Η απαγωγή είχε λήξει με την αποτυχημένη επιχείρηση της γερμανικής αστυνομίας, κατά την οποία σκοτώθηκαν εννέα αθλητές, ένας αστυνομικός και πέντε από τους απαγωγείς. Συμπεριλαμβανομένων των δυο αθλητών που είχαν δολοφονηθεί πριν την επέμβαση, ο τελικός απολογισμός έφτασε τους 17 νεκρούς. Η μέχρι τώρα κορύφωση των ισλαμιστικών επιχειρήσεων στο εξωτερικό ήρθε με τις επιθέσεις της 11 Σεπτεμβρίου 2001, θύματα των οποίων έπεσαν περίπου τρείς χιλιάδες ανύποπτοι και αθώοι πολίτες. Το τελευταίο διάστημα τα χτυπήματα πύκνωσαν. Οι θρήνοι των δυτικών για τους 86 νεκρούς της Άγκυρας και τους 214 επιβάτες της ρωσικής πτήσης, οι οποίοι κατά πάσα πιθανότητα υπήρξαν επίσης θύματα των τζιχαντιστών, κρατήθηκαν σε σχετικά ήπια και περισσότερο συμβολικά επίπεδα. Οι διακρίσεις ακολουθούν και στο θάνατο. Ωστόσο η ένταση των αγανακτισμένων αντιδράσεων για τις επιθέσεις στην Πόλη του Φωτός, τη μεγαλύτερη εδώ και έντεκα χρόνια στην ευρωπαϊκή ήπειρο, δεν έκρυψε ούτε τον αιφνιδιασμό, ούτε την αμηχανία.

Η ιστορία δεν συμβαίνει και ούτε περιορίζεται στα απλοϊκά πλαίσια των επιχειρησιακών συμψηφισμών. Η ίδια η πραγματικότητα είναι πολύπλοκη και πολυεπίπεδη για κάτι τέτοιο. Αν και στα συγκεκριμένα γεγονότα μπορεί να ανιχνευτεί η ύπαρξη μιας λογικής αντιδανείου, δηλαδή κάποιες σχέσεις δράσης-αντίδρασης, οι ρίζες απλώνονται βαθύτερα στο χρόνο και στις αντιλήψεις. Οι δυτικές ηγεσίες και κυρίως η αναδυόμενη τότε αμερικανική δύναμη ήταν που από τα τέλη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου προήγαγαν και ενίσχυσαν το Ισλαμικό Κίνημα σε χώρες της Μέσης Ανατολής, της Αραβικής Χερσονήσου και του Περσικού Κόλπου ως ιδεολογικό ανάχωμα στην επέκταση της σοβιετικής εκδοχής του κομμουνισμού στην περιοχή. Η ενεργειακή εξάρτηση της Δύσης από τα πλούσια κοιτάσματα της ευρύτερης περιοχής και η κομβική γεωπολιτική της σημασία είχαν οδηγήσει στην υποβάθμιση των διαφαινόμενων απειλών από τις εξαγγελίες των πνευματικών ηγετών του αραβικού κινήματος. Πρώτα ο Αιγύπτιος Χασάν αλ Μπάνα το 1947 ανέφερε στον Βασιλιά της Αιγύπτου Φαρούκ τις βασικές αρχές της Ένωσης των Μουσουλμάνων Αδελφών, οι οποίοι έφριτταν με την βρετανική κατοχή της Διώρυγας του Σουέζ: Η Δύση, που επί μακρόν υπήρξε έξοχη χάρη στην επιστημονική της τελειότητα, είναι πλέον χρεοκοπημένη και βρίσκεται σε παρακμή. Η ισλαμική μέθοδος έχει δοκιμαστεί και άλλοτε και η ιστορία επιβεβαιώνει την αξιοπιστία της. Πολεμήστε τους μέχρι να πάψει να υπάρχει διωγμός και η λατρεία να είναι αφιερωμένη στο Θεό. Στην επιστολή του που τιτλοφορούνταν Προς το Φως συνέχιζε υποστηρίζοντας ότι όπου ήταν εφικτό η μάχη θα δίνονταν σταδιακά και ειρηνικά. Οι ξένοι θα έπρεπε να αντιμετωπίζονται με τον δέοντα σεβασμό, να τους παρέχεται προστασία και ισονομία, εφόσον συμπεριφέρονται με ακεραιότητα και ειλικρίνεια. (Hassan al Bana, Toward the Light) Αν δεχτούμε ότι τα προηγούμενα δεν ήταν απλώς ένας τακτικός ελιγμός, οι συνεχιστές του, καθώς ο ίδιος δολοφονήθηκε το 1949, δεν υπήρξαν τόσο διαλλακτικοί. Ο ιεροδιδάσκαλος και θεωρητικός της Μουσουλμανικής Αδελφότητας Σαΐντ Κούτμπ από τη φυλακή που κρατούνταν το 1964 έθετε τα θεμέλια αυτού που σήμερα ονομάζεται σύγχρονος ισλαμισμός. Στο έργο του Ορόσημα υποστήριζε ότι το Ισλάμ αποτελεί ένα πανανθρώπινο σύστημα, το οποίο προσφέρει τη μόνη πραγματική μορφή ελευθερίας. Αυτή συνοψίζεται στην απαλλαγή από τη διακυβέρνηση απο άλλους ανθρώπους και δόγματα ανθρώπινης προέλευσης. Περιλαμβάνει επίσης την αποδέσμευση από ευτελείς δεσμούς βασισμένους στη φυλή, στο χρώμα, στη γλώσσα και στη χώρα, όπως και την ανατροπή των εθνικών και περιφερειακών σχέσεων και την αντικατάστασή τους από την κυριολεκτική εφαρμογή του Κορανίου: το κίνημα θα πρέπει να σαρώσει ολόκληρη τη Γη και ολόκληρη την Ανθρωπότητα. Την αποστολή την ανέθετε σε μια ιδεολογικά αμόλυντη εμπροσθοφυλακή που θα απέρριπτε τις κυβερνήσεις και τις κοινωνίες που κυριαρχούσαν στην περιοχή, τις οποίες χαρακτήριζε ως αντιισλαμικές και έκνομες. (Sayyid Qutb, Milestones)

Ο Henry Kissinger στην Παγκόσμια Τάξη του εκτιμά ότι σ’ ένα παγκοσμιοποιημένο και εκκοσμικευμένο περιβάλλον, το οποίο ορισμένοι, όπως ο Francis Fukuyama, αφελώς θεωρούσαν ότι είχε υπερβεί τις ιδεολογικές συγκρούσεις της Ιστορίας, οι απόψεις των μουσουλμάνων ηγετών φάνταζαν ακραίες και ουτοπικές για να λαμβάνονταν σοβαρά υπόψη. Σε μια επίδειξη έλλειψης στρατηγικής αντίληψης και πολιτικής φαντασίας οι δυτικές elite, προσηλωμένες σχεδόν αποκλειστικά στην εξυπηρέτηση των βραχυπρόθεσμων συμφερόντων τους, υποβάθμισαν ή και αγνόησαν την ευρεία ανταπόκριση των αποικιοκρατούμενων λαών της ευρύτερης περιοχής στο απελευθερωτικό κάλεσμα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Οι αρχές του κινήματος ανάγονταν στο 1928 και αντλούσαν από τη θλίψη και την οργή, που είχε προκαλέσει η αυθαίρετη διαίρεση των πατρογονικών εδαφών, η εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών τους και η επικυριαρχία των απίστων, πίσω από τις εγκάθετες τοπικές ηγεσίες.

Αν και η συμπεριφορά των δυτικών λειτούργησε καταλυτικά στην ενίσχυση του ισλαμικού κινήματος και επιτάχυνε τις πολιτικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή δεν αρκεί για να ερμηνεύσει από μόνη της τις ενέργειες των τζιχαντιστών. Σύμφωνα με την καθαρολογική εκδοχή του ισλαμισμού, όπως διατυπώθηκε από τους προαναφερθέντες θεωρητικούς, το κράτος δεν αποτελεί σημείο αναφοράς, δεδομένου ότι είναι κοσμικό δημιούργημα και άρα έκνομο. Έτσι στον ιδιότυπο διεθνισμό της η συγκεκριμένη αντίληψη περί ισλαμικής θρησκείας αιτιολογεί την παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις των άλλων χωρών. Κατ’ επέκταση οι τζιχαντιστές έχουν το καθήκον να μεταμορφώσουν το νταρ αλ-χαρμπ, δηλαδή τη χώρα των απίστων. Εν ολίγοις, όπως συμπεραίνει ο H Kissinger, η καθαρότητα και όχι η σταθερότητα αποτελεί την κατευθυντήρια αρχή της συγκεκριμένης θεώρησης της παγκόσμιας τάξης. Στα πλαίσια αυτά δρα στη Δύση το Χιζμπ ουτ-Ταχρίρ (Κόμμα της Απελευθέρωσης) το οποίο υποστηρίζει ανοιχτά την επανίδρυση του Χαλιφάτου. Για το πόσο σοβαρά τα εννοούσαν αυτά που έλεγαν οι ακραίοι των διαφόρων οργανώσεων δεν χρειαζόταν ούτε η 11 Σεπτεμβρίου, ούτε οι επιθέσεις στο Παρίσι. Το 1981 δολοφόνησαν τον Πρόεδρο της Αιγύπτου Ανουάρ αλ-Σαντάτ κατηγορώντας τον για αμέλεια καθήκοντος: είχε αναγνωρίσει τη νομική υπόσταση του Ισραήλ και είχε συναινέσει στην εκχώρηση εδαφών, που οι ίδιοι θεωρούσαν ως μουσουλμανικά, σε λαό απίστων.

Κλείνοντας το βιβλίο του Σημεία Ανάφλεξης ο George Friedman, ιδρυτής και γενικός διευθυντής της Stratfor, μιας κορυφαίας και διεθνώς αναγνωρισμένης ιδιωτικής εταιρίας πληροφοριών σημειώνει: Οι άνθρωποι δεν κάνουν πολέμους επειδή είναι ανόητοι ή επειδή δεν έχουν πάρει το μάθημά τους. Ξέρουν τον πόνο που φέρνουν οι πόλεμοι. Πολεμούν επειδή πρέπει, επειδή η πραγματικότητα τους αναγκάζει. Οι Ευρωπαίοι είναι άνθρωποι και θα συνεχίσουν να έρχονται αντιμέτωποι με τρομερές επιλογές, όπως εκείνες που αντιμετωπίζουν άλλοι και όπως εκείνες που αντιμετώπισαν οι ίδιοι στο παρελθόν. Θα πρέπει να επιλέξουν ανάμεσα σε πόλεμο και ειρήνη και όπως και στο παρελθόν μερικές φορές θα επιλέξουν τον πόλεμο. Τίποτε δεν έχει τελειώσει. Για τους ανθρώπους τίποτε σημαντικό δεν τελειώνει ποτέ.

Παρά την καταθλιπτική αλήθεια, αλλά και χωρίς ειδυλλιακές ονειροφαντασίες ας θυμόμαστε ότι κανένα κίνητρο, στόχος και σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα. Ο Albert Camus μάλιστα κάνοντας το επιπλέον βήμα επεσήμανε στον Επαναστατημένο του Άνθρωπο ότι: τα μέσα είναι ο σκοπός. Τα υπόλοιπα, όπως έχει δείξει η ιστορία, είτε είναι προφάσεις εν αμαρτίαις, είτε πράξεις ενός εφιαλτικού και επαναλαμβανόμενου θεάτρου του παραλόγου. Όπως όμως το έθεσε ήδη από το 431 π.Χ. ο Ευριπίδης στη Μήδεια τι είναι τελικά αμαρτία, αν δεν την καταλαβαίνει αυτός που την κάνει. Κι αυτή είναι μια αλήθεια που ισχύει και για όλες τις πλευρές.