Με κάποιες κινήσεις υψηλής συμβολικής αξίας ο Πάπας Φραγκίσκος κέρδισε την προσοχή και την εύνοια όχι μόνο των θρησκευόμενων, γεγονός σπάνιο για τοποτηρητή του θρόνου του Αγίου Πέτρου. Συνέχισε να διαμένει στον ταπεινό ξενώνα της Αγίας Μάρθας (γ΄ κατηγορία), αρνήθηκε την προβλεπόμενη ακριβή ένδυση και υπόδηση (Armani), φοράει τον ίδιο απλό σιδερένιο σταυρό, το προσωπικό του όχημα παραμένει ένα γαλλικό μοντέλο του 1984 και υποβίβασε σε απλό μοναχό έναν γερμανό καρδινάλιο (van Elst), που μεταρρύθμισε, επισκεύασε και επέκτεινε την επισκοπική κατοικία αντί πολλών χρημάτων (31 εκ ευρώ). Τα μηνύματα είναι σαφή και ξεκάθαρα. Ειδικά σε μια εποχή όπου τα πρότυπα σπανίζουν και οι άνθρωποι όλο και περισσότερο αξιολογούνται ως καταναλωτές και το ‘σκέφτομαι άρα υπάρχω’ έγινε πλέον ‘ψωνίζω άρα υπάρχω’
Ο ιδιότυπος κοινωνικός εξαναγκασμός, που επιβάλλει, στη μεσαία κυρίως τάξη, να αποδεικνύει την πρόοδό της με την επίδειξη, άρχισε να κουράζει. Το παρήγορο είναι ότι αμφισβητείτε στις χώρες τις κεντρικής κυρίως Ευρώπης, που δεν γνωρίζουν οικονομική κρίση, απλά λόγω αγωγής έχουν αρκετή αυτοπεποίθηση, ώστε να μπορούν να αντισταθούν στις kitsch επιταγές του σύγχρονου lifestyle, που με τις υπερβολές της στην πράξη μας ‘φυλακίζει’ σε ένα απέραντο Wellness Gulag (Gulag:Στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας και σωφρονισμού στη Σοβιετική Ένωση. Σύγχρονη εκδοχή τους θεωρείται το Guantanamo). Η ψευδεπίγραφη αυτή επιτυχία οφείλει πρωτίστως να σκηνογραφείται στην εμφάνισή μας : Επιβάλλεται να σταματάμε το χρόνο με πλαστικές επεμβάσεις. Ένα καλογυμνασμένο σφριγηλό σώμα στα ενδεδειγμένα κιλά επιβεβαιώνει τις γενικότερες ικανότητές μας. Ο διατροφικά ενήμερος άνθρωπος ελέγχει τη ‘βιολογική’ προέλευση των προϊόντων και τις επιπτώσεις τους στις κατά καιρούς δίαιτες που ακολουθεί. Ο οικολογικά ορθός μετράει πλέον και τις προσωπικές εκπομπές ρύπων (CO2). Για τη χρήση design ρούχων και accessories, ως διαπιστευτηρίων δεν χρειάζεται να γίνει λόγος. Γράφοντας αυτά εννοείται ότι δεν αμφιβάλλουμε για την αξία της άθλησης, της ισορροπημένης διατροφής, της προσεγμένης εμφάνισης. Αλλά απ’ αυτό μέχρι του να κυνηγάμε και να ζούμε για τη εικόνα μας, ουσιαστικά για την εντύπωση στους άλλους, η απόσταση είναι τεράστια. Ας αναρωτηθούμε τι πραγματικά προσθέτουν τα προηγούμενα στην εμπειρία μας ή πόσο δικά μας θα συνεχίσουν να είναι, αν σταματήσουμε να τα πληρώνουμε, όχι μόνο με χρήμα, αλλά και με τις ατέλειωτες μοναχικές ώρες στις σύγχρονες αίθουσες των βασανιστηρίων. Μην ξεχνάτε επίσης ότι η επιτυχία ως αποτέλεσμα σύγκρισης με τους άλλους, είναι γνώρισμα των πνευματικά απλοϊκών ανθρώπων.
Κάποιοι δοκίμασαν (περισσότερα γι’ αυτούς στη διάθεση, όποιου τα ζητήσει). Χάρισαν ή μάλλον απαλλάχτηκαν από τα περισσότερα υπάρχοντά τους, κρατώντας τα βασικά. Μαζί μ΄ αυτά απαλλάχτηκαν από περιττές σχέσεις, φλύαρες συναναστροφές και ανιαρούς καθωσπρεπισμούς. Δηλώνουν ότι ένιωσαν πρωτόγνωρα αισθήματα απεξάρτησης και το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση. Και το ακόμα πιο ανακουφιστικό: οι περισσότεροι είναι νέοι.
Οι λέξεις μέτρο και μοίρα έχουν την ίδια ετυμολογία. Δηλώνουν αυτό που μας αναλογεί σ’ αυτόν τον κόσμο. Όλα τελικά καταλήγουν σε μια άσκηση αυτογνωσίας. Ο κανόνας βρίσκεται στο με ποιο τρόπο θα αποκτήσουμε τι χωρίς να αλλοτριωθούμε ή να γελοιοποιηθούμε και κυρίως χωρίς να ενοχλήσουμε ή ακόμη χειρότερα να βλάψουμε. Εννοείται όχι μόνο τρίτους, αλλά και τους ίδιους μας τους εαυτούς. Εννοείται επίσης ότι δεν σκοπεύουμε να ηθικοποιήσουμε τη στέρηση και τον κοινωνικό αποκλεισμό, που μας επιβάλλονται. Αντιθέτως μάλιστα προτείνουμε την αποφασιστική και ανυποχώρητη διεκδίκηση των δικαιωμάτων μας. Σ’ αυτό το πνεύμα επίσης δεν προτρέπουμε σε κοινωνική αποστασιοποίηση. Αλλά σε κριτική συμμετοχή, με όρους και προϋποθέσεις. Έτσι και να διαχειριστούμε όσα και ότι μας μένει. Και δεν εννοούμε μόνο τους υλικούς πόρους. Σε μια βαθιά συγκλονιστική δήλωσή του ο Αλμπερ Καμύ (ορφανό φτωχόπαιδο απ’ τ’ Αλγέρι, βραβευμένος με Νομπέλ, διαγραμμένος από το κομουνιστικό κόμμα Γαλλίας, τον οποίο υπέβλεπε και μάλλον φθονούσε ο Σαρτρ) είχε πει : ‘Ντρέπομαι που ντρεπόμουν, επειδή ήμουν φτωχός’. Αυτά βέβαια για όσους ψάχνονται. Για τους άλλους ισχύει αυτό που έγραψε ο επίσης μεγάλος γερμανός ποιητής Σίλερ : ενάντια στην ηλιθιότητα ακόμη και οι θεοί αγωνίζονται μάταια.