς επεκτείνονται, τα υπόγεια και ισόγεια ασφυκτιούν και στενάζουν, οι μεσαίοι όροφοι έχουν εγκαταλειφθεί και χάσκουν αδειανοί, το ασανσέρ δεν δουλεύει’
Κοινωνική Αυτοάμυνα
Με αφορμή άρθρο σχετικό με τη φοροδιαφυγή στην χώρα ‘μας’, που δημοσιεύεται στον έγκριτο Der Spiegel, αναγκάζομαι να κάνω ορισμένες επισημάνσεις: ο συμπαθής αρθρογράφος δεν τα λέει όλα. Και δεν είμαι σίγουρος αν τα βλέπει όλα. Το τελικό συμπέρασμα είναι η γνωστή απλοϊκή, αλλά και βολική folklore προσέγγιση, ‘οι ιθαγενείς’ ευθύνονται για την κατάστασή τους. Η πραγματικότητα όμως εκτός του ότι είναι πιο πολύπλοκη, είναι και διαφορετική.