Τα Λόγια της Λάχεσης προς τις Εφήμερες Ψυχές.
Για το αδράχτι έλεγε ότι περιστρεφόταν πάνω στα γόνατα της Ανάγκης. Επάνω σε κάθε κύκλο του στεκόταν από μια Σειρήνα που γύριζε κι αυτή μαζί, και έψελνε πάντα με την ίδια φωνή και στον ίδιο τόνο κι από τη φωνή των οκτώ Σειρήνων, σχηματιζόταν μια αρμονική συμφωνία. Και υπήρχαν άλλες τρεις καθισμένες γύρω–γύρω σε ίσες αποστάσεις, καθεμιά σ' ένα θρόνο, οι κόρες της Ανάγκης, οι Μοίρες, ντυμένες στα άσπρα, φορώντας στο κεφάλι στέμμα, η Λάχεση, η Κλωθώ, και η Άτροπος, και τραγουδούσαν πάνω στη μελωδία των Σειρήνων, η Λάχεση τα περασμένα, η Κλωθώ τα παρόντα και η Άτροπος τα μελλοντικά.
Και τότε ένας προφήτης, αφού πρώτα τους έβαλε να παραταχθούν με τάξη, πήρε έπειτα από τα γόνατα της Λάχεσης κλήρους και παραδείγματα τρόπων ζωής κι αφού ανέβηκε σ' ένα ψηλό βήμα είπε: Αυτά τα λόγια ανήκουν στην παρθένα Λάχεση, την κόρη της Ανάγκης. Ψυχές εφήμερες, αρχίζει για το θνητό γένος μια άλλη ζωή με κατάληξη το θάνατο. Δεν θα σας διαλέξει ο δαίμων με κλήρο, αλλά εσείς θα διαλέξετε το δαίμονά σας. Οποιανού λάχει ο πρώτος κλήρος, αυτός πρώτος ας διαλέξει τη ζωή που αναγκαστικά θα ζήσει. Δεν έχει δεσπότη η αρετή· ανάλογα αν την τιμάει κανείς ή την περιφρονεί, θα 'ναι και πιο μεγάλο ή πιο μικρό το μερτικό του επάνω της. Η ευθύνη είναι αυτουνού που διαλέγει· ο θεός είναι ανεύθυνος.
Η Χρυσή και Άγια Έλξη.
Καθένας διαθέτει απόψεις για το μέλλον με το γενικό όνομα ελπίδες. Ειδικότερα, όταν πρόκειται για τη λύπη τις ονομάζουμε φόβο, ενώ για το αντίθετο τις λέμε θάρρος. Πάνω απ' όλα όμως υπάρχει η κρίση, η οποία καθορίζει τη σχετική αξία της απόλαυσης και της θλίψης. Η κρίση αυτή, όταν βασίζεται στην κοινή απόφαση της πόλης, ονομάζεται νόμος.
Ας φανταστούμε ότι καθένας μας είναι κατασκεύασμα των θεών, που το έφτιαξαν είτε για τη διασκέδασή τους είτε για κάποιο άλλο σοβαρό λόγο που δεν μπορούμε να αντιληφθούμε. Αυτό που ξέρουμε σίγουρα είναι ότι έχουμε μέσα μας πάθη που μας σφίγγουν σαν νεύρα ή σαν συνδετικά νήματα.
Από το άλλο μέρος, ως αντίθετα μεταξύ τους, μας τραβάνε το καθένα προς το μέρος τους και μας ωθούν να κάνουμε πράξεις ενάντιες μεταξύ τους. Έτσι πηγαινοερχόμαστε πάνω στη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην αρετή και στην κακία. Η λογική λέει ότι πρέπει να υπακούμε πάντα σε μια απ' αυτές τις έλξεις και να μην αφήνουμε να μας παρασύρουν οι άλλες.
Αυτή είναι χρυσή και άγια έλξη που ονομάσαμε κρίση και αποτελεί νόμο της πόλης.
Αγωνιστές & Κριτές.
Είπε ακόμη ότι απορεί, πως γίνεται και στην Ελλάδα* αγωνίζονται όσοι έχουν γνώσεις και κρίνουν όσοι δεν έχουν1.
(*Στην προκειμένη περίπτωση η λέξη Ελλάδα - και κατ' επέκταση οι Έλληνες - χρησιμοποιείται καταχρηστικά.)
Παραπομπή:
1. θαυμάζειν δὲ ἔφη πῶς παρὰ τοῖς Ἕλλησιν ἀγωνίζονται μὲν οἱ τεχνῖται, κρίνουσι δὲ οἱ μὴ τεχνῖται.
Η μετάφραση προέρχεται από τη Φιλολογική Ομάδα των Εκδόσεων Κάκτος.
Διογένης Λαέρτιος, Βίοι καὶ γνῶμαι τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων. Βιβλίο Α΄, Ανάχαρσις, 103. Η περίοδος της ακμής του Διογένη Λαέρτιου τοποθετείται στο πρώτο μισό του 3ου μ.Χ. αιώνα.
Ο Ανάχαρσις ήταν Σκύθης ηγεμόνας και σοφός του 6ου αιώνα π.Χ., γιος του Γνούρου, θαυμαστής του ελληνικού πολιτισμού, καθώς είχε επηρεαστεί από τη μητέρα του, που ήταν ελληνικής καταγωγής.
Περί Ανεπιτήδευτης Ομορφιάς.
Αβίαστο γούστο, γνήσια κομψότητα. Η ενδυματολογική άποψη αυθεντικών χαρακτήρων. Το ύφος ή στιλ (stíl) προϋποθέτει προσωπικότητα ικανή να διατηρεί τον έλεγχο ή έστω κάποιον έλεγχο στις εκδηλώσεις της καθημερινής ζωής.
Ακόμη κι αν ταξιδέψουμε σ' όλον τον κόσμο για να βρούμε την ομορφιά, αν δεν την έχουμε μέσα μας, δεν πρόκειται να τη συναντήσουμε ποτέ:
#Beauty #style #dress #italian#WritingCommunity
Italianspic.twitter.com/BMwgOnCPsM
— The Best (@ThebestFigen) February 7, 2024
Το Πρωτογενές Κενό και ο Ουράνιος Έρωτας.
Ἔστιν ἄρα συλλήβδην, ἔφη, ὁ ἔρως τοῦ τὸ ἀγαθὸν αὑτῷ εἶναι ἀεί.
Ἀληθέστατα, ἔφην ἐγώ, λέγεις.
Πλάτων, Συμπόσιον ή Περί έρωτος ηθικός. 206 a.
(Άρα, συνοψίζουμε, είπε: έρωτας είναι ο πόθος του ανθρώπου να έχει κτήμα του για πάντα το καλό.
Ό,τι πιο αληθινό, είναι ο λόγος σου, της είπα.
Briefly then,’ said she, ‘love loves the good to be one's own for ever.’
That is the very truth,’ I said.
Plato, Symposium, 206 a.)
Το απόσπασμα προέρχεται από το διάλογο του Σωκράτη με τη Διοτίμα στη διάρκεια του Συμποσίου του Αγάθωνα το 416 π.Χ. Μέσα από το πλήθος των κοινών ανθρώπων προβάλει ο φιλόσοφος στην ατοπία του. Ατοπία σημαίνει να μην έχεις θέση - τόπο – στη συνηθισμένη εικόνα των ανθρώπων. Η Διοτίμα υπήρξε μάντισσα από τη Μαντίνεια και η δασκάλα που μύησε τον Σωκράτη στα μυστήρια.
Hassliebe*.
tradere turpi fasces populus
gaudet, eosdem colit atque odit.
Phaedra, vs 983 – 984. Lucius Annaeus Seneca, 4 BC - AD 65.
(To the hands
Of brutish men the rabble most
Rejoice to trust their government;
The same they honor and they hate.
Στο λαό αρέσει πολύ να προσφέρει τις θέσεις της
Εξουσίας στους πιο μιαρούς! Τους ίδιους λατρεύει
Και τους ίδιους μισεί!)
*Hassliebe: love-hate relationship.
Αισθητή είναι στον Σενέκα η πολιτική διάσταση. Στο έργο του διασπείρει πολλές αναφορές πάνω στους κινδύνους που διατρέχει η “ανώτερη τάξη”, τη διαφθορά της πολιτικής τάξης, τις δυσκολίες να είναι κανείς σύμβουλος ενός μονάρχη, όπου αναγνωρίζουμε τις προσωπικές ανησυχίες του παιδαγωγού και υπουργού του Νέρωνα.
Ενδιάμεσοι και Μεσολαβητές.
Θεὸς δὲ ἀνθρώπῳ οὐ μείγνυται1.
Πλάτων, Συμπόσιον,203 a.
Ό,τι προσφέρει στο λογικό πεδίο η έννοια του μεταξύ, είναι για το μεταφυσικό και θρησκευτικό ο δαίμων. Μετριάζει το δυϊσμό του πλατωνικού συστήματος, τον απόλυτο χωρισμό ανάμεσα στον κόσμο του νοητού, που είναι απειροτέλειος σε ουσία, αλήθεια και αξία, και του αισθητού κόσμου του γίγνεσθαι και του κακού.
Στο θεολογικό επίπεδο ο δαίμων αποκαθιστά την επικοινωνία μεταξύ του θείου και των ανθρώπων, ώστε ο άνθρωπος να εξυψωθεί μέχρι τη γνώση και τη μίμηση του θείου, χωρίς να χάνει το θείο από την ανέφικτη τελειότητα και την ευδαιμονία του με το συγχρωτισμό του με την ανθρώπινη μηδαμινότητα.
Όσο ψηλότερα τοποθετεί η προοδεύουσα θρησκευτική συνείδηση το θείο, τόσο ζωηρότερη γίνεται η ανάγκη του μεσολαβητή. Οι άγγελοι των ανατολικών θρησκειών, ο Όσιρις, ο Μίθρας – που σημαίνει μεσίτης –, αλλά και αυτό το δόγμα της ενανθρώπησης του Λόγου, είναι προσπάθεια να λύσουν αυτόν το δυϊσμό και την αντινομία του εγκλείει.
Δημιουργία και Ηδονή.
Στον καθορισμό της ουσίας της ποίησης1 ο Αριστοτέλης, όπως και οι αρχαίοι γενικά, αναγνωρίζει ως το κέντρο του βάρους της όχι τη δημιουργική παρεμβολή της ψυχής του ποιητή, αλλά το καθαυτό αποτέλεσμα της παρεμβολής2 και τη σχέση που αυτή έχει με την πραγματικότητα.
Τη σχέση αυτή την αντιλαμβάνεται σαν προβολή της ουσίας του προτύπου στο προϊόν της μίμησης*, της πραγματικότητας στο είδωλο, της αλήθειας στο φάντασμα. (* της μίμησης· όχι της αντιγραφής.)
Γι’ αυτό εξαίρει ως μια από τις πηγές της ηδονής, δηλαδή της καλλιτεχνικής συγκίνησης, τη συνειδητοποίηση της συνάφειας του καλλιτεχνικού έργου με το αιώνιο πρότυπο.
Γι’ αυτό επίσης από το υπερφυσικό δέχεται μόνο ό,τι έχει τουλάχιστον την επίφαση του δυνατού και υπαρκτού:
Φαίνεται ότι γενικά η ποίηση οφείλει την αρχή της σε δύο αιτίες — και τις δυο τους φυσικές. Η μίμηση, πράγματι, είναι σύμφυτη στους ανθρώπους από την παιδική τους κιόλας ηλικία: αυτό που κάνει τους ανθρώπους να διαφέρουν από τα άλλα ζώα είναι τούτο, ότι ο άνθρωπος είναι το πιο μιμητικό πλάσμα του κόσμου, και τις πρώτες γνώσεις του τις αποκτά με τη μίμηση.
Foule sentimentale.
Σύμφωνα με τον Arthur Schopenhauer, 1788 - 18601, οι έννοιες είναι καθολικότητες μετά τα πράγματα (universalia2 post-rem), η πραγματικότητα ορίζεται από την καθολικότητα των ίδιων των πραγμάτων (universalia in re), η μουσική όμως βρίσκεται στις απαρχές των πραγμάτων (universalia ante rem).
Στο Harmonices mundi, 1619, ο Johannes Kepler, 1571 – 1630, ανέδειξε και αποτύπωσε τη μουσικότητα και τις τονικές σχέσεις των πλανητών, όπως αυτές προέκυπταν και υπολογίζονται από τις κινήσεις και τις ταχύτητες που διαγράφουν στις ελλειπτικές τους τροχιές3. Η Γη, σύμφωνα με τα προηγούμενα, είναι ημιτόνιο.
Ηχητικά κύματα εκπέμπονται από τα ουράνια σώματα και διατρέχουν το Σύμπαν. Ο Ήλιος πάλλεται κάθε πέντε λεπτά.
Το πιθανότερο είναι πως όταν ο Κέπλερ και ο Σοπενχάουερ τα στοχάζονταν αυτά είχαν στο μυαλό τους τις οικουμενικές και μεγαλοφυείς δημιουργίες των διαπρεπών - με χρονολογική σειρά - συμπατριωτών τους: Μπαχ (Μπαρόκ), Μότσαρτ (Κλασικισμός), Μπετόβεν - Βάγκνερ (Ρομαντισμός).
Ωστόσο η καθολικότητα μπορεί να υπάρχει σπερματικά και σ' μια πιο ταπεινή καλλιτεχνική4 δημιουργία. Μια τέτοια σύνθεση, με μια ποικιλία αλληγοριών και συμβολισμών, όπου η μουσικότητα της γλώσσας αντανακλάται στη μελωδία της σύνθεσης, ακολουθεί στο τέλος της ανάρτησης. Πρόκειται για το Foule sentimentale του Alain Souchon: Oh la la la vie en rose. Le rose qu'on nous propose* ...
(*It's unbelievable! Life through rose-colored glasses...but not any glasses, only those of the brand and color that they want to force us to buy…)
Η Μάταιη Αναζήτηση της Αθανασίας.
Η αγωνία του ανθρώπου για το θάνατο κάνει τον Γκιλγκαμές να θέλει τουλάχιστον να αποθανατιστεί με μια ηρωική πράξη, γι’ αυτό αποφασίζει να ξεκινήσει μαζί με τον Ενκιντού, που άρχισε να αισθάνεται ανήσυχος, για ένα μακρινό ταξίδι με προορισμό τη “Χώρα των Ζωντανών”, εκεί που βρίσκεται το Δάσος των Κέδρων, και να κόψει τα δέντρα.
Το δάσος όμως το φυλάει ένα παντοδύναμο τέρας, ο Χάμπα-ρουκ. Η θεά Ιστάρ σαγηνεύεται από την ομορφιά του Γκιλγκαμές και του προτείνει γάμο. Ο Γκιλγκαμές όμως την απορρίπτει και την προσβάλλει, απαριθμώντας τη μοίρα όλων των προηγούμενων εραστών της.
Η θεά θυμωμένη ζητά από τον πατέρα της Άνου να στείλει τον Ταύρο του Ουρανού να καταστρέψει την Ουρούκ. Ο Γκιλγκαμές με τον Ενκιντού σκοτώνουν τον Ταύρο του Ουρανού και πετούν ένα μπούτι του στα μούτρα της Ιστάρ.
Η αυθάδεια των δύο φίλων τιμωρείται με τον θάνατο του ενός κι αυτός είναι ο Ενκιντού. Ο Ενκιντού εκείνο το βράδυ ονειρεύεται τη σύναξη των θεών ν’ αποφασίζει το θάνατό του. Πράγματι αρρωσταίνει και λίγο αργότερα πεθαίνει και ο θάνατός του είναι αβάσταχτος για τον Γκιλγκαμές. Καταλαβαίνει πως και η δική του σειρά πλησιάζει και τον κυριεύει τρομακτικός φόβος.