Είπε ακόμη ότι απορεί, πως γίνεται και στην Ελλάδα* αγωνίζονται όσοι έχουν γνώσεις και κρίνουν όσοι δεν έχουν¹.

(*Στην προκειμένη περίπτωση η λέξη Ελλάδα  - και κατ' επέκταση οι Έλληνες - χρησιμοποιείται καταχρηστικά.)

Παραπομπή:

1. θαυμάζειν δὲ ἔφη πῶς παρὰ τοῖς Ἕλλησιν ἀγωνίζονται μὲν οἱ τεχνῖται, κρίνουσι δὲ οἱ μὴ τεχνῖται.

Η μετάφραση προέρχεται από τη Φιλολογική Ομάδα των Εκδόσεων Κάκτος.

Διογένης Λαέρτιος, Βίοι καὶ γνῶμαι τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων. Βιβλίο Α΄, Ανάχαρσις, 103. Η περίοδος της ακμής του Διογένη Λαέρτιου τοποθετείται στο πρώτο μισό του 3^ου μ.Χ. αιώνα.

Ο Ανάχαρσις ήταν Σκύθης ηγεμόνας και σοφός του 6ου αιώνα π.Χ., γιος του Γνούρου, θαυμαστής του ελληνικού πολιτισμού, καθώς είχε  επηρεαστεί από τη μητέρα του, που ήταν ελληνικής καταγωγής.

Ἔστιν ἄρα συλλήβδην, ἔφη, ὁ ἔρως τοῦ τὸ ἀγαθὸν αὑτῷ εἶναι ἀεί.

Ἀληθέστατα, ἔφην ἐγώ, λέγεις.

Πλάτων, Συμπόσιον ή Περί έρωτος ηθικός. 206 a.

(Άρα, συνοψίζουμε, είπε: έρωτας είναι ο πόθος του ανθρώπου να έχει κτήμα του για πάντα το καλό.

Ό,τι πιο αληθινό, είναι ο λόγος σου, της είπα.

Briefly then,’ said she, ‘love loves the good to be one's own for ever.’

That is the very truth,’ I said.

Plato, Symposium, 206 a.)

Το απόσπασμα προέρχεται από το διάλογο του Σωκράτη με τη Διοτίμα στη διάρκεια του Συμποσίου του Αγάθωνα το 416 π.Χ. Μέσα από το πλήθος των κοινών ανθρώπων προβάλει ο φιλόσοφος στην ατοπία του. Ατοπία σημαίνει να μην έχεις θέση - τόπο – στη συνηθισμένη εικόνα των ανθρώπων. Η Διοτίμα υπήρξε μάντισσα από τη Μαντίνεια και η δασκάλα που μύησε τον Σωκράτη στα μυστήρια.

Θεὸς δὲ ἀνθρώπῳ οὐ μείγνυται¹.

Πλάτων, Συμπόσιον,203 a.

Ό,τι προσφέρει στο λογικό πεδίο η έννοια του μεταξύ, είναι για το μεταφυσικό και θρησκευτικό ο δαίμων. Μετριάζει το δυϊσμό του πλατωνικού συστήματος, τον απόλυτο χωρισμό ανάμεσα στον κόσμο του νοητού, που είναι απειροτέλειος σε ουσία, αλήθεια και αξία, και του αισθητού κόσμου του γίγνεσθαι και του κακού.

Στο θεολογικό επίπεδο ο δαίμων αποκαθιστά την επικοινωνία μεταξύ του θείου και των ανθρώπων, ώστε ο άνθρωπος να εξυψωθεί μέχρι τη γνώση και τη μίμηση του θείου, χωρίς να χάνει το θείο από την ανέφικτη τελειότητα και την ευδαιμονία του με το συγχρωτισμό του με την ανθρώπινη μηδαμινότητα.

Όσο ψηλότερα τοποθετεί η προοδεύουσα θρησκευτική συνείδηση το θείο, τόσο ζωηρότερη γίνεται η ανάγκη του μεσολαβητή. Οι άγγελοι των ανατολικών θρησκειών, ο Όσιρις, ο Μίθρας – που σημαίνει μεσίτης –, αλλά και αυτό το δόγμα της ενανθρώπησης του Λόγου, είναι προσπάθεια να λύσουν αυτόν το δυϊσμό και την αντινομία του εγκλείει.

Σύμφωνα με τον Arthur Schopenhauer, 1788 - 1860¹, οι έννοιες είναι καθολικότητες μετά τα πράγματα (universalia² post-rem), η πραγματικότητα ορίζεται από την καθολικότητα των ίδιων των πραγμάτων (universalia in re), η μουσική όμως βρίσκεται στις απαρχές των πραγμάτων (universalia ante rem).  

Στο Harmonices mundi, 1619, ο Johannes Kepler, 1571 – 1630, ανέδειξε και αποτύπωσε τη μουσικότητα και τις τονικές σχέσεις των πλανητών, όπως αυτές προέκυπταν και υπολογίζονται από τις κινήσεις και τις ταχύτητες που διαγράφουν στις ελλειπτικές τους τροχιές³.  Η Γη, σύμφωνα με τα προηγούμενα, είναι ημιτόνιο.  

Ηχητικά κύματα εκπέμπονται από τα ουράνια σώματα και διατρέχουν το Σύμπαν. Ο Ήλιος πάλλεται κάθε πέντε λεπτά.

Το πιθανότερο είναι πως όταν ο Κέπλερ και ο Σοπενχάουερ τα στοχάζονταν αυτά είχαν στο μυαλό τους τις οικουμενικές και μεγαλοφυείς δημιουργίες των διαπρεπών - με χρονολογική σειρά - συμπατριωτών τους: Μπαχ (Μπαρόκ), Μότσαρτ (Κλασικισμός), Μπετόβεν - Βάγκνερ (Ρομαντισμός). 

Ωστόσο η καθολικότητα μπορεί να υπάρχει σπερματικά και σ' μια πιο ταπεινή καλλιτεχνική⁴ δημιουργία. Μια τέτοια σύνθεση, με μια ποικιλία αλληγοριών και συμβολισμών, όπου η μουσικότητα της γλώσσας αντανακλάται στη μελωδία της σύνθεσης, ακολουθεί στο τέλος της ανάρτησης. Πρόκειται για το Foule sentimentale του Alain Souchon: Oh la la la vie en rose. Le rose qu'on nous propose* ...  

(*It's unbelievable! Life through rose-colored glasses...but not any glasses, only those of the brand and color that they want to force us to buy…) 

Στην ερώτηση αν κάποιος άνθρωπος μπορεί να είναι ευχαριστημένος με μια ζωή γεμάτη σοφία, κατανόηση, γνώση, τεράστια μνήμη της καθολικής ιστορίας, αλλά δίχως βιώματα ηδονής ή πόνου, μεγάλου ή μικρού, η απάντηση που δίνει ο Πλάτωνας στον Φίληβο¹ είναι ένα κατηγορηματικό: Όχι. Είμαστε αγκυροβολημένοι στη ζωή του αισθήματος, που είναι μέρος της ανθρώπινης μας φύσης, και δεν μπορούμε να την εγκαταλείψουμε ακόμη και για να γίνουμε “θεατές παντός χρόνου και πάσης ουσίας”².

Τα μαθηματικά των πυθαγόρειων έμαθαν στον Πλάτωνα να βλέπει το αιώνιο στο γήινο, το υπεραισθητό στο υλικό. Η αστρονομία γύρισε τη ματιά του από τους περιορισμούς της Γης στην απεραντοσύνη του Σύμπαντος και σ’ εκείνα τα αινιγματικά σώματα του Κόσμου, που κινούνται μόνα τους, άρα φαίνονται να είναι έμψυχα κι ορατοί θεοί και που οι κινήσεις τους είναι κανονισμένες με μέτρα κι αριθμούς και γι’ αυτό αντιληπτές από τη νόηση. Έτσι τα μαθηματικά έγιναν η ζύμη για το μυστικισμό του Πλάτωνα.

Όσον αφορά το μυστικισμό, θυμίζω πως και ο Albert Einstein προς το τέλος της ζωής του αναγνώρισε το ρόλο της μεταφυσικής στην επιστήμη και ενοχλούνταν από την αδυναμία της φυσικής να προσφέρει έναν ολοκληρωμένο και πειστικό ορισμό του χρόνου³. (Ο ίδιος είχε καταλήξει στο συμπέρασμα μιας κατάστασης αιωνιότητας όπου το παρόν, το παρελθόν και το μέλλον υπάρχουν ταυτόχρονα. Σημειώνω πως την ίδια αντίληψη για το χρόνο είχαν και οι Ίνκας.)