Φθινοπωρινή Ισημερία, Αστρολογία και Κοσμική Συμπάθεια.
Να περιγράψει κανείς τις χορευτικές κινήσεις και τις αντιπαραθέσεις όλων αυτών των ουρανίων θεών, τις παλινδρομήσεις και τις επιταχύνσεις των κύκλων τους, να προσδιορίσει ποιοι θεοί κατά τις συζυγίες τους ευθυγραμμίζονται και ποιοι βρίσκονται σε διαμετρική αντίθεση, πότε προσπερνά ο ένας τον άλλο, πότε αποκρύπτονται από τα μάτια μας και πότε επανεμφανίζονται στέλνοντας σημεία των μελλοντικών γεγονότων και προκαλώντας φόβο σε αυτούς που δεν μπορούν να κάνουν μαθηματικούς υπολογισμούς - να μιλήσει κανείς για όλα αυτά, χωρίς να έχει μπροστά του κάποιες οπτικές παραστάσεις τους, θα ήταν μάταιος κόπος.
Πλάτων, Τίμαιος, 40 c.
Η απόρριψη της αστρικής οιωνοσκοπίας δείχνει τα όρια της παρέμβασης του υπερφυσικού στοιχείου στην πλατωνική κοσμολογία, χωρίς ωστόσο να είναι καθολική.
Ο πλατωνικός Δημιουργός, που δεν είναι παντοδύναμος, αφού συμπράττει με την Ανάγκη*, καθορίζει τη δομή του κόσμου και - εξαιτίας της ορθολογικότητάς του - δεν επεμβαίνει στη φυσική περιοδικότητα. (*Η Ανάγκη αντιπροσωπεύει το σύνολο των μηχανιστικών δυνάμεων που καθορίζουν τις φυσικές λειτουργίες του σύμπαντος. Δηλαδή τις τέσσερις αλληλεπιδράσεις: βαρύτητα, ηλεκτρομαγνητισμός, ασθενείς και ισχυρές πυρηνικές δυνάμεις.)
Η επιρροή όμως των ορατών θεών, δηλαδή των ουρανίων σωμάτων, με τη μαθηματικοποίηση της φύσης και την κοσμική συμ – πάθεια, που συνενώνει τον μικρόκοσμο των ανθρώπων με τον μακρόκοσμο του σύμπαντος, όπως θα δούμε στη συνέχεια, δεν μπορεί να αποκλειστεί.
Αυτό πίστευε ο Johannes Kepler, 1571 – 1630, που με τους τρεις νόμους του θεμελίωσε την επιστήμη της Αστρονομίας στη νεότερη εποχή* επαληθεύοντας και τις βασικές κοσμολογικές αντιλήψεις του Πλάτωνα. Και όπως οι μυστικιστές, από την ύστερη αρχαιότητα, από τους Πατέρες της Εκκλησίας μέχρι τον Γαλιλαίο, γοητεύονταν από τον Τίμαιο. (* Η επιστήμη της Αστρονομίας ξεκινά με τον Εύδοξο τον Κνίδιο, 408 - 355 π.Χ., στενό φίλο και συνεργάτη του Πλάτωνα. Ο Εύδοξος επινόησε τη θεωρία των ομόκεντρων σφαιρών η οποία έλυνε όλα τα προβλήματα της ανώμαλης φαινομενικής κίνησης των πλανητών. Ο ουρανός μετατρέπονταν σε βασίλειο της τάξης. Ο Πλάτων επιλέγει τη γεωμετρική επίλυση των κινηματικών προβλημάτων του ουρανού. Υιοθετεί την πυθαγόρεια αρχή της κυκλικότητας την οποία στηρίζει στη μεγαλοφυή ιδέα της σύνθεσης των πραγματικών ομαλών κινήσεων.)
Στο έργο του Fundamentis Astrologiae Certioribus (1601) ο Γιοχάνες Κέπλερ παρουσίαζε τον τρόπο που η Αστρολογία θα μπορούσε να ασκηθεί στο υπόβαθρο των σύγχρονων συμπερασμάτων των φυσικών επιστημών σε συνάρτηση με τις προτάσεις του Πυθαγόρα για την Αρμονία των Σφαιρών.
Ο Γιοχάνες Κέπλερ πίστευε πως συγκεκριμένες σύνοδοι των ουρανίων σωμάτων μπορούν να επηρεάσουν τους ανθρώπους όπως συμβαίνει και με τα μετεωρολογικά φαινόμενα.
Αν και οι απόψεις του ενοχλούσαν τους συντηρητικούς ομότεχνούς του που συνέχιζαν να ακολουθούν το πτολεμαϊκό σύστημα, με την επαλήθευση των προβλέψεών του το 1595 κέρδισε την αναγνώριση των συγχρόνων του.
Παράλληλα, κυρίως μετά το 1610, προέτρεπε το ακροατήριό του να αποφεύγει τους τυχάρπαστους δήθεν οιωνοσκόπους που εκμεταλλεύονταν τις αγωνίες και τις προκαταλήψεις των ανθρώπων μόνο και μόνο για να εισπράττουν αμοιβές.
Παρότρυνε επίσης τους θεολόγους, τους γιατρούς και τους φιλοσόφους της εποχής του να μην συντάσσουν προβλέψεις κοιτώντας απλώς τα άστρα με σκοπό να ευχαριστούν τους πελάτες τους.
Το 1608 μάλιστα δεν δίστασε να συντάξει έναν αστρολογικό χάρτη για τον στρατηγό Albrecht Wallenstein με μια καθόλου κολακευτική σκιαγράφηση για τον χαρακτήρα του.
Johatsu.
In Japan, "Johatsu" refers to people who disappear due to pressures like failed marriages, debt, and job loss. They abandon their lives and live anonymously off the grid. Specialized companies, called "night movers," assist them in vanishing completely. (Source: Historic Vids @historyinmemes.)
Η μοναξιά είναι το δίκαιο τίμημα για τους ανθρώπους που ακολουθούν πρώτα τις ιδέες και τους στόχους τους και μετά άλλους ανθρώπους. Πρόκειται για αυτόνομα και αυτόφωτα άτομα, που με την επιπολαιότητα που χαρακτηρίζει τους περισσότερους ανθρώπους, συνήθως παρεξηγούνται και χαρακτηρίζονται ως αυτάρεσκα και μονόχνωτα καθάρματα. Ακολουθούν το μακρύ και απαιτητικό δρόμο της αναχώρησης αδιαμαρτύρητα. Ωστόσο κάποιες φορές: με συγκίνησιν, αλλ’ όχι με των δειλών τα παρακάλια και παράπονα*. Με τον καιρό μαθαίνουν να βλέπουν και να διαβάζουν τα σημάδια. Έτσι αποκτούν την ασφαλή πίστη πως θα αξιωθούν την ψυχρή και καταπραϋντική έλλαμψη της στέρεης επίγνωσης. Της αλήθειας πέρα και πάνω από τα φαινόμενα. Aut inveniam viam aut faciam** είχε πει ο Αννίβας. Ίσως είναι ό,τι πιο κοντινό στην περιγραφή της απόμακρης και σιωπηλής δράσης τους.
Βαδίζουν με τη σιγουριά πως σ' αυτήν την πορεία θα βρίσκονται πάντα - και βρίσκονται πάντα - κάποιοι σπάνιοι άνθρωποι που θα καταλάβουν και θα στηρίξουν. Και θα το κάνουν διακριτικά, χωρίς πολλά λόγια και προσδοκίες ανταλλαγμάτων. Το κάνουν, γιατί ξέρουν να ξεχωρίζουν το σωστό, όταν το δουν. Το κάνουν γιατί έτσι φέρονται οι σπάνιοι και εκλεκτοί, όταν νιώσουν πως ακούν τη δική τους φωνή, ακόμη κι αν δεν προέρχεται από το δικό τους στόμα.
* Κ. Π. Καβάφης, Ἀπολείπειν ὁ θεὸς Ἀντώνιον, 1910 - 1911.
** Ή θα βρω το δρόμο ή θα τον φτιάξω. Ο Αννίβας το είπε αυτό το 218 π.Χ στους ιχνηλάτες του, όταν του ανακοίνωσαν ότι δεν έβρισκαν τις διαβάσεις για να περάσουν τις Άλπεις με τους ελέφαντες που είχαν στη στρατιά τους. Ο Καρχηδόνιος Αννίβας Βάρκας, 247 π.Χ. - 183 π.Χ., συγκαταλέγεται ανάμεσα στους μεγαλύτερους στρατηλάτες όλων των εποχών. Στη διάρκεια του Β' Καρχηδονιακού πολέμου νίκησε τρεις φορές τους Ρωμαίους, στον ποταμό Τρέβια το 218 π.Χ., στη λίμνη Τρασιμένη το 217 π.Χ. και στις Κάννες το 216 π.Χ. Αν και ο δρόμος προς τη Ρώμη ήταν πλέον ανοιχτός και η φράση: Hannibal ante portas (ο Αννίβας προ των πυλών) είχε σπείρει τρόμο στην Αιώνια Πόλη, ο Αννίβας δεν επιτέθηκε και προτίμησε να κινηθεί προς τη Νότιο Ιταλία. Αυτή η φαινομενικά ακατανόητη επιλογή του Αννίβα είχε προκαλέσει την οργή του επικεφαλής του ιππικού του, Μαάρβα, ο οποίος του είπε: Ξέρεις να νικάς, όχι όμως και να αξιοποιείς τη νίκη. (Στην ένθετη εικόνα φωτογραφία προτομής του Αννίβα,)
Κρείττονες Ημών.
Αναφερόμενος στις γυναίκες ο Σωκράτης τις κατατάσσει στο γένος των ανθρώπων που είναι: κρείττονες ἡμῶν καὶ ἐγγυτέρω θεῶν οἰκοῦντες1 (καλύτεροι από μας και ζουν πιο κοντά στους θεούς)
Στο αρχετυπικό Βαβυλωνιακό Έπος του Γκιλγκαμές2 οι πρωταγωνιστές, Γκιλγκαμές και Ενκιντού, εξημερώνονται και εκπολιτίζονται μέσα από την ερωτική τους επαφή με τη γυναίκα.
Η μάντισσα Διοτίμα μυεί τον Σωκράτη στα μυστήρια, κατευθύνει τα βήματά του στη γοητεία (>γητεία) και τον οδηγεί στην απαλλαγή από το φόβο του θανάτου.
Η μάγισσα Κίρκη καθοδηγεί τον Οδυσσέα στην εξωλογική γνώση και του αποκαλύπτει τον τρόπο που θα επικοινωνήσει με τα πνεύματα των νεκρών.
Ο κατάλογος είναι μακρύς. Θα μπορούσα να αναφέρω τον Αινεία, στο ομώνυμο και εμβληματικό έπος των Ρωμαίων, που τον ξεναγεί η μάντισσα Σίβυλλα στο Βασίλειο του Άδη στο φαντασιακό και υποσυνείδητο ταξίδι του με σκοπό να μάθει: τά τ᾽ ἐόντα τά τ᾽ ἐσσόμενα πρό τ᾽ ἐόντα. (τα παρόντα, τα μέλλοντα και τα περασμένα). Θα μπορούσα να αναφέρω τη Beatrice, τη Laura, τη Victoria. Σταματάω εδώ.
Παραπομπές:
1. Πλάτων, Φίληβος ἢ περὶ ἡδονῆς, ἠθικός, 16 c.
2.Το Έπος του Γκιλγκαμές. Εισαγωγή – Απόδοση: Αύρα Ward.
Χαροποιόν Πένθος.
Δεν είναι εδώ, αγαπητοί μου, ο γάμος στον οποίο έχουμε προσκληθεί. Οπωσδήποτε λοιπόν Εκείνος πού μας κάλεσε εδώ, μας κάλεσε για να πενθήσουμε τους εαυτούς μας1.
Σας πληροφορώ ότι θα κλάψετε και θα θρηνήσετε για τον σταυρικό μου θάνατο και ο κόσμος θα χαρεί.
Εσείς θα λυπηθείτε βέβαια, αλλά πολύ σύντομα η λύπη σας θα γίνει χαρά2.
Παραπομπές:
1. Οὐκ ἔστιν ἡμῖν, ὦ οὗτοι, ἐνταῦθα ἡ τοῦ γάμου κλῆσις, οὐκ ἔστιν, οὔκουν· πάντως δὲ εἰς πένθος ἑαυτῶν ὁ καλέσας ἡμᾶς ἐνταῦθα ἐκάλεσε.
Ιωάννης ο Σιναΐτης, περ. 525-605, Κλίμαξ, Λόγος Ζ’, Περὶ τοῦ Χαροποιοῦ Πένθους, 19.
2. Ο Ιησούς απευθύνεται στους μαθητές του στη διάρκεια του Μυστικού Δείπνου: Αμήν αμήν λέγω υμίν ότι κλαύσετε και θρηνήσετε υμείς, ο δε κόσμος χαρήσεται· υμείς δε λυπηθήσεσθε, αλλ’ η λύπη υμών εις χαράν γενήσεται.
Κατά Ιωάννην, ιστ’ 20.
#WritingCommunity #Philosophy #Religion #ΜεγαληΕβδομαδα #transcendentalism
Requiem Quaerere.
In omnibus requiem quasivi, et nusquam inveni nisi in angulo cum libro*. Thomas a Kempis, 1380-1471
(*Έψαξα παντού τη γαλήνη και δεν τη βρήκα πουθενά, παρά σε μια γωνιά μ’ ένα βιβλίο.)
Κάποιες μαγικές στιγμές, τότε που η σωματική κούραση και η ψυχική ένταση είναι στο έπακρο, έχουμε οπτασίες ανθρώπων που ακόμη δεν γνωρίσαμε.
Αργότερα, στις συνθήκες της αναχώρησης που ζω, είδα πως αυτές τις υπερβατικές στιγμές γεννιούνται και οράματα βιβλίων που ακόμα δεν γράφτηκαν.
Πρόκειται για τις ενορατικές καταστάσεις της έκστασης, όταν ο νους, ύστερα από μακριά και μεθοδική άσκηση στην απομόνωση, στροβιλίζεται από τον αισθητό κόσμο και φτάνει στον κόσμο των ιδεών. Εκεί τότε τις σπάνιες αυτές στιγμές αξιώνεται να αντικρίσει φευγαλέα μια όψη της ουσίας των πραγμάτων.
Και δεν είναι μόνο οι τιτάνες της διανόησης με πρώτον τον Πλάτωνα1 που μίλησαν γι’ αυτές τις εμπειρίες: Elective solitude, by contrast, above all in natural settings, affords space for reflection. It can open the door to “peak experiences” such as wonder, awe, harmony, even ecstasy2.
Παραπομπές:
1. Πλάτων, Έβδομη Επιστολή, 341 c.
2. The Economist, April 13th, 2024. Culture, Loneliness: All by myself, p. 79. Απόσπασμα από το έργο: Solitude. By Netta Weinstein, Heather Hansen and Thuy-vy Nguen. Cambridge University Press. Η Netta Weinstein και Thuy-vy Nguen είναι καθηγήτριες ψυχολογίας στα Πανεπιστήμια Reading και Durham αντίστοιχα. Η Heather Hansen είναι science journalist.
#WorldBookDay #Παγκόσμια_Ημέρα_Βιβλίου #WritingCommunity
Για μουσική υπόκρουση στο δρόμο της εκστατικής εμπιερίας προτείνω: Gregorio Allegri: Miserere Mei, Deus: Elīna Garanča: Latvian Radio Choir/Karel Mark Chichon.
’Ανόσιός τε καὶ ’Ατάσθαλος.
Γιατί δεν είναι δικό μας αυτό το κατόρθωμα, αλλά των θεών και των ημιθέων, που δεν είδαν με καλό μάτι ένας άντρας να βασιλεύει και στην Ασία και στην Ευρώπη, άντρας αθεόφοβος και ακαταλόγιστος, που έβαζε στην ίδια μοίρα τους ναούς των θεών και τις κατοικίες των ανθρώπων, πυρπολώντας και συντρίβοντας τα αγάλματα των θεών, που έφτασε να μαστιγώσει αλύπητα και τη θάλασσα και να της ρίξει αλυσίδες.
Ηρόδοτος, Ιστορίες, 8.109,3.
τάδε γὰρ οὐκ ἡμεῖς κατεργασάμεθα, ἀλλὰ θεοί τε καὶ ἥρωες, οἳ ἐφθόνησαν ἄνδρα ἕνα τῆς τε Ἀσίης καὶ τῆς Εὐρώπης βασιλεῦσαι, ἐόντα ἀνόσιόν τε καὶ ἀτάσθαλον· ὃς τά τε ἱρὰ καὶ τὰ ἴδια ἐν ὁμοίῳ ἐποιέετο, ἐμπιπράς τε καὶ καταβάλλων τῶν θεῶν τὰ ἀγάλματα· ὃς καὶ τὴν θάλασσαν ἀπεμαστίγωσε πέδας τε κατῆκε.
Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 8.109, 3.
for it is not we who have won this victory, but the gods and the heroes, who deemed Asia and Europe too great a realm for one man to rule, and that a wicked man and an impious one who dealt alike with temples and bones, burning and overthrowing the images of the gods, —yes, and one who scourged the sea and threw fetters into it.
Herodotus, The Histories, 8.109, 3.
Φιλαργυρία, Υπαρξισμός και Μηδαμινότητα.
Ἀρχὴ φιλαργυρίας ὑπόθεσις ἐλεημοσύνης, τέλος δὲ ταύτης μῖσος πρὸς πένητας. Ἕως οὗ συνάξῃ, ἐλεήμων γίνεται· τῶν χρημάτων δὲ παρόντων, τὰς χεῖρας ἀπέσφιγξεν.α
(Αρχή της φιλαργυρίας είναι η πρόφαση της ελεημοσύνης. Τέλος της, το μίσος προς τους φτωχούς. Έως ότου κάποιος συγκεντρώσει χρήματα, κάνει ελεημοσύνες. Όταν όμως τα συγκεντρώσει, σφίγγουν τα χέρια του.*)
(*The beginning of love of money is the pretext of almsgiving, and the end of it is hatred of the poor. So long as he is collecting he is charitable, but when the money is in hand he tightens his hold.)
Ο σύγχρονος υπαρξισμός μελετάει τα ίδια ανθρωπολογικά φαινόμενα που έχει μπροστά στα μάτια του ο μοναχικός ασκητισμός.
Η διαφορά βρίσκεται στο ότι η γενική τοποθέτηση του σύγχρονου υπαρξισμού είναι εξωθρησκευτική και απολύτως εγωλογική. Ο μοναχικός ασκητισμός έχει σταθερό σημείο αναφοράς την πίστη στον τριαδικό Θεό. Αυτή η αναφορά τον βοηθάει να περάσει από τις καταστάσεις της απελπισίας και του πένθους στην ελπίδα και τη χαρά. Να υπενθυμίσω εδώ πως ο Αριστοτέλης στα Μετά τα Φυσικά του, που τα έγραψε το 350 π.Χ1., γνώριζε και έλεγε πως κανένας δεν μπορούσε να αντέξει τη ζωή της καθαρής λογικής παρά μόνο για λιγόχρονα διαστήματα. (Μετά τα Φυσικά, 1072 b.)
Πίστη σημαίνει ταπεινότητα και ταπεινότητα σημαίνει αναγνώριση της μηδαμινότητάς μας: Είσαι κι εσύ, ανόητε, μια μονάδα που αποβλέπει στο σύνολο, έστω κι αν έχεις ξεχάσει ότι τίποτα δεν έγινε για χάρη σου αλλά για χάρη εκείνου*. Πλάτων, Νόμοι, Ι, 903 c.
(*Whereof thy portion also, O perverse man, is one, and tends therefore always in its striving towards the All, tiny though it be. But thou failest to perceive that all partial generation is for the sake of the Whole, in order that for the life of the World-all blissful existence may be secured, —it not being generated for thy sake, but thou for its sake.)
α) Το απόσπασμα προέρχεται από το Λόγο Περὶ φιλαργυρίας (Καθὼς καὶ περὶ ἀκτημοσύνης) της Κλίμακας. Ο Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης (περ. 525-605) ή αλλιώς γνωστός και ως Ιωάννης της Κλίμακος, είναι άγιος της Ορθόδοξης και της Καθολικής Εκκλησίας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 30 Μαρτίου. Είναι γνωστός για το έργο του Οὐρανοδρόμος Κλίμαξ, κοινώς γνωστή και ως "Κλίμακα του Ιωάννου". Υπήρξε Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Όρους Σινά.
John Climacus (Greek: Ἰωάννης τῆς Κλίμακος; Latin: Ioannes Climacus; Arabic: يوحنا السلمي, romanized: Yuḥana al-Sêlmi), also known as John of the Ladder, John Scholasticus and John Sinaites, was a 6th–7th-century Christian monk at the monastery on Mount Sinai. He is revered as a saint by the Eastern Orthodox Church and Roman Catholic Church. Of John's literary output we know only the Κλῖμαξ (Latin: Scala Paradisi) or The Ladder of Divine Ascent. The Ladder describes how to raise one's soul and body to God through the acquisition of ascetic virtues.
Παραπομπή:
1. Αργότερα βέβαια, το 340 π.Χ., στα Ηθικά Νικομάχεια υποστήριζε πως πρέπει να απορρίψουμε τον παλιό κανόνα της ζωής που συνιστά ταπεινότητα και προτρέπει τον άνθρωπο να σκέφτεται με μέτρα ανθρώπινα: θνητά φρονεῖν τον θνητόν. Επειδή ο άνθρωπος έχει μέσα του κάτι θείο, το πνεύμα, και όσο χρόνο μπορεί να ζει σ’ αυτό το επίπεδο της εμπειρίας, πρέπει να ζει σαν να μην ήταν θνητός: θεόν εἶναι τον ἄνθρωπον. (Ηθικά Νικομάχεια, 1177 b 24 – 1178 a 2.)
Δεκατρία χρόνια αργότερα, το 327 π.Χ., ο πιο φημισμένος μαθητής του Αριστοτέλη, ο Αλέξανδρος, απαιτούσε να λατρεύεται ως θεός.
Είναι αξιοσημείωτο πως την ίδια περίοδο, το 340 π.Χ., ο Πλάτωνας στους Νόμους του, που αποτελούν το επιστέγασμα της φιλοσοφίας του, αναδείκνυε την ανθρώπινη μηδαμινότητα.
Ο ιδρυτής του Στωικισμού προχώρησε ακόμη παραπέρα: για τον Ζήνωνα, το πνεύμα του ανθρώπου δεν συγγενεύει απλώς με τον θεό, είναι ο θεός, μια μερίδα της θείας ουσίας στην καθαρή ή την ενεργό της κατάσταση. (Stoicorum Veterum Fragmenta, I, 146.)
Η Προειδοποίηση των Μουσών.
Μόνο τρεις κατηγορίες όντων δεν φιλοσοφούν: οι θεοί, οι σοφοί και οι μωροί1α.
Δεν φιλοσοφούν οι θεοί. Δεν χρειάζεται. Τα ξέρουν όλα. Στα πάντα που ξέρουν περιλαμβάνεται και η τέχνη της παραπλάνησης: Τούτα τα λόγια πρώτα απ᾽ όλα μού είπανε οι θεές, οι Ολυμπιάδες Μούσες, κόρες του Δία που βαστά αιγίδα: Ποιμένες της υπαίθρου, κακές ντροπές, στομάχια σκέτα, γνωρίζουμε να λέμε ψέματα πολλά, με την πραγματικότητα όμοια, μα ξέρουμε, σαν θέλουμε, να ψάλλουμε κι αλήθειες2. Είναι ένας από τους τρόπους να μας δοκιμάζουν. Εναπόκειται στην ικανότητά μας να διακρίνουμε και να επιλέξουμε το θεό που θα πιστεψουμε: Δεν θα σας πάρει με κλήρο κάποιος δαίμονας, εσείς θα τον διαλέξετε το δαίμονα σας3.
Δεν φιλοσοφούν οι σοφοί. Σοφοί είναι εκείνοι που ξέρουν να χρησιμοποιούν κατάλληλα όσα γνωρίζουν χωρίς να ξεφεύγουν από τα όριά τους. Γνωρίζουν τα μέτρα τους. Έχουν επίσης αντιληφθεί πως οι λέξεις μέτρο και μοίρα είναι συγγενικές χωρίς να είναι ομόρριζες.
Επίσης δεν φιλοσοφούν οι χαζοί· δεν τους χρειάζεται.
Όλοι οι υπόλοιποι, που αποτελούν και τη συντριπτική πλειοψηφία, φιλοσοφούν. Προσπαθούν να ανακαλύψουν τις αιτίες των πραγμάτων. Δηλαδή να θέσουν καθολικά ερωτήματα και να βρουν καθολικές απαντήσεις. Δηλαδή να παραγάγουν τεκμηριωμένες ερμηνείες.
Για όσο διαρκεί αυτή η επίπονη και μακριά διαδικασία όλοι αυτοί ταλαντεύονται ανάμεσα στη μωρία και τη σοφία1β.
Για τους περισσότερους τα αποτελέσματα είναι οικτρά. Δεν θέλω και ούτε χρειάζεται να επεκταθώ στους λόγους της αποτυχίας. Είναι προφανείς. Θα σημειώσω μόνο πως από τον Πλάτωνα και τον Επίκουρο μέχρι τον Ιωάννη της Κλίμακας και τον Don Juan Matus η υπερβολική άνεση και ακόμα περισσότερο οι υπέρμετρες απολαύσεις με τη χαύνωση που προκαλούν, όπως επίσης και οι διαρκείς ή συχνές περισπάσεις, αποτελούν τα σημαντικότερα εμπόδια στο δρόμο προς τη σοφία. Δηλαδή στην πορεία προς τη θέαση της ουσίας των πραγμάτων. Με την προϋπόθεση βέβαια πως έχει καλλιεργηθεί η ενδιάθετη ροπή προς τη γνώση4 και το υποκείμενο, δηλαδή αυτός που ψάχνει, έχει κάποια ψυχική σχέση - αυτό που λέμε κλίση - ή μια εσωτερική συγγένεια με το αντικείμενο του οποίου αναζητά την ουσία.
Το πόσο οικτρή, αλλά και επικίνδυνη είναι η κατάληξη διαπιστώνεται από το κενό που δημιουργείται ανάμεσα στην ψυχική στάση και στην κοινωνική συμπεριφορά αυτών των ανθρώπων. Το κενό παίρνει τη μορφή μιας εντεινόμενης αντιφατικότητας. Στο πρώτο επίπεδο προσοχής, δηλαδή στις καθημερινές τους δραστηριότητες, τα άτομα λειτουργούν μηχανικά ή σχεδόν ηλίθια. Στο δεύτερο επίπεδο, δηλαδή στην ψυχική τους κατάσταση, κινούνται στις παρυφές της παραφροσύνης5.
Παραπομπές:
1α & 1β. Δες σχετικά: Πλάτων, Συμπόσιον ή Περί Έρωτος Ηθικός, 203 e.
2. τόνδε δέ με πρώτιστα θεαὶ πρὸς μῦθον ἔειπον, Μοῦσαι Ὀλυμπιάδες, κοῦραι Διὸς αἰγιόχοιο· ποιμένες ἄγραυλοι, κάκ᾽ ἐλέγχεα, γαστέρες οἶον, ἴδμεν ψεύδεα πολλὰ λέγειν ἐτύμοισιν ὁμοῖα, ἴδμεν δ᾽ εὖτ᾽ ἐθέλωμεν ἀληθέα γηρύσασθαι.
Ησίοδος, Θεογονία, 24 – 29.
(And this word first the goddesses said to me the Muses of Olympus, daughters of Zeus who holds the aegis: “Shepherds of the wilderness, wretched things of shame, mere bellies, we know how to speak many false things as though they were true; but we know, when we will, to utter true things.”
Hesiod, Theogony, 25 – 29.)
3. οὐχ ὑμᾶς δαίμων λήξεται, ἀλλ' ὑμεῖς δαίμονα αἱρήσεσθε.
Πλάτων, Πολιτεία, 617 e.
4. Πάντες ἄνθρωποι τοῦ εἰδέναι ὀρέγονται φύσει.
Αριστοτέλης, Των Μετά Τα Φυσικά, 980 a.21.
5. Δες σχετικά: Carlos Castañeda, Η Τέχνη των Ονείρων, Σελ. 205.
Fortiter in Re, Suaviter in Modo.
Regimini militantis Ecclesiae*.
(*To the Government of the Church Militant.
Pope Paul III on September 27, 1540.)
Όλα τα πάθη είναι στην ουσία ιησουίτικα. Και δεν υπάρχει περισσότερος ιησουιτισμός απ’ αυτόν του πόθου.
Honoré de Balzac, Χαμένες Ψευδαισθήσεις, Σελ. 34 & 155.
Ο Ιγνάτιος Λογιόλα (Ignacio de Loyola), 1491 – 1556 ίδρυσε το Τάγμα των Ιησουιτών (Societas Iesu), που χαρακτηρίζονταν και για τον έντονα αντιμεταρρυθμιστικό προσανατολισμό του, στις 15 Αυγούστου1534. Ανακηρύχτηκε Άγιος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας το 1622.
Υπό την ηγεσία του Claudio Acquaviva SJ (: Societas Jesu), 1543 – 1615, του πέμπτου Superior General of the Society of Jesus, που θεωρείται ο δεύτερος ιδρυτής του Τάγματος και σύνθημα το fortiter in re, suaviter in modo (resolute in execution, gentle in manner) το Τάγμα τριπλασίασε το μέγεθός του, φτάνοντας τα 13 χιλ. μέλη που ήταν κατανεμημένα σε 550 αποστολές σε 15 επαρχίες. Είχαν εξαπλωθεί μέχρι την Ινδία, την Ιαπωνία και την Κίνα.
Σε λίγο σχετικά χρονικό διάστημα όλη η ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση της Ευρώπης είχε περιέλθει στα χέρια Ιησουιτών, αφού θεωρούνταν άτομα με εξαιρετική μόρφωση και κοφτερό πνεύμα. Σύντομα έγιναν εξομολόγοι των Καθολικών βασιλέων και ευγενών της Ευρώπης, αποκομίζοντας και πολιτική εξουσία. Οι Ιησουίτες ήταν το μεγάλο όπλο της Καθολικής Εκκλησίας: ποτέ δεν παραφέρονταν, δεν προχωρούσαν σε φραστικές ή σωματικές επιθέσεις, αλλά απαντούσαν πάντα με φιλικό, μειλίχιο τρόπο, κάτι που τους προσέδωσε και τον χαρακτηρισμό τους ως υποκριτών.
Πρέπει βέβαια να σημειωθεί πως η υποκρισία δεν χαρακτηρίζει αποκλειστικά και μόνο κάποιους από τους ανθρώπους της εξουσίας. Χαρακτηρίζει και φαινομενικά αλτρουιστικά άτομα που υποκύπτουν – και - στη φθοροποιό επίδραση της φιλανθρωπίας και της ελεημοσύνης ιδιαίτερα όταν αυτή διενεργείται επαγγελματικά. Δεν είναι μόνο η πατρίδα και η θρησκεία τα ασφαλή καταφύγια και τα προκαλύμματα των απατεώνων· είναι και το εμπόριο με την ανθρώπινη αγωνία, την απόγνωση και τον πόνο.
Ένα πέπλο συνωμοσιολογικού μυστηρίου κάλυπτε ή και καλύπτει διαχρονικά τη δράση και τη λειτουργία των Ιησουιτών. Αν και κατά καιρούς υπέστησαν διωγμούς και απαγορεύσεις, με διαρκέστερες αυτές του 1758-1773 και 1872 – 1917, κατόρθωσαν να αναδείξουν δεκαεπτά Πάπες. Ο σημερινός προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, ο Πάπας Φραγκίσκος, είναι Ιησουίτης.
Ενδεικτική της διεισδυτικής ικανότητας και της πολιτικής επιρροής του Τάγματος ακόμη και στις Αυλές της Ευρώπης που δεν ακολουθούσαν τον καθολικισμό είναι η άρνηση του Μεγάλου Φρειδερίκου, 1712 – 1786, και της Μεγάλης Αικατερίνης, 1729 – 1796, να εκτελέσουν την απόφαση του Πάπα Κλήμη ΙΔ΄ που είχε επιβάλει την απαγόρευση της δράσης τους από το 1758 έως το 1773.
Κατὰ Φύσιν - Παρὰ Φύσιν.
Θα ’λεγα, φίλοι μου, ότι η πραγματική δυσκολία είναι να κάνουμε τα πολιτικά συστήματα να συμφωνούν στην πράξη και στη θεωρία. Ως παράδειγμα μπορούμε να πάρουμε το ανθρώπινο σώμα. Μπορεί κανείς να διατάξει συγκεκριμένες ασκήσεις για κάποιο άτομο, οι οποίες θα αποδειχτούν βλαβερές από τη μια πλευρά και χρήσιμες απ’ την άλλη. Έτσι η γυμναστική και τα συσσίτια ωφελούν τις πόλεις σημαντικά αλλά ευνοούν από το άλλο μέρος τις επαναστάσεις. Θυμηθείτε το παράδειγμα των νέων στη Μίλητο, στη Βοιωτία και στη Θουρία. Ειδικότερα, η εφαρμογή του νόμου αυτού από πολύ παλιά φαίνεται ότι προκάλεσε διαστροφή των φυσικών αφροδισιακών ηδονών τόσο στους ανθρώπους όσο και στα ζώα. Γι’ αυτές τις διαστροφές υπεύθυνες είναι οι δυο πόλεις σας αλλά και αρκετές άλλες που έχουν ρίξει όλο το βάρος τους στις γυμναστικές ασκήσεις. Ανάλογα με τις περιστάσεις, μπορεί να πάρετε το θέμα αυτό στα σοβαρά ή στα αστεία αλλά πρέπει να θυμάστε πάντα ότι, όταν ζευγαρώνει ο άντρας με τη γυναίκα για να κάνουν παιδί, η ηδονή που νιώθουν είναι απόλυτα φυσική. Η ομοφυλοφιλική όμως επαφή είναι αντίθετη από τη φύση και διαπράττεται, επειδή άντρες και γυναίκες δεν μπορούν να συγκρατήσουν την επιθυμία τους για ηδονή. Όλοι κατηγορούμε τους Κρητικούς ότι έπλασαν το μύθο του Γανυμήδη. Ήταν τόσο σίγουροι ότι οι νόμοι τους προήλθαν από τον Δία, ώστε τον φόρτωσαν μ’ αυτόν τον μύθο για να έχουν ένα θεϊκό παράδειγμα, όταν ήθελαν να απολαμβάνουν κι αυτό το είδος της ηδονής.
Πλάτων, Νόμοι, 636 a – d.
(In truth, Strangers, it seems a difficult thing for State institutions to be equally beyond criticism both in theory and in practice. Their case resembles that of the human body, where it seems impossible to prescribe any given treatment for each case without finding that this same prescription is partly beneficial and partly injurious to the body. So these common meals, for example, and these gymnasia, while they are at present beneficial to the States in many other respects, yet in the event of civil strife they prove dangerous (as is shown by the case of the youth of Miletus, Bocotia and Thurii); and, moreover, this institution, when of old standing, is thought to have corrupted the pleasures of love which are natural not to men only but also natural to beasts. For this your States are held primarily responsible, and along with them all others that especially encourage the use of gymnasia. And whether one makes the observation in earnest or in jest, one certainly should not fail to observe that when male unites with female for procreation the pleasure experienced is held to be due to nature, but contrary to nature when male mates with male or female with female, and that those first guilty of such enormities were impelled by their slavery to pleasure. And we all accuse the Cretans of concocting the story about Ganymede. Because it was the belief that they derived their laws from Zeus, they added on this story about Zeus in order that they might be following his example in enjoying this pleasure as well.
Plato, Laws, 636 a – d.)