Πολλοί από τους επιζώντες πέθαναν στα χέρια των απελευθερωτών τους, παρά την ιατρική φροντίδα που τους είχε παρασχεθεί. Στην περυσινή επέτειο μνήμης οι πολωνικές αρχές δεν προσκάλεσαν τον W Putin. Ο Υπουργός Δικαιοσύνης της Πολωνίας, αιτιολογούσε την απόφαση της Κυβέρνησης επικαλούμενος την ουκρανική εμπλοκή: Αυτήν τη στιγμή στην Ανατολική Ουκρανία γίνεται πόλεμος. Θα ήταν δύσκολο να φανταστούμε, σε αυτή την κατάσταση, να υποδεχθούμε τον πρόεδρο της Ρωσίας. Αν και η Ρωσία συμμετέχει ατύπως στη σύγκρουση αυτή. Ο Ρώσος Πρόεδρος είχε απαντήσει οργισμένα: Κάθε προσπάθεια να αποσιωπηθούν τα γεγονότα, να διαστρεβλωθούν και να ξαναγραφτεί η Ιστορία είναι απαράδεκτη και ανήθικη. Συχνά πίσω από τις απόπειρες αυτές υπάρχει η επιθυμία να κρύψει κανείς τη δική του ντροπή. Τη ντροπή για τη δειλία του, την υποκρισία και την προδοσία του. Να κρύψει τη σιωπηρή συνενοχή του με τους ναζιστές, παθητική ή ενεργητική. Αναφερόμενος στο Ολοκαύτωμα ο Γερμανός Πρόεδρος, J Gauck, είχε δηλώσει: Δεν υπάρχει γερμανική ταυτότητα δίχως το Άουσβιτς, ανήκει στην Ιστορία της χώρας μας! Η Καγκελάριος A Merkel ήταν προτρεπτική: Πρέπει να είμαστε μονίμως σε επιφυλακή για να προστατεύσουμε την ελευθερία μας, τη δημοκρατία μας και το κράτος δικαίου.
Επικροτώ ή μάλλον ταυτίζομαι με τις δηλώσεις των δύο ηγετών και ειδικά με εκείνην του Ρώσου Προέδρου. Επιμένω στη δήλωση του W Putin επειδή μας αφορά και ως χώρα και ως λαό. Ανήκουμε στη χορεία εκείνων, που σχεδόν δεν επεξεργάστηκαν την προδοτική και δολοφονική περίοδο της συνεργασίας τους με τους κατακτητές. Ενδεικτικό ως προς αυτό είναι το γεγονός ότι από το τέλος του πολέμου και μέχρι το 1959 υποβλήθηκαν συνολικά μόνο 911 μηνύσεις για δίωξη εγκληματιών πολέμου. Από αυτούς τελικά δικάστηκε µόνο ένας κι αυτός αθωώθηκε. Στις 26.1.1959 η Κυβέρνηση Κ Καραμανλή έφερε στη Βουλή και ψηφίστηκε ο νόμος 4061/1959 ‘περί αναστολής διώξεων των εγκληματιών πολέμου’. (Πρακτικά Βουλής, 26 &28 1 1959, Τάσος Μ Ηλιαδάκης Οι Επανορθώσεις και το Γερμανικό Κατοχικό Δάνειο). Κι αυτό ενώ στην πατρίδα μας, τη γενέτειρα της δημοκρατίας, η ευρύτητα της σύμπραξης με τους ναζιστές με σκοπό την υφαρπαγή των περιουσιών των ισραηλιτών συμπολιτών μας και τα παρεπόμενα ποσοστά εξόντωσης, στο 85% και πλέον, υπήρξαν από τα υψηλότερα στην Ευρώπη. Η εγχώρια αντίδραση μάλιστα, της οποίας οι ρατσιστικές αντιλήψεις διατρέχουν όλο σχεδόν το εύρος του πολιτικού φάσματος, έχει αποθρασυνθεί. Έχοντας μισθώσει τις υπηρεσίες στρατευμένων ιστοριογράφων ελεγχόμενης ευθυκρισίας και περιβεβλημένη τους φαντασμαγορικούς τίτλους εκείνων επιχειρεί την αλλοίωση της ιστορικής μνήμης. Λες και ο προπαγανδιστικός και σπουδαιοφανής ακαδημαϊσμός μπορεί να υποκαταστήσει την πραγματικότητα και την αλήθεια. Έτσι γίνεται προσπάθεια για τη δημιουργία ενός άλλοθι συνυπευθυνότητας των ίδιων των μελών της ισραηλιτικής κοινότητας, ειδικά της ηγεσίας της Θεσσαλονίκης. Εν πολλοίς αποσιωπάται το γεγονός της υλικής επιβράβευσης, με το 10% της περιουσίας των καταδιδομένων, προς όσους πρόδιδαν Εβραίους και ο διαδικαστικός δαίδαλος για την επανάκτηση συνήθως ενός μέρους αυτής μετά την απελευθέρωση. Αποκρύπτεται επίσης και το γεγονός ότι ο περιορισμένος αριθμός όσων Ελλήνων Εβραίων σώθηκαν είτε είχαν καταφύγει στις εαμικές αντιστασιακές οργανώσεις, είτε έτυχαν της μέριμνας ηγετών όπως ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός ή ο Αρχηγός της Αστυνομίας Πόλεων Άγγελος Έβερτ. Κάποιοι ελάχιστοι επέζησαν, επειδή είχαν φιλοξενηθεί από χριστιανικές οικογένειες, περιορισμένες όμως σε αριθμό, ώστε να επηρεάζουν τη γενικότερη εικόνα της αδιαφορίας της κοινωνίας μας. (Όποιος ενδιαφέρεται και αντέχει, ας ανατρέξει στο βιβλίο της Ρένας Μόλχο Το Ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων, Εκδόσεις Πατάκη, 2015) Ωστόσο, ακόμη κι αν θεωρηθεί άκομψο, στη σκιά της συγκεκριμένης επετείου πρέπει να γίνει μια αναφορά και στα θύματα του άλλου ολοκληρωτισμού. Όπως είναι βέβαιο ότι τα γεγονότα δε μπορούν να συμψηφίζονται, σίγουρο είναι επίσης ότι την ιστορία πρωτίστως τη γράφουν τα αποτελέσματα. Είτε λοιπόν τα κίνητρα εκπορεύονταν από το καλλιεργημένο φυλετικό μίσος και τον οικονομικό φθόνο, είτε από τις απαιτήσεις της ιδεολογικής πειθαρχίας με σκοπό την πολιτική κυριαρχία, για την τύχη των εκατομμυρίων θυμάτων του μακάβριου έργου της προληπτικής καταστολής, η προέλευση της βίας και του θανάτου υπήρξε αδιάφορη. Στο τέλος όλοι τους διασύρθηκαν, πόνεσαν και πέθαναν.
Με τη Μυστική Διαταγή 00447 της 30ης Ιουλίου του 1937, η οποία δημοσιεύθηκε το 1992, η Μόσχα έθετε τις παραμέτρους βάσει των οποίων θα χαρακτηρίζονταν τα επικίνδυνα αντισοβιετικά στοιχεία. Παράλληλα καθόριζε και τους ποσοτικούς στόχους για κάθε περιοχή. Η εκτέλεση της οδηγίας ανατέθηκε σε τριμελείς επιτροπές3 τις οποίες στελέχωναν οι κατά τόπους εισαγγελείς, κομματικοί επίτροποι και διοικητές των μυστικών υπηρεσιών. Καταπιέσεις και διωγμοί υπήρχαν και τα προηγούμενα, αλλά και τα επόμενα χρόνια. Κυρίως από το 1928 έως και το 1954. Τα έτη όμως 1937 και 1938 χαρακτηρίζονται ως η περίοδος του Μεγάλου Τρόμου. Από τον Αύγουστο του 1937 έως και το Νοέμβριο του 1938 συνελήφθησαν συνολικά 800 έως 820 χιλ άνθρωποι στην επικράτεια. Από αυτούς ένας αριθμός 350 έως 445 χιλ εκτελέστηκαν και οι υπόλοιποι εγκλείστηκαν στα γνωστά Gulag. Με βάση τις συκοφαντικές πληροφορίες ενός εκτεταμένου δικτύου άθλιων καταδοτών με ελεεινά κίνητρα, όπως πάντοτε και παντού άλλωστε, εξαφανίζονταν μέσα σε μια νύχτα άτομα, γείτονες, συνάδελφοι, φίλοι, που το πολιτικό τους παρελθόν, η κοινωνική τους θέση ή οι επαγγελματικές τους δραστηριότητες θα μπορούσαν δυνητικά να απειλήσουν το σύστημα. Η μέχρι τώρα αποκατάσταση της μνήμης τεσσάρων εκατομμυρίων θυμάτων της σοβιετικής περιόδου είναι ενδεικτική της τάξης του μεγέθους της τραγωδίας. Αρκετοί σύγχρονοι ιστορικοί χαρακτηρίζουν τις επιπτώσεις της συγκεκριμένης απόφασης ως Πολιτικό Ολοκαύτωμα, ισοδύναμης αγριότητας με τις αντίστοιχες διαταγές της ναζιστικής ηγεσίας για την Τελική Λύση. Σε κάθε περίπτωση πάντως είναι θετικό που η ρωσική ηγεσία έστω και αργοπορημένα άρχισε να ενθαρρύνει την έρευνα και των σκοτεινών σελίδων της ιστορίας της. (NKWD-Befehl Nr. 00447, The NKVD Mass Secret Operation n° 00447 - Wikipedia)
Η διαρκής υπενθύμιση συνιστά συγκαλυμμένη μομφή, η οποία με την επανάληψη γίνεται δυσάρεστη και από κάποιο σημείο και μετά λειτουργεί αντίστροφα. Η μόνιμη αναφορά στα εγκλήματα δεν αρκεί να τα αποτρέψει. Μ’ άλλα λόγια αυτό που χρειάζεται είναι περισσότερη αντίσταση στην πράξη και λιγότερες αμπελοφιλοσοφίες στα καφενεία. Σίγουρα δε μπορούμε όλοι μας να μοιάσουμε τη Λέλα Καραγιάννη1 ή τον Μορντεχάϊ Ανιέλεβιτς2. Στον εφησυχασμό, στην αδιαφορία και στην ανοχή όμως μπορεί να αντιταχτεί ο καθένας μας. Αρκεί να θυμάται ότι ο φασισμός, το σύστημα δηλαδή που αποσκοπεί σε μια ησυχία νεκροταφείου, τάξη στρατοπέδου και καθαρότητα χειρουργείου, σ’ όλες του τις εκδοχές, στην αρχή έρχεται για τους άλλους. Μετά για όλους.
Παραπομπές:
1. Ελένη (Λέλα) Καραγιάννη, 1898-1944. Η κατάληψη της Ελλάδας από τις δυνάμεις του Άξονα μεταμόρφωσε μια φιλήσυχη αστή Ελληνίδα 
μητέρα και νοικοκυρά σε πρωτεργάτιδα και ηρωίδα της Εθνικής Αντίστασης. Από την πρώτη περίοδο της Κατοχής, την Άνοιξη του 1941, δημιούργησε και χρηματοδότησε μία ομάδα, με αρχικό πυρήνα άτομα και φίλους της οικογένειας και αρχηγείο το σπίτι της, με σκοπό την απόκρυψη και φυγάδευση βρετανών στρατιωτικών που είχαν εγκλωβιστεί στην Ελλάδα και δολιοφθορές κατά του εχθρού. Σταδιακά η ολιγάριθμη ομάδα διευρύνθηκε και εξελίχθηκε στην αντιστασιακή οργάνωση Μπουμπουλίνα. Έφτασε να αριθμεί πάνω από 100 ενεργά μέλη, κατόρθωσε μάλιστα να διεισδύσει και μέσα στις μονάδες του εχθρού και διώχθηκε ανηλεώς από τη Διεύθυνση Ειδικής Ασφαλείας του Κράτους, αν και δεν ταυτίζονταν πολιτικά με κανέναν χώρο. Τον Ιούλιο το 1944, η Λέλα Καραγιάννη συνελήφθη από την Γκεστάπο μαζί με πέντε από τα παιδιά της και βασανίστηκε στα κρατητήρια της οδού Μέρλιν. Στο Γερμανό Ανακριτή, που απειλούσε να εκτελέσει δύο από τα παιδιά της μπροστά της, αν δεν κατέδιδε, απάντησε: Τα παιδιά μου, εγώ τα γέννησα, δικά μου είναι, αλλά πρέπει να ξέρεις ότι πρωτίστως ανήκουν στην πατρίδα μας. Μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Χαϊδαρίου και ύστερα από λίγο διάστημα εκτελέστηκε από τους Γερμανούς κατακτητές σε μία χαράδρα στη Μονή Δαφνίου μαζί με άλλους 72 αγωνιστές και αγωνίστριες της Αντίστασης, στις 8 Σεπτεμβρίου 1944, περίπου ένα μήνα πριν από την Απελευθέρωση. Λίγο πριν από την εκτέλεσή της, απευθυνόμενη στους άλλους μελλοθάνατους, φώναξε: Ψηλά παιδιά τα κεφάλια να δουν οι Ούνοι πως ξέρουν να πεθαίνουν οι Έλληνες για την πατρίδα τους! Έπεσε απαγγέλοντας τον Εθνικό Ύμνο. Η Λέλα Μηνοπούλου, όπως ήταν το πατρικό της επώνυμο, είχε γεννηθεί το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας, ως πρωτότοκη κόρη του Αθανασίου Μηνόπουλου και της Σοφίας Μπούμπουλη. Το 1916 παντρεύτηκε τον φαρμακοποιό Νικόλαο Καραγιάννη, με τον οποίο απέκτησε επτά παιδιά. Την Ιωάννα, τον Γεώργιο, την Ηλέκτρα, τον Βύρωνα, τον Νέλσωνα, τη Νεφέλη και την Ελένη. Μετά θάνατον της απονεμήθηκε το Βραβείο Αρετής και Αυτοθυσίας από την Ακαδημία Αθηνών και ο τιμητικός τίτλος "Δίκαιη των Εθνών" από το Ίδρυμα Yad Vashem για την Μνήμη των Μαρτύρων και των Ηρώων του Ολοκαυτώματος. (Ιάσονας Χανδρινός, Το τιμωρό χέρι του λαού-Η δράση του ΕΛΑΣ και της ΟΠΛΑ στην κατεχόμενη πρωτεύουσα 1942-1944, Θεμέλιο, Σελ 148. sansimera.gr- biographies-1463)
2. Οι Μορντεχάϊ Ανιέλεβιτς υπήρξε εμβληματική μορφή της εβραϊκής εξέγερσης στο γκέτο της Βαρσοβίας και αρχηγός της οργάνωσης ŻOB (Żydowska Organizacja Bojowa). Η αντίσταση κατά των Γερμανών κατακτητών είχε αρχίσει στις 18 Ιανουαρίου 1943 και κορυφώθηκε από τις 9 Απριλίου έως τις 16 Μαΐου 1943, οπότε το φτωχά εξοπλισμένο κίνημα συντρίφτηκε από τα γερμανικά στρατεύματα. Ο συνολικός αριθμός των μαχητών στα μέσα Απριλίου κυμάνθηκε ανάμεσα στα 400 έως 1.000 άτομα και ήταν διαμοιρασμένο σε δύο ομάδες. Στην προαναφερθείσα ŻOB και στην ŻZW (Żydowski Związek Wojskowy). Στις 29 Απριλίου 1943 η ŻZW έχασε όλους τους ηγέτες της και τον διοικητή της Νταβίντ Άπφελμπαουμ. Οι εναπομείναντες πολεμιστές απέδρασαν από το γκέτο. Στις 8 Μαΐου 1943 οι Γερμανοί ανακάλυψαν το κεντρικό αρχηγείο της ŻOB. Οι περισσότεροι ηγέτες της οργάνωσης και δεκάδες μαχητών σκοτώθηκαν, ενώ άλλοι αυτοκτόνησαν ομαδικά με υδροκυάνιο. Ανάμεσα στους νεκρούς βρισκόταν ο διοικητής της οργάνωσης, Μορντεχάϊ Ανιέλεβιτς. Δυο μέρες αργότερα αυτοκτονούσε στο Λονδίνο ο επικεφαλής της Γενικής Συνομοσπονδίας Εβραίων Εργατών Λιθουανίας, Ρωσίας και Πολωνίας και μέλος της εξόριστης Πολωνικής κυβέρνησης, Ζμούλ Ζίγκελμπουμ, διαμαρτυρόμενος για τη μη υποστήριξη των εξεγερμένων από τις δυτικές κυβερνήσεις. Οι νεκροί έφτασαν τις 13 χιλ. Οι υπόλοιποι από τις 50 χιλ περιορισμένων που αριθμούσε το γκέτο κατά την έναρξη της εξέγερσης μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα εξόντωσης και κυρίως στην Τρεμπλίνκα. Επρόκειτο για το μεγαλύτερο κίνημα αντίστασης των Εβραίων κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος. Ο επικεφαλής των Waffen-SS, Γιούργκεν Στρόοπ, ο οποίος είχε ηγηθεί των δυνάμεων καταστολής στη δεύτερη φάση της επιχείρησης και τον οποίο ακόμη και οι ναζιστές χαρακτήριζαν ως υπεροπτικό και αιμοδιψή, αναβαθμίστηκε και τον Σεπτέμβριο του 1943 μετατέθηκε στην Ελλάδα για να συνεχίσει το μακάβριο έργο του. Η προκλητικότητά του όμως υπήρξε τόσο ωμή, ώστε ο αρχηγός των SS, Έρνστ Κάλτενμπρουνερ, μόλις ένα μήνα μετά τη μετακίνησή του στη χώρα μας αναγκάστηκε να τον ανακαλέσει στη Γερμανία. Η φράση του Es gibt keinen jüdischen Wohnbezirk in Warschau mehr! (Η ιουδαϊκή συνοικία της Βαρσοβίας δεν υπάρχει πλέον) που περιέχεται στην αναφορά της καταστολής προς τον Φρίντριχ Κρίγκμαν υπήρξε μνημειώδης για τον θριαμβικό σαρκασμό της καταστροφής. (Λήμμα στη Wikipedia)
3. Troika NKVD ή Ειδική Τρόικα (ρωσικά: Особая Тройка) Κατά την περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης ήταν επιτροπές τριών ατόμων που καταδίκαζαν ανθρώπους χωρίς κανονική δίκη. Αυτές οι ομάδες χρησιμοποιούνταν ως όργανα εξωδικαστικής τιμωρίας και δρούσαν συμπληρωματικά στο σοβιετικό νομικό σύστημα ως μέσα ταχείας επιβολής ποινών θανάτου, εκτόπισης ή φυλάκισης (They had the right to pass a sentence without benefit of judge, jury, lawyers or trial. Applebaum, Anne: Gulag – A History. Penguin Books Ltd, 2003, London, Σελ 116 και Robert Conquest, The Great Terror, Σελ 286-7, 1992, London)
Παρόμοιες εξωδικαστικές διοικητικές επιτροπές με σκοπό τον εκτοπισμό αντιφρονούντων λειτούργησαν και στη χώρα μας με το περίφημο ν.δ. της 24ης Απριλίου 1924, γνωστότερο ως κατοχυρωτικό, όπως επίσης και με τον ευθέως αντικομουνιστικό νόμο 4229/1929, γνωστό ως ιδιώνυμο. Ο αυθαίρετος αυτός νόμος κατέτρυχε για 50 χρόνια την ελληνική κοινωνία και ποτέ κανένα δικαστήριο δεν τόλμησε να τον χαρακτηρίσει ως αντισυνταγματικό, παρά την κραυγαλέα αντίθεσή του προς τις εγγυήσεις προσωπικής ελευθερίας και ασφάλειας του άρθρου 10 του Συντάγματος του 1927. Βάσει αυτού οι διοικητικές επιτροπές και όχι τα δικαστήρια δίωκαν και τιμωρούσαν όχι πλέον πράξεις βίας, αλλά τη διάδοση ιδεών που, κατά την κρίση των οικείων διωκτικών αρχών, είχαν ως έκδηλον σκοπόν την δια βιαίων μέσων ανατροπήν του κρατούντος κοινωνικού συστήματος. (Νίκος Κ Αλιβιζάτος, Το Σύνταγμα και οι εχθροί του στη νεοελληνική ιστορία 1800-2010, Πόλις 2012, Σελ 268-269) Τη συγκεκριμένη μεσοπολεμική περίοδο τα εκλογικά ποσοστά του ΚΚΕ κυμαίνονταν μεταξύ 5% και 6% και το σύνολο των μελών του αριθμούσε περί τις 15 ή 16 χιλιάδες ανθρώπους. Στις πρώτες μάλιστα γερουσιαστικές εκλογές της 21ης Απριλίου 1929, που είχε προκηρύξει η Κυβέρνηση Ελευθέριου Βενιζέλου, το ΚΚΕ είχε λάβει συνολικά 14.069 ψήφους ή 1,70% και έμεινε χωρίς έδρα. (Γιάννης Κουχτσόγλου, Σελ 499 στο Τάσος Βουρνάς, Ιστορία της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας, Τόμος Β', Σελ 347). Παρ’ όλα αυτά η αναντιστοιχία της έντασης των αντικομουνιστικών μέτρων με την εκλογική δύναμη του ΚΚΕ δεν υπήρξε ούτε παράδοξη, ούτε αντιφατική. Τόσο το κατοχυρωτικό ν.δ. όσο και το ιδιώνυμο συνοδεύτηκαν από σειρά νόμων που περιόριζαν τα δικαιώματα της υπεράσπισης στις δίκες περί τύπου, συρρίκνωναν τα δικαιώματα του συνεταιρίζεσθαι των εργαζομένων και διευκόλυναν τις πειθαρχικές τους διώξεις για πολιτικούς λόγους. Ο Γεώργιος Καλοχριστιανάκης, Φιλελεύθερος, Κρητικός και Αρχηγός της Αστυνομίας Θεσσαλονίκης, διαβεβαίωνε σε μια αναφορά του προς τον συναγωνιστή του Ελευθέριο Βενιζέλο το 1932, επί πρωθυπουργίας του οποίου είχε εισαχθεί και ψηφιστεί ο νόμος 4229/1929, ότι για ένα πράγμα ήταν σίγουρος: οι περισσότεροι είναι κομμουνιστές επειδή δεν έχουν ούτε τον άρτο τον επιούσιο (M Mazower, Θεσσαλονίκη-Πόλη των Φαντασμάτων, Σελ 448)