Γιατί δεν μπορεί βέβαια ο νους μου να εξηγήσει πως είναι δυνατόν, όταν έχουμε εκτιμήσει τόσο πολύ τον υπερβολικό πλούτο, ή, για να μιλήσουμε πιο αληθινά, τον έχουμε θεοποιήσει, να μη δεχτούμε τα κακά που είναι σύμφυτα μ’ αυτόν που μπαίνουν στην ψυχή μας.

Γιατί σφιχτοδεμένη με τον άμετρο πλούτο και με το ίδιο, καθώς λένε, βήμα περπατώντας έρχεται η πολυτέλεια, κι όταν εκείνος ανοίγει τις πόρτες των πόλεων και των σπιτιών, μπαίνει κι αυτή μαζί του και συγκατοικούνε.

Με τον καιρό, αυτό το ζευγάρι στήνει, καθώς λένε οι σοφοί, τη φωλιά του στη ζωή των ανθρώπων κι έρχεται γρήγορα στην ώρα να γεννήσει. Και γεννάνε τότε την πλεονεξία και την αλαζονεία και την τρυφή, όχι νόθα γεννήματά τους, μα πολύ-πολύ γνήσια.

Κι αν αφήσει κανείς κι αυτά τα βλαστάρια του πλούτου να έρθουν σ’ ώριμη ηλικία, γρήγορα κι αυτά γεννούν κι αυτά αδυσώπητους τυράννους στις ψυχές: την αυθάδεια, την παρανομία και την αναισχυντία.       

Ναι, κάποια αναγκαιότητα προσδιορίζει να γίνονται έτσι και να μη μπορεί πια ο άνθρωπος να σηκώνει προς τα πάνω τα βλέμματα, ούτε να νοιάζεται για κάποιο παραπέρα της φήμης λόγο, αλλά σ’ ένα τέτοιο κύκλο να συντελείται λίγο – λίγο η καταστροφή της ζωής του και να λιώνει και να μαραίνεται το ψυχικό του μεγαλείο και να μην είναι πλέον γι’ αυτόν αντικείμενο άμιλλας  - όταν τυφλά θαυμάζει τα θνητά και ταπεινά μέλη του εαυτού του παραμελώντας να καλλιεργήσει τ’ αθάνατα.

Ένας κριτής που θα δεκαστεί, δε θα μπορέσει πια να βγάλει μια ελεύθερη κι ακέραιη κρίση για το δίκιο και το σωστό – γιατί δωροδοκούμενος αναγκαστικά πια βλέπει σωστά και δίκαια μόνο τα ωφέλιμα.

Όταν λοιπόν τώρα τη ζωή του καθενός την κυβερνούν οι δεκασμοί και τα κυνήγια των ξένων θανάτων και τα καρτέρια των διαθηκών, και προσπαθούμε ν’ αποκτήσουμε κέρδος από το κάθε τι εξαγοράζοντάς το με το πούλημα της ψυχής μας, καθώς είμαστε ανδράποδα της πλεονεξίας μπορεί άραγε να φανταστούμε πως μέσα σ’ αυτή τη λοιμική διαφθορά του βίου έχει απομείνει κανείς ελεύθερος πια κι αδέκαστος κριτής των μεγάλων και κι αιώνιων έργων, κριτής που να μην έχει διαφθαρεί κι αυτός από το πάθος της πλεονεξίας;

Έτσι όμως φοβάμαι μήπως τέτοιοι που καταντήσαμε είναι προτιμότερο να είμαστε υποδουλωμένοι παρά ελεύθεροι.

Γιατί αν οι αχόρταγες επιβουλές ενάντια στ’ αγαθά των άλλων αποχαλινώνονταν, τότε σαν θεριά που λευτερώθηκαν από τα σίδερα, θα κατακλύζανε μ’ εγκλήματα την οικουμένη.

Και γενικά, είπα, εκείνο που καταστρέφει στη γενιά μας τις ιδιοφυΐες είναι η ανεμελιά που μέσα της όλοι, εκτός από κάποιους λίγους, καταχωνιάζουμε τη ζήση μας, χωρίς να μοχθούμε ή να επιχειρούμε κάτι παρά μόνο αν είναι για προβολή ή για ηδονή, αλλά ποτέ για κάτι ωφέλιμο που αξίζει τον ευγενικό ζήλο και την εκτίμηση.     

Απόσπασμα από το: Ανωνύμου (Διονυσίου ή Λογγίνου), Περί Ύψους, 31: 6 – 11. Μετάφραση Παναγή Λεκατσά.

Στην επικεφαλίδα το έργο του Ολλανδού ζωγράφου Ιερώνυμου Μπος, 1450 – 1516, "Το κάρο με τα Άχυρα", που είναι ο ελληνικός τίτλος του γνωστού στα αγγλικά ως "The Haywain".

Ο πίνακας αναπαριστά μια ολλανδική αλληγορία σύμφωνα με την οποία η υλική ευημερία παρομοιάζεται με έναν σωρό από άχυρα. Έτσι το φορτωμένο με άχυρο κάρο συμβολίζει τη ματαιοδοξία του πλούτου και της απληστίας και ανθρώπους που εκπροσωπούν όλες τις κοινωνικές τάξεις να ανταγωνίζονται με εντυπωσιακή φυσικότητα για το μεγαλύτερο δυνατό μερίδιο από το σωρό αδιαφορώντας πλήρως για τα πνευματικά ζητήματα.  

Ο πίνακας χρησιμεύει ως προειδοποίηση για την πλεονεξία και τις επιπτώσεις της στην υποβάθμιση της ανθρώπινης αξίας.

 #Art #WritingCommunity #Society #Culture #Ethics #Philosophy