Ἡ γὰρ πάλαι ἡμῶν φύσις οὐχ αὑτὴ ἦν ἥπερ νῦν, ἀλλ᾽ ἀλλοία. πρῶτον μὲν γὰρ τρία ἦν τὰ γένη τὰ τῶν ἀνθρώπων, οὐχ ὥσπερ νῦν δύο, ἄρρεν καὶ θῆλυ, ἀλλὰ καὶ τρίτον προσῆν κοινὸν ὂν ἀμφοτέρων τούτων, οὗ νῦν ὄνομα λοιπόν, αὐτὸ δὲ ἠφάνισται· ἀνδρόγυνον γὰρ ἓν τότε μὲν ἦν καὶ εἶδος καὶ ὄνομα ἐξ ἀμφοτέρων κοινὸν τοῦ τε ἄρρενος καὶ θήλεος, νῦν δὲ οὐκ ἔστιν ἀλλ᾽ ἢ ἐν ὀνείδει ὄνομα κείμενον.
Ἦν δὲ διὰ ταῦτα τρία τὰ γένη καὶ τοιαῦτα, ὅτι τὸ μὲν ἄρρεν ἦν τοῦ ἡλίου τὴν ἀρχὴν ἔκγονον, τὸ δὲ θῆλυ τῆς γῆς, τὸ δὲ ἀμφοτέρων μετέχον τῆς σελήνης, ὅτι καὶ ἡ σελήνη ἀμφοτέρων μετέχει· περιφερῆ δὲ δὴ ἦν καὶ αὐτὰ καὶ ἡ πορεία αὐτῶν διὰ τὸ τοῖς γονεῦσιν ὅμοια εἶναι.
For our original nature was by no means the same as it is now. In the first place, there were three kinds of human beings, not merely the two sexes, male and female, as at present: there was a third kind as well, which had equal shares of the other two, and whose name survives though, the thing itself has vanished. For ‘man-woman’ was then a unity in form no less than name, composed of both sexes and sharing equally in male and female; whereas now it has come to be merely a name of reproach.
The number and features of these three sexes were owing to the fact that the male was originally the offspring of the sun, and the female of the earth; while that which partook of both sexes was born of the moon, for the moon also partakes of both.
Plato, Symposium, 189 d - e και 190 b.
Παραπομπή:
1. Σύμφωνα με τους Ορφικούς* η Σελήνη είναι θῆλύς τε καὶ ἄρσην. Ο λαός και οι αρχαίες λαϊκές παραδόσεις τη θέλουν γυναίκα. Στη νεοελληνική όμως ονομασία της Σελήνης που είναι φεγγάρι παρατηρείται η τάση τα τρία ουράνια σώματα Ήλιος, Γη, Φεγγάρι ν’ ανταποκρίνονται στα τρία γένη των ονομάτων: αρσενικό, θηλυκό, ουδέτερο. (*Ύμνος 9, 4.)
Η καταγωγή της ύλης απ’ τα άστρα, από την οποία προέκυψαν οι ψυχές των ανθρώπων, και η επάνοδός τους σ’ αυτά αποτελούσε σοβαρή πίστη μυστών και φιλοσόφων της Αρχαιότητας.
Ο Αριστοφάνης απλά παρωδεί αυτήν την πίστη, όπως και τόσο άλλα στοιχεία της φιλοσοφικής κοσμογονίας.
Ωστόσο η σύγχρονη επιστήμη διαψεύδει τον αντιδημοκράτη νοσταλγό της κληρονομικής ολιγαρχίας των γαιοκτημόνων**. Ο Werner Heisenberg έλεγε: Wenn Sie den Begriff “Feuer” durch das Wort “Energie” ersetzen, dann klinge seine Theorie verblüffend modern***. (Αν αντικαταστήσετε τη λέξη ‘φωτιά’ με τη λέξη ‘ενέργεια’ η θεωρία του [Ηράκλειτου] ακούγεται εκπληκτικά σύγχρονη.)
** Ο Αριστοφάνης δεν μπορούσε να κατανοήσει και ακόμη περισσότερο να συμβιβαστεί με τη νέα πραγματικότητα. Και συγκεκριμένα με το πως η επινόηση του νομίσματος το 640 π.Χ. είχε οδηγήσει στη γέννηση της δημοκρατίας με την αναγνώριση πολιτικών δικαιωμάτων σε μια τέταρτη κοινωνική τάξη. Η νέα αυτή τάξη αποτελούνταν από εύπορους πλέον ‘κακούς’, δηλαδή ακτήμονες, που συνέβαλαν στην ευημερία και την άμυνα της πόλης και διεκδικούσαν μερίδιο από την εξουσία που ως τότε νέμονταν αποκλειστικά οι ‘αγαθοί’, δηλαδή οι γαιοκτήμονες.
*** Συνέντευξη του καθηγητή Alfred Stückelberger στο Spiegel Online, 02.07.2008.