Με πυκνές εικόνες ορίζει σ΄ ένα ονομαστό κομμάτι ο Λουκρήτιος τη θέση του φιλοσόφου:
Ο φιλόσοφος μοιάζει τον άνθρωπο που κάθεται στη στεριά και βλέπει το σκληρό πόνο του όμοιου του που παραδέρνει στην ταραγμένη θάλασσα είτε στη μάχη κάτω εκεί στον κάμπο, χωρίς ο ίδιος να παίρνει μέρος στον κίνδυνο.
Θρονιασμένος στα ύψη που του ασφάλισε η μάθηση σκύβει προς τους άλλους ανθρώπους, τους βλέπει να τρέχουν εδώ κι εκεί, να ζητούν στην τύχη το δρόμο της ζωής, να τσακώνονται για την εξυπνάδα τους, για την καταγωγή τους, να ιδροκοπούν νύχτες και μέρες, με αμέτρητο κόπο, για να σκαρφαλώσουν στις κορφές του πλούτου ή ν’ αρπάξουν την εξουσία.
Τα κακομοίρικα μυαλά! Οι στραβωμένες καρδιές! Σε σκοτάδια και σε κινδύνους σέρνουν τη λιγοστή ζωή που έχουν να ζήσουν. Μας το λέει φωναχτά η φύση. Για την ευτυχία μας φτάνει απόνετο σώμα κι ατάραχο πνεύμα.
Αν μας λείπουν στο σπίτι χρυσωμένα αγάλματα νέων, που με τις αναμμένες λαμπάδες να φωτίζουν τα νυχτερινά όργια, κι αν οι κιθάρες δεν κάνουν ν’ αντιλαλήσουν οι απλόχωρες λακεταρισμένες και χρυσωμένες σάλες, έχουμε τη μαλακή χλόη δίπλα στο γάργαρο ποτάμι.
Ξαπλωμένοι εκεί με φίλους, κάτω από τα κλαριά μεγάλου δέντρου, σβήνουμε την πείνα μας με λιγοέξοδο γεύμα, την ώρα που ο καλός καιρός χαμογελά κι η εποχή του χρόνου σπέρνει λούλουδα στα χλωρά χόρτα.
Ο καυτός πυρετός δεν αφήνει γρηγορότερα το κορμί, σαν χτυπιέσαι πάνω σε κεντητά χαλιά και σε άλικη πορφύρα ή αν χρειαστεί να ξαπλώσεις σε πληβεία στρωσίδια.
Πλούτη, ευγένεια δόξα, δεν ωφελούν το σώμα, λεγεώνες, καβαλαρία, στόλοι δε διώχνουν από το νου προλήψεις, πίκρα θανάτου, φροντίδες.
Μονάχα η φιλοσοφία είναι φάρμακο γι αυτά. Τους τρόμους, τα σκοτάδια, δεν τα σκορπούν του ήλιου οι αχτίδες κι ούτε της ημέρας τα φωτεινά βέλη, παρά η έρευνα και η ερμηνεία της φύσης.
Titus Lucretius Carus, De rerum natura, II, 1-61. Μετάφραση Χ. Θεοδωρίδη4.
Παραπομπές:
1. Καμία μάθηση δεν αξίζει εξόν από κείνη που βοηθάει την επιστήμη της ευτυχισμένης ζωής.
2. Παράβαλε συνέντευξη του David Deutsch στο Der Spiegel, Nr.14, 2.4. 2022, s. 96-98.
3 - 4. Χ. Θεοδωρίδη, Επίκουρος: Η Αληθινή Όψη του Αρχαίου Κόσμου, Σελ. 222 & 224 – 225.