Ο Γ Σεφέρης υπήρξε συνεργάτης του Θεολόγου Νικολούδη, Υπουργού Προπαγάνδας του δικτάτορα Ι Μεταξά, ο Ν Καζαντζάκης διετέλεσε Υπουργός της εγκάθετης Κυβέρνησης Θεμιστοκλή Σοφούλη ένα χρόνο μετά τα Δεκεμβριανά και την αιματηρή επικράτηση των δωσίλογων και μαυραγοριτών, ο Π Κανελλόπουλος χαρακτήριζε τη Μακρόνησο Νέο Παρθενώνα. Η Elena Petrescu, σύζυγος του Νicolae Ceaușescu, τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών με την ιδιότητα του Aντεπιστέλλοντος Μέλους. Ο Μίκης Θεοδωράκης μετά τη Μεταπολίτευση και τη διλημματική αποστροφή του Καραμανλής ή Τανκς, θα αναλάβει το 1990 για δυόμισι χρόνια Υπουργός Άνευ Χαρτοφυλακίου στην Κυβέρνηση Κ Μητσοτάκη, με σκοπό να αποκαταστήσει τον Αρχιαποστάτη ενώπιον του δημοκρατικού κόσμου της Ελλάδας. Η αξία του Κ Π Καβάφη, του πλέον μεταφρασμένου και διαβασμένου εκτός επικράτειας Έλληνα ποιητή, ουδέποτε αναγνωρίστηκε από την εν πολλοίς κρατικοδίαιτη και παρασιτική πνευματική ιεραρχία της χώρας, συμπεριλαμβανομένων και κάποιων demek (< τουρκική: δήθεν, τάχα) προοδευτικών κριτικών. Και ενώ η κοινωνία προσπαθεί να επιβιώσει υπό την ατιμωτική επικυριαρχία των δανειστών και η διαπλοκή δίνει τον υπέρ πάντων αγώνα, επιστρατεύοντας τα πολιτικά και γραφειοκρατικά της αποθέματα, μέρος της πανεπιστημιακής κοινότητας και διάφορα σπουδαιογέλοια φερέφωνά τους εισηγούνται την εκπτωτική διαδικασία στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Μάλλον ή σίγουρα δεν πρόκειται για άξεστους ή αδαείς. Το πιθανότερο είναι ότι πρόκειται για ύπουλους εντολοδόχους, που εκμεταλλευόμενοι την οικονομική δυσπραγία και την πολιτισμική παρακμή, εργάζονται αποσκοπώντας στην περαιτέρω ρήξη του σύγχρονου Έλληνα με την ιστορία του. Σε συνέχεια των πατριδοκάπηλων υποκριτών του παρελθόντος, οι οποίοι αφού πρώτα απονεύρωναν την αρχαία ελληνική γραμματεία, εμμένοντας σε περιττές τεχνικές εκζητήσεις, φρόντιζαν με τη φτώχια που επέβαλαν στο λαό και στους εκπαιδευτικούς να εξασφαλίζουν την αποστροφή τους για το αντικείμενο. Ο ανομολόγητος στόχος ήταν και παραμένει η δημιουργία της ιστορικής ασυνέχειας, που με τη σειρά της, αφού διευκολύνει την ανοικείωση2 με τα γεγονότα του παρελθόντος, οδηγεί νομοτελειακά στην καθυπόταξη. Τα κρούσματα πληθαίνουν. Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης υποστήριξε πρόσφατα ότι οι Έλληνες εξεγέρθηκαν το 1821 κυρίως για οικονομικούς λόγους. Ο Ι Μεταξάς3 παρουσιάζεται ως μεγάλος ηγέτης, όταν ο σύγχρονός του και νομικός σύμβουλος του βασιλιά Γεώργιου Β΄, Σπύρος Μαρκεζίνης, τον περιγράφει ως Ψυχονευρωτικό και συμπλεγματικό σε όλη του τη ζωή, όπως αποκαλύπτει το ίδιο το Ημερολόγιό του, [ο οποίος] έζησε έναν πολυτάραχο βίο μέσω συνεχών μεταπτώσεων.(Σπ Μαρκεζίνης, Σύγχρονη Πολιτική Ιστορία της Ελλάδος, Εκδόσεις Πάπυρος, Τόμος Πρώτος, Σελ 59) Ο Υπουργός Παιδείας χαρακτήρισε τη γενοκτονία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας και του Πόντου ως εθνοκάθαρση. Είχε προηγηθεί κάποια κυρία πανεπιστημιακός, καθηγήτρια ιστορίας μάλιστα, η οποία είχε ισχυριστεί ότι στην προκυμαία της Σμύρνης πνίγηκαν κάποιοι επιβάτες λόγω συνωστισμού. Σαν να είναι προϋπόθεση της ελληνοτουρκικής προσέγγισης και συνεργασίας η σχετικοποίηση ή η απάρνηση των εκατέρωθεν διωγμών. Ο κατάλογος είναι μακρύς, καταθλιπτικός και εύγλωττος. Διερωτώμαι αν παρασύρομαι και υπερβάλλω. Δεν το νομίζω. Μεροληπτούν τα γεγονότα και οι συνάφειες.
Στον αντίποδα αυτών κινούνται οι απόψεις μιας εμβληματικής φυσιογνωμίας του χώρου της προηγμένης τεχνολογίας και συγκεκριμένα του Καθηγητή Πληροφορικής και Φιλοσόφου David Gelernter στο Πανεπιστήμιο Yale των ΗΠΑ. Σε πρόσφατες συνεντεύξεις του με την ευκαιρία της κυκλοφορίας του τελευταίου του βιβλίου The Tides of Mind-The Uncovering the Spectrum of Consciousness προτείνει την άμεση μεταστροφή προς τις ανθρωπιστικές επιστήμες. Με τους επίσης διανοητές Thomas Nagel, John Searle και Colin McGinn κατατάσσονται στους αιρετικούς που αντιμετωπίζουν κριτικά τη θετικιστική αντίληψη για την επιστήμη. Στην ιδιότυπη και απροκάλυπτη επικράτηση, αν όχι τυραννία, του ορθολογισμού διακρίνουν την έκπτωση και άρα τον περιορισμό του σύγχρονου ανθρώπου σε απλή νοητική μηχανή, προβλέψιμη βάσει κατάλληλων αλγορίθμων. Στο επίπεδο αυτό ο εύθραυστος άνθρωπος ωχριά μπροστά στην υπολογιστική ισχύ της τεχνητής νοημοσύνης. Το ίδιο όμως εύθραυστος και αμελητέος υπήρξε ο άνθρωπος και έναντι της δύναμης των άλλων μηχανών που κατασκεύασε. Ο άνθρωπος όμως είναι κάτι πολύ πιο πολύπλοκο και υπέρτερο απ’ όλα αυτά. Υποστηρίζει επίσης ότι θα έρθει ο καιρός που θα μετανιώσουμε πικρά αν αφεθούμε στην υποταγή των υπολογιστών. Οι μηχανές, ακόμη και οι πλέον εξελιγμένες, όπως επισημαίνει, δεν ονειρεύονται, δεν έχουν αισθήματα και ίσως το σημαντικότερο όλων δεν έχουν σώμα. Ο άνθρωπος σκέφτεται και λειτουργεί με βάση και το σώμα του. Δηλαδή με την επίγνωση των πεπερασμένων βιολογικών ορίων του. Αυτός και όχι η μηχανή διαθέτει την ικανότητα για ενδοσκόπηση, για υπέρβαση και αυτόνομη δημιουργία. Καμία πρόοδος δε θα μπορούσε να εμφυτεύσει και στην πιο πολύπλοκη μηχανή τη συνείδηση. Αν είχα τη δυνατότητα, υποστηρίζει, θα επέβαλα στους φοιτητές μου την παρακολούθηση μαθημάτων από τους ανθρωπιστικούς κλάδους. Μόνο λογοτεχνικές διάνοιες κατόρθωσαν να διεισδύσουν στα εσώτερα της ανθρώπινης συνείδησης, να ανιχνεύσουν τις ποικίλες διαδρομές του ψυχισμού του και να φωτίσουν τις σκοτεινές περιοχές του υποσυνείδητου. Ως τέτοια παραδείγματα αναφέρει τον Όμηρο, τον Shakespeare, τον Proust, τον Descartes, τον Freud, τους οποίους θεωρεί επίκαιρους όσο ποτέ.
Και όπως μπορεί να καταλάβει ο καθένας Λόγος και Ανθρωπισμός ταυτίζονται και όπως δέχεται, η δυτική τουλάχιστον διανόηση, οι ρίζες βρίσκονται εδώ στη γλώσσα του θεϊκού Ομήρου, του ανυπέρβλητου Θουκυδίδη, των κορυφαίων Τραγικών, όπως και όσο επέζησε ή ορθότερα εξελίχτηκε λειασμένη σαν την πέτρα στα χείλη και στα δόντια του λαού ως την εποχή μας. Μια αναζήτηση στο διαδίκτυο για τις χώρες όπου διδάσκεται αυτή η αρχαία γλώσσα προκαλεί ανατριχίλα. Σε έσχατη ανάλυση η γλώσσα ήταν ήθος, τονίζει ο Οδυσσέας Ελύτης (Ανοιχτά Χαρτιά, Ίκαρος 1987, Σελ 441) Αυτό το ήθος επιδιώκουν να μας αποκρύψουν, προς δόξαν της πολιτισμικής ευτέλειας και του πολιτικού τυχοδιωκτισμού.
Κλείνω το σύντομο αυτό σχόλιο με την προτροπή του Προφήτη και Βασιλιά Δαυίδ: Δράξασθε παιδείας, μήποτε ὀργισθῇ Κύριος καὶ ἀπολεῖσθε ἐξ ὁδοῦ δικαίας. (Ψαλμός 2, 12). Αν και η απειλή που περιέχει, όσον αφορά την ελληνική κοινωνία, συντελέστηκε ήδη σ’ ένα σημαντικό μέρος της, πιστεύω ότι παραμένει επίκαιρη. Έχει και η πτώση τη σκληρή, αηδή και πικρή παιδευτική της αξία. Όμως θα σταθούμε πάλι και θα τραβήξουμε ξανά μπροστά με τους Εφιάλτες, τους Νενέκους, τους Παπα-Ευθύμ’ και τους Χίτες αναμεσά μας. Εκτός από τις γονιδιακές προδιαγραφές του αποστάτη και προδότη Αλκιβιάδη, 450 πΧ-404 πΧ, πιστεύω ότι διαθέτουμε και κάποια κυτταρική μνήμη από τον απαράμιλλο και ένδοξο Κίμωνα, 506 πΧ- 450 πΧ. Γι’ αυτόν τον δεύτερο είχε ειπωθεί η φράση και νεκρός ενίκα.
Παραπομπές:
1. Ludwig Wittgenstein, 1889-1951. Αυστριακός Φιλόσοφος. Η πρόταση Die Grenzen meiner Sprache bedeuten die Grenzen meiner Welt περιλαμβάνεται στο μοναδικό φιλοσοφικό έργο που δημοσίευσε εν ζωή με τίτλο Tractatus logico-philosophicus,5.6. Σήμερα η συγκεκριμένη πραγματεία θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα φιλοσοφικά κείμενα του 20ού αιώνα. Στην εποχή της, στα μέσα του περασμένου αιώνα, είχε εγκαινιάσει μία νέα κατεύθυνση στη φιλοσοφία, η οποία αφορούσε στην ανάλυση της γλώσσας. Ο Βρετανός φιλόσοφος και ειρηνιστής Bertrand Russell χαρακτήριζε τον Λ Βιτγκενστάιν ως το τελειότερο παράδειγμα παραδοσιακά εννοούμενης ιδιοφυΐας που είχε γνωρίσει: φλογερός, βαθυστόχαστος, δριμύς και αυταρχικός.
Η μελέτη μεταφράστηκε και εκδόθηκε στα ελληνικά: Λούντβιχ Βιτγκενστάιν, Tractatus Logico Philosophicus, (Λογικο-Φιλοσοφική Πραγματεία), Μετάφραση Θανάσης Κιτσόπουλος, Εκδόσεις Παπαζήση, 1978.
2. Ανοικείωση: H τεχνική της ανοικείωσης σε γενικές γραμμές στοχεύει στην παρουσίαση οικείων αντικειμένων και καταστάσεων ως άγνωστων και διαφορετικών. Δηλαδή επιχειρείται η τοποθέτηση του δέκτη απέναντι σ’ ένα γεγονός με τρόπο που να δυσκολεύεται να το αναγνωρίσει αυτόματα, με βάση το απόθεμα των παραστάσεων που έχει καταγράψει ως γνωστές. Η ανοικείωση ως έννοια και τεχνική εισήχθη στη λογοτεχνική κριτική αρχικά από τους Todorov, Jakobson και Shklovsky κατά τα έτη 1915 έως 1930, οι οποίοι στην εποχή τους περιφρονήθηκαν με τον χαρακτηρισμό τους ως φορμαλιστών. Αργότερα η μεθοδολογία τους εμπλουτίστηκε από τις παρατηρήσεις και τις μελέτες του Κύκλου της Πράγας και επηρέασε τη δυτική, κυρίως την αμερικανική κριτική σκέψη, δημιουργώντας το θεωρητικό υπόβαθρο αυτού που ονομάστηκε New Criticism.
Πηγή:The Princeton Encyclopedia of Poetry and Poetics, Russian formalism, Stephen Cushman, Clare Cavanagh, Jahan Ramazani – Fourth Edition 2012.
3. Ι Μεταξάς: Όσον αφορά τις αντιδράσεις του λαού σχετικά με την άρνησή του στο ιταλικό τελεσίγραφο, το πρωί της 28.10 ο Ι Μεταξάς δείχνει έκπληκτος σημειώνοντας στο Ημερολόγιόν του: Φανατισμός του λαού αφάνταστος. Την επομένη, 29.10, καταχωρεί προβληματισμένος: Με ανησυχεί η υπεραισιόδοξος Κοινή Γνώμη. Ο Στρατάρχης Χ Μ Γουίλσον, επικεφαλής των βρετανικών δυνάμεων στη χώρα μας κατά την κρίσιμη περίοδο, διαπιστώνει : Εσχημάτισα τότε την εντύπωσιν ότι ο πόλεμος που διεξήγετο εις την Αλβανίαν ήτο πόλεμος του Λαού.
Field Marshal Henry Maitland Wilson, Eight years overseas 1939-1947, Hutchinsib and CO, p 75.