A Κυρ Θεόφιλε Παλαιολόγο,
πόσον καημό του γένους μας, και πόση εξάντλησι
(πόσην απηύδησιν από αδικίες και κατατρεγμό)
οι τραγικές σου πέντε λέξεις περιείχαν.
Κ Π Καβάφης, Κρυμμένα Ποιήματα, 1877
1. Ο Θεόφιλος Παλαιολόγος υπήρξε συγγενής του τελευταίου Αυτοκράτορα. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ακούγοντας τους Τούρκους να πλησιάζουν προς τη μεριά του παρότρυνε τους συμπολεμιστές του λέγοντας: Όποιος θέλει και μπορεί να σώσει τον εαυτό του ας το κάνει. Όποιος είναι έτοιμος να αντικρύσει το θάνατο ας με ακολουθήσει. Ο Θεόφιλος χωρίς δεύτερη σκέψη απάντησε: Καλύτερα να πεθάνω παρά να ζήσω.
Όταν ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ζήτησε να πληροφορηθεί τα αποτελέσματα της τελευταίας γενικής επιστράτευσης, πριν την τελική αναμέτρηση με τους Οθωμανούς, ο στενός συνεργάτης του Γεώργιος Φραντζής του απάντησε ότι κατόρθωσε να επιστρατεύσει μόνο 4.937 άντρες από τους 30.000 που ήταν ικανοί να φέρουν όπλα. Τότε ο Αυτοκράτορας αναστέναξε και τον παρακάλεσε να κρατήσει μυστικό τον αριθμό. Χιλιάδες νέοι κατέφευγαν στα Μοναστήρια για να αποφύγουν τη στράτευση.(Γιώργος Ζαφειρόπουλος, greecewithin.com) Η πλειονότητα των Μοναχών της Κωνσταντινούπολης κατά τη διάρκεια της πολιορκίας απαιτούσε πληρωμή για να εργαστεί ακόμη και στην επισκευή των τειχών.
Ο τελευταίος μάλιστα Πρωθυπουργός του Βυζαντίου, Λουκάς Νοταράς, σε ένα από τα τελευταία αυτοκρατορικά συμβούλια είχε δηλώσει: Κρειτότερον εστίν ειδέναι εν μέση πόλει φακιόλιον βασιλεύον Τούρκων ή καλύπτραν λατινικήν. (Serge Bernstein-Pierre Milza, Ιστορία της Ευρώπης, Τόμος 1ος, Σελ 533) Ο Ενετός γιατρός Νικολό Μπάρμπαρο, αυτόπτης μάρτυρας που κατέγραψε το Χρονικό της Πολιορκίας της Κωνσταντινούπολης, αφηγείται ότι ο Γενοβέζος υπερασπιστής της βασιλεύουσας Ιωάννης Ιουστινιάνι από τη Χίο αγανακτισμένος στο άκουσμα της αποστροφής παρατήρησε οργισμένα: Απορώ τι με κρατάει και δεν σε σφάζω! (Γεώργιος Φραντζής- Νικολό Μπάρμπαρο, Η Πόλις Εάλω,)
Έξι αιώνες, 563 χρόνια για την ακρίβεια, μετά την Άλωση οι Έλληνες συνεχίζουν να διχάζονται για το αν θα πρέπει να προσδεθούν στην Ανατολή ή στη Δύση, αδυνατώντας να επεξεργαστούν και να αξιοποιήσουν την ιστορία και τη θέση τους, η οποία ανέκαθεν συγκέραζε τους δύο κόσμους, εξισορροπώντας τη χώρα και τον πολιτισμό της ανάμεσά τους.
Στην προμετωπίδα μικρογραφία του 16ου αιώνα από το βιβλίο των Χρησμών του Λέοντος του Σοφού. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος Νεκρός. Βιβλιοθήκη της Στοκχόλμης.