Οι Σοφοί & Οι Νόμοι.
Οι νόμοι χάριν των σοφών* κείνται, ουχ όπως μη αδικώσιν , αλλ' όπως μη αδικώνται1 . Ἐὰν δὲ νόμον θῆταί τις, μὴ ἀποβαίνῃ δὲ κατὰ τὸ συμφέρον τῆς πρὸς ἀλλήλους κοινωνίας, οὐκέτι τοῦτο τὴν τοῦ δικαίου φύσιν ἔχει2.
Η διανοητική και ψυχική καλλιέργεια κάνει μερικούς να βρίσκουν σαν το πιο απλό και το πιο ακόπιαστο να είναι φιλόνομοι. Οι ανώτεροι μάλιστα άνθρωποι κάνουν για το κοινό καλό περισσότερα από κείνο που απαιτούν οι νόμοι. Γι' αυτούς οι νόμοι έχουν το νόημα να μην παθαίνουν κακό από άλλους, αφού οι ίδιοι δεν κάνουν κακό.
Οι νόμοι λοιπόν έχουν σκοπό να προφυλάγουν τους ανθρώπους από την αδικία. Όταν πάψουν να προσφέρουν αυτήν την υπηρεσία χάνουν τη φύση του δικαίου και πρέπει να πάψουν να υπάρχουν ή να αντικατασταθούν από άλλους.
Η πρόταση για την αστική επανάσταση του John Locke, 1632 - 1704, σύμφωνη με το πολιτικό κλίμα της Αγγλίας την εποχή της Ένδοξης Επανάστασης (1688), είχε τις ρίζες της στην επικούρεια φιλοσοφία. Οι θεωρίες του έδιναν ένα σαφές επιχείρημα για το αναπαλλοτρίωτο δικαίωμα όχι μόνο αντικατάστασης, αλλά αντίστασης και επανάστασης των λαών εναντίον των κυβερνήσεων, όταν αυτές δεν προστάτευαν τα απαράγραπτα φυσικά δικαιώματα ζωής, ελευθερίας και περιουσίας των πολιτών.
Πίστευε ότι η πρόοδος των ανθρώπων είναι βέβαιη, εφόσον οι άνθρωποι χρησιμοποιήσουν το δρόμο της λογικής τους, αδέσμευτοι από προκαταλήψεις και φανατισμό. Πολέμιος της άποψης για την έμφυτη φύση των ιδεών ο Τζoν Λοκ θεμελίωσε φιλοσοφικά τον πολιτικό φιλελευθερισμό και το νεότερο εμπειρισμό. Όπως όλοι οι Διαφωτιστές ήταν βαθιά επηρεασμένος από τον Επίκουρο και κατ' επέκταση αταλάντευτα υλιστής. Στο έργο του Δοκίμιο για την ανθρώπινη νόηση (1690), ένα από τα πιο ονομαστά της νέας φιλοσοφίας, περιόριζε την κρατική εξουσία, τόνιζε την κυριαρχία του λαού και έκανε τη θρησκεία ατομική υπόθεση.
* Στα δημοκρατικά πολιτεύματα ως σοφός εννοείται ο μέτριος. Δηλαδή ο συναινετικός, ο συγκρατημένος, ο μετριοπαθής. Μια παραλλαγή της συγκεκριμένης κύριας δόξας αναφέρει: Οι γαρ έγγραφοι νόμοι χάριν των μετρίων κείνται, ουχ όπως μη αδικώσιν , αλλ ' όπως μη αδικώνται. (The written laws exist for the sake of the moderate. Not because they will do the wrong themselves, but more not to be wronged.)
1 & 2. Επίκουρος 530 & XXXVII στο Χ. Θεοδωρίδη, Επίκουρος: Η Αληθινή Όψη του Αρχαίου Κόσμου. Σελ. 314-315.
Fête galante & Θερινό Ηλιοστάσιο.
Οι άνθρωποι, όταν τους προσπερνάει η ζωή, περιορίζονται στα προσωπικά τους και αναζητούν παρηγοριά στη φύση: ιδιωτικές καταστάσεις, σύντομα επεισόδια, επιφανειακές συγκινήσεις.
Το τι σημαίνει να σε προσπερνάει η ζωή το εξηγεί ο Ψευτο-Ξενοφών: Ο λαός έχει, λοιπόν, την αξίωση να πληρώνεται για να τραγουδάει, για να τρέχει, για να χορεύει και για να ταξιδεύει με τα καράβια ώστε αυτός να παίρνει χρήματα και οι πλούσιοι να γίνονται πιο φτωχοί.1
Σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο πλησιάζουμε ή φτάσαμε στην εποχή του ροκοκό2α και των fêtes galantes.2β
Κάπως έτσι υποδεχόμαστε ένα ακόμη Θερινό Ηλιοστάσιο. Με τους θρύλους και τις παραδόσεις για νεράιδες και ξωτικά που κάποτε μπορεί να μας συνέπαιρναν αλλά τώρα είναι ξεχασμένες.
Οι αποδράσεις στην εξοχή, ακόμη και η ζωή στην ύπαιθρο δεν θα τις φέρουν πίσω: Δεν υπάρχει καμία ελπίδα επιστροφής σε μια παραδοσιακή πίστη που έχει εγκαταλειφθεί, επειδή ο βασικός όρος γι’ αυτόν που κρατάει μια παραδοσιακή πίστη είναι ότι δεν θα πρέπει να γνωρίζει πως είναι λάτρης της παράδοσης3.
Τα χρόνια της αθωότητας και της δεισιδαιμονίας πέρασαν. Ξυπνάμε. Επιτέλους.
Παραπομπές:
1. Ψευτο-Ξενοφών, Ἀθηναίων Πολιτεία 1,13: ἀξιοῖ γοῦν ἀργύριον λαμβάνειν ὁ δῆμος καὶ ᾄδων καὶ τρέχων καὶ ὀρχούμενος καὶ πλέων ἐν ταῖς ναυσίν, ἵνα αὐτός τε ἔχῃ καὶ οἱ πλούσιοι πενέστεροι γίγνωνται.
Ένας επιπλέον λόγος να αισθανόμαστε υπερήφανοι για τους προγόνους μας. Ακόμα και ο νεοφιλελευθερισμός έχει τις ρίζες του στη γενέτειρα της δημοκρατίας, την Αθήνα του 5ου π.Χ. αιώνα.
2α-2β. Ροκοκό: Καλλιτεχνικός ρυθμός που τον χαρακτηρίζει η κατάχρηση διακοσμητικών στοιχείων και η επιδίωξη μιας μάλλον εξεζητημένης χάρης. Εμφανίστηκε στη Γαλλία κατά την ταραγμένη περίοδο της Αντιβασιλείας*, 1715-1753.
Ο όρος fête galante προτάθηκε την ίδια περίοδο, το 1717, από τη Γαλλική Ακαδημία για να περιγράψει αρχικά την τεχνοτροπία του ζωγράφου Antoine Watteau, 1684–1721. Σύμφωνα με το Dictionary.com οι fêtes galantes αναπαριστούν κομψά ντυμένα άτομα ή ομάδες να διασκεδάζουν φαινομενικά ανέμελα στην ύπαιθρο ή σε πάρκα.
(*Στη διάρκεια της Αντιβασιλείας υπό τον δούκα Φίλιππο της Ορλεάνης η Γαλλία βίωσε έκπτωση της πολιτικής, σοβαρή οικονομική κρίση και διπλωματικό τέλμα. Η χώρα βρέθηκε απομονωμένη στην Ευρώπη. Σημαντικό μέρος του αγροτικού πληθυσμού εξαθλιώθηκε, ενώ συνεχίζονταν οι ταραχές με τους Ουγενότους.)
3. Al-Ghazali, 1058 - 1111. Γνωστός επίσης με το εξελληνισμένο όνομα Αλγάζελ, ήταν Πέρσης θεολόγος, νομικός, φιλόσοφος και μυστικιστής.
Ευδία.
Ο επικούρειος, όταν προσήλωνε την προσοχή του στη φύση των θεών, ήταν εκτεθειμένος στις απορροές που εκπέμπει η προσωπικότητά τους: corpore sancto simulacra feruntur (Lucr. VI 76). Από μόνες τους αυτές, χωρίς δηλαδή τη βούληση των θεϊκών σωμάτων που τις εκπέμπουν, μπορούσαν να έχουν επάνω του ευεργετική επίδραση πολύ σημαντική και, όπως μπορούμε να υποθέσουμε, να τον κάνουν κάπως να μοιάσει με τη δική τους πέρα για πέρα μακάρια φύση.
Τας γουν βελτίονας απορροίας αυτών φασι τοις μετάσχουσι μεγάλων αγαθών παραιτίας γίγνεσθαι είναι η σχετική επικούρεια διατύπωση, όπως διασώζεται από τον Ευσέβιο, praep. evang. XV 5,9.
H. J. Rose, Ιστορία της Λατινικής Λογοτεχνίας, Κεφάλαιο Έκτο, Ο Λουκρήτιος και οι Νέοι Ποιητές, Σημείωση 9η, Σελ. 355.
εὐδία, ἡ (εὔδιος), 1. καλοκαιρία, αίθριος καιρός. 2. μεταφ., γαλήνη, ησυχία, αταραξία, ηρεμία.
#BloodMoon #tranquility #lucrez
Spectators watched the ‘Super Flower Moon’ rise behind the ancient temple of Poseidon in Greece pic.twitter.com/lLuIqsBTEc
— Reuters Asia (@ReutersAsia) May 16, 2022
Γιατί Οι Μεγάλοι Έρωτες Πεθαίνουν Γρήγορα.
Οι ανούσιες και τετριμμένες ανθρωποκεντρικές ερμηνείες για την κατάρρευση και την εξαΰλωση των αισθημάτων είναι γνωστές και ανιαρές. Περιγράφουν χωρίς να εξηγούν. Περιγράφουν απλοϊκά. Απλοϊκά σημαίνει ότι αναλύουν επιπόλαια και επιφανειακά με βάση αβέβαιες εντυπώσεις ασταθή αισθήματα. Και επίσης εξηγούν πρωτόγονα και κυρίως φολκλορικά. Φολκλορικά σημαίνει ότι παίρνουν τις συνέπειες για αιτίες και τα φαινόμενα για πραγματικότητα.
Και κάπως έτσι καταλήγουμε σε δακρύβρεχτες, ειλικρινείς αλλά και αφελείς διαμαρτυρίες με λεκτικές κορώνες για προδοσίες, εγωκεντρισμό, θυσίες που δεν αναγνωρίστηκαν και άλλα ηχηρά παρόμοια.
Από την άλλη μεριά, αν επιτέλους ωριμάσουμε και αποδεχτούμε την πραγματική φύση* μας και όχι την ιδέα που έχουμε για αυτήν, τότε όλα αποκαλύπτονται σ’ ένα νέο φως με εντελώς διαφορετικές διαστάσεις. Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας προσέγγισης θα ήταν τουλάχιστον η συναισθηματική αποφόρτιση και η απαλλαγή από ουσιαστικά ανύπαρκτες και όμως ψυχοφθόρες ενοχές.
Και όπως το θέτει ο Σέργουντ Άντερσον: Άνθρωποι πολύ άξιοι - που τα καταφέρνουν στη ζωή - ισχυρίζονται πως δεν πιστεύουν σ' αυτόν καθόλου. Οι συγγραφείς που πιστεύουν στον έρωτα, που κύριο θέμα τους έχουν τον έρωτα, είναι πάντα, κατά κάποιο περίεργο τρόπο, ανόητοι άνθρωποι. Τα κάνουν θάλασσα προσπαθώντας να γράψουν για τον έρωτα. Κανένας έξυπνος άνθρωπος δεν θέλει έναν έρωτα σαν κι αυτόν. Ίσως να είναι καλός για κάποιες αραχνιασμένες γεροντοκόρες ή κουρασμένες δακτυλογράφους, που διαβάζουν ρομάντσα στον ηλεκτρικό γυρνώντας απ' τη δουλειά τα βράδια. Είναι το είδος του θέματος που δεν πρέπει να ξεπεράσει τα πλαίσια ενός φτηνού βιβλίου. Όμως αν προσπαθήσεις να το κάνεις πραγματικότητα, τι φρίκη1.
Αν στη θέση ενός Άστρου βάλουμε τον Έρωτα και αντικαταστήσουμε τα Συναισθήματα με τα Πυρηνικά του Καύσιμα τότε η Σύγχρονη Φυσική μπορεί να εξηγήσει ικανοποιητικά και αξιόπιστα το συχνό και διαδεδομένο φαινόμενο των Μεγάλων Ερώτων που Πεθαίνουν Γρήγορα και Εκτυφλωτικά.
Όπως είναι γνωστό, όσο περισσότερα καύσιμα έχει ένα άστρο τόσο ταχύτερα εξαντλούνται. Όσο μεγαλύτερη είναι η μάζα ενός άστρου τόσο μεγαλύτερη πρέπει να γίνει η θερμοκρασία για να εξισορροπηθεί η βαρυτική έλξη. Όσο μεγαλύτερη γίνεται η θερμοκρασία τόσο ταχύτερα καταναλώνονται τα καύσιμά του2.
Ξέρω ότι αυτά μπορεί κάποιους, πιθανόν τους περισσότερους, να τους εξοργίζουν ή απλώς να τους ξενερώνουν. Ξέρω όμως και κάποιους άλλους, ας είναι και λίγοι, ότι αυτά θα τους ανακουφίσουν. Είναι εκείνοι, που όπως και εγώ, πάντα θα προτιμούν την πικρή, ας είναι και δυσβάσταχτη, αλήθεια από τα γλυκά, αλλά και υπνωτιστικά ψέματα.
* Η Πραγματική Φύση Μας είναι το αναμφισβήτητο γεγονός ότι είμαστε ένα άθροισμα ενεργειακά φορτισμένων σωματιδίων σε προσωρινή τάξη. Το είδος των σωματιδίων και η ποιότητα των συνδέσεών τους αποτελούν τη βάση και την ουσία αυτού που λέμε ιδιοσυγκρασία από την οποία προκύπτουν ο χαρακτήρας και η συνείδηση μας.
Παραπομπές:
1. Sherwood Anderson, Μαύρο Γέλιο, Σελ. 165. Και ο Διονύσιος Λογγίνος στο περίφημο δοκίμιό του Περί ύψους τον 1ο π. Χ. αιώνα, που θεωρείται κλασικό για την επίτευξη ενός ποιοτικά υψηλού λογοτεχνικού αποτελέσματος, κατάσσει τον έρωτα στα ευτελούς αξίας συγγραφικά θέματα.
#love #feelings #emotional #physics
In May.
Yes, I will spend the livelong day
With Nature in this month of May;
And sit beneath the trees, and share
My bread with birds whose homes are there;
While cows lie down to eat, and sheep
Stand to their necks in grass so deep;
While birds do sing with all their might,
As though they felt the earth in flight.
This is the hour I dreamed of, when
I sat surrounded by poor men;
And thought of how the Arab sat
Alone at evening, gazing at
The stars that bubbled in clear skies;
And of young dreamers, when their eyes
Enjoyed methought a precious boon
In the adventures of the Moon
Whose light, behind the Clouds' dark bars,
Searched for her stolen flocks of stars.
When I, hemmed in by wrecks of men,
Thought of some lonely cottage then
Full of sweet books; and miles of sea,
With passing ships, in front of me;
And having, on the other hand,
A flowery, green, bird-singing land*.
Τότε που οι αγελάδες θα ξαπλώνουν για να φάνε, τα πρόβατα θα χώνουν το λαιμό τους βαθιά στο γρασίδι και τα πουλιά θα κελαηδούν με όλη τους τη δύναμη σαν να νιώθουν τη γη να πετάει.
Αυτή είναι η ώρα που ονειρευόμουν, όταν κάθισα περιτριγυρισμένος από φτωχούς άντρες. Και σκέφτηκα πώς έκατσε ο Άραβας μόνος το βράδυ, κοιτάζοντας τ’ αστέρια που τρεμόπαιζαν στον καθαρό ουρανό.
Σκέφτηκα τους ονειροπόλους νέους, όταν τα μάτια τους απόλαυσαν ένα πολύτιμο δώρο στις περιπέτειες της Σελήνης, που με το φως της φυλακισμένο πίσω από τα σκοτεινά κάγκελα της Συννεφιάς, έψαχνε για τα κλεμμένα κοπάδια των αστεριών της.
Όταν εγώ, τριγυρισμένος από ανθρώπινα συντρίμμια, φαντάστηκα ένα μοναχικό εξοχικό σπιτάκι γεμάτο με αξιαγάπητα βιβλία και μίλια θάλασσα με πλοία* που περνούν από μπροστά μου, έχοντας δίπλα μια ολάνθιστη, καταπράσινη γη γεμάτη κελαηδισμούς.
(*Εδώ που ζω δεν περνάνε πλοία. Περνάνε αεροπλάνα. Ο ανεπαίσθητος κυματιστός αντίλαλός τους στη σιγαλιά της νύχτας είναι από τους πιο κατευναστικούς ήχους. Τα φώτα τους που παιχνιδίζουν με τ’ άστρα προσκαλούν σε αιθέρια ονειροπόληση.)Ο Λυρισμός του Πάσχα.
Οι περιστάσεις των δύο τελευταίων χρόνων ενίσχυσαν την ατομικότητα και ανέδειξαν τη μοναξιά. Γεννήθηκαν επώδυνες αμφισβητήσεις. Τα σημάδια αυτά χαρακτηρίζουν μια εποχή αναπόφευκτα λυρική.
Ο λυρισμός, που με αρχηγέτη τον Αρχίλοχο επινόησαν και ανέπτυξαν οι Έλληνες από τον 7ο π.Χ. αιώνα ως οι πρώτοι στον ευρωπαϊκό χώρο, έστρεψε την ποίηση στον εσωτερικό άνθρωπο, στο “εδώ” και στο “τώρα”, αποσπώντας τον από τις ατέρμονες περιπλανήσεις στη μυθική παράδοση και στις ευκλεείς πράξεις των ηρώων.
Προσαρμοσμένα τα προηγούμενα στην υπερβατικότητα δικαιολογούν έναν ορισμό που λέει ότι θρησκεία είναι ό,τι κάνει ο καθένας με την προσωπική του απομόνωση. Δεόμαστε συλλογικά και φωναχτά, προσευχόμαστε όμως ατομικά και σιωπηρά.
Και ένα σχόλιο για το "έθιμο" της κρεατοφαγίας τη Μεγάλη Παρασκευή.
Θυμίζει τους "Κακοδαιμονιστάς" που τον 5ο π.Χ. αιώνα παρωδούσαν τις σεβάσμιες κοινωνικές λέσχες των "Αγαθοδαιμονιστών" και όπως αναφέρει ο Λυσίας είχαν διαλέξει αυτόν τον τίτλο για να κοροϊδέψουν τους θεούς και το αθηναϊκό έθιμο. Θεωρούσαν υποχρέωσή τους να δειπνούν τις αποφράδες ημέρες, να διακωμωδούν όσα θεωρούσαν δεισιδαιμονίες και να προκαλούν εσκεμμένα τους θεούς με το να κάνουν σκόπιμα διάφορα δυσοίωνα πράγματα. Σύμφωνα με τον Λυσία, οι θεοί δεν τα έβρισκαν αυτά καθόλου διασκεδαστικά· μερικοί πέθαναν σχετικά νέοι, ένας άλλος είχε αρρωστήσει βαριά.
Η συμπεριφορά τους δείχνει δύο πράγματα. Την αίσθηση της απελευθέρωσης από ασήμαντους κανόνες και παράλογα αισθήματα ενοχής και επίσης την ισχυρή αντίδραση του μέσου πολίτη σε τέτοιου είδους ορθολογισμό.
Συνοψίζοντας το πνεύμα του Πάσχα με τον δικό μου αυθαίρετο τρόπο απευθύνω τις ευχές μου με μερικούς στίχους του T.S. Eliot:
Where is the Life we have lost in living?
Where is the wisdom we have lost in knowledge?
Where is the knowledge we have lost in information?
(Που είναι η Ζωή που χάσαμε ζώντας;
Που είναι η Σοφία που χάσαμε στη γνώση;
Που είναι η Γνώση που χάσαμε στις πληροφορίες;)
Γλυκιά & Αναζωογονητική Δουλειά.
Εκτός τον πόλεμο, τις μεταλλάξεις και τον πληθωρισμό υπάρχει κι αυτό για να μας θυμίζει τις φωτεινές πλευρές της ζωής και της απροσποίητης αγάπης:
#AnimalLovers #life #pandas #work
Who wants this job? pic.twitter.com/xCsTDwPfvW
— Buitengebieden (@buitengebieden_) April 9, 2022
Ο Σκληρός Απρίλης.
O Τόμας Στερνς Έλιοτ απάντησε: Είναι προφανές ότι δεν μπορούμε να εξηγήσουμε ένα πάθος σε κάποιον που δεν το έχει ζήσει, όπως δεν μπορούμε να εξηγήσουμε το φως σε έναν εκ γενετής τυφλό. Η ποίηση δεν είναι η απελευθέρωση των αισθημάτων, αλλά η δραπέτευση από τα αισθήματα. Δεν είναι η έκφραση της προσωπικότητας αλλά η δραπέτευση από την προσωπικότητα. Αλλά θα πρέπει κανείς να έχει αισθήματα και προσωπικότητα για να θέλει να δραπετεύσει από αυτά.
O Τόμας Στερνς Έλιοτ (26 Σεπτεμβρίου 1888 – 4 Ιανουαρίου 1965) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους ποιητές του 20ου αιώνα και ηγετική φυσιογνωμία του κινήματος του μοντερνισμού στην ποίηση.
(* Ο Απρίλης είναι ο μήνας ο σκληρός, γεννώντας - Μες απ’ την πεθαμένη γη τις πασχαλιές, σμίγοντας - Θύμηση κι επιθυμία, ταράζοντας - Με τη βροχή της άνοιξης ρίζες οκνές.
Ο χειμώνας μας ζέσταινε, σκεπάζοντας - Τη γη με το χιόνι της λησμονιάς, θρέφοντας - Λίγη ζωή μ’ απόξερους βολβούς.)
Επαναστατικοί Διάλογοι.
Ε μωρέ, τι είσθε σεις και στέκεσθε αυτού πέρα.
Κλέφτες είμασθε.
Ποιος είν’ ο καπετάνος σας;
Δεν είν’ εδώ καπετάνος, εμείς είμασθε.
Και έτζι μωρέ, θέλετε να τα βάλετε με τον σουλτάν Μαχμούτην; Τι σας σήκωσε ο Θεός τον νουν;
Να έτζι το μετρήσμαν απ’ όλες τις μεριές και εκάμαμαν την απόφασιν, και ή θα αποθάνωμεν ή εσείς άλλην φοράν πίτα δεν θα φάτε.
Διάλογος μεταξύ Οθωμανών και Ελλήνων στρατιωτών, Δεκέμβριος 1821, στο Ε. Πρωτοψάλτης (επιμ.), Ιστορικόν Αρχείον Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, τόμ. 2, σ. 56.
Στο: Mark Mazower, Η Ελληνική Επανάσταση, Σελ. 181. Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2021.
#EλληνικήΕπανάσταση #25ηΜαρτιου #GreekRevolution #Greece1821
Η Όψη της Ψυχρής Αντικειμενικότητας.
Αλλά κι εμείς νομίζομε ότι δεν θα μας λείψει η εύνοια των θεών, γιατί ούτε οι αξιώσεις μας ούτε οι πράξεις μας απομακρύνονται από τις θρησκευτικές πεποιθήσεις των ανθρώπων ή από τις αρχές που εφαρμόζουν στις μεταξύ τους σχέσεις.
Από ό,τι μπορεί κανείς να εικάσει για τους θεούς και από ό,τι είναι βέβαιο για τους ανθρώπους, πιστεύομε ότι και οι θεοί και οι άνθρωποι ακολουθούν πάντα έναν απόλυτο νόμο της φύσης, να επιβάλλουν πάντα την εξουσία τους αν έχουν τη δύναμη να το επιτύχουν. Τον νόμο αυτόν ούτε τον θεσπίσαμε, ούτε τον εφαρμόσαμε εμείς πρώτοι. Τον βρήκαμε να ισχύει και τον ακολουθούμε, όπως θα τον ακολουθούν αιώνια όσοι μας διαδεχθούν και ξέρομε καλά ότι κι εσείς και οποιοιδήποτε άλλοι θα εκάνατε τα ίδια αν είχατε την δύναμή μας.
Όσο, λοιπόν, για την εύνοια των θεών, δεν έχομε κανένα λόγο να φοβόμαστε ότι θα υστερήσομε. Όσο για την προσδοκία σας ότι οι Λακεδαιμόνιοι από αίσθημα τιμής θα έρθουν να σας βοηθήσουν, σας μακαρίζομε για την απλοϊκότητά σας, αλλά δεν ζηλεύομε την ανοησία σας.
Οι Λακεδαιμόνιοι δείχνουν πραγματικά μεγάλες αρετές στις μεταξύ τους σχέσεις και απέναντι των θεσμών τους, αλλά θα είχε πολλά να πει κανείς για την συμπεριφορά τους προς τους ξένους. Για να τους χαρακτηρίσομε με μια λέξη, θα μπορούσαμε να πούμε ότι, από όλους τους άλλους ανθρώπους που ξέρομε, αυτοί είναι που δείχνουν φανερά ότι θεωρούν έντιμο το ευχάριστο και δίκαιο το συμφέρον. Και οι αντιλήψεις τους αυτές δεν ταιριάζουν καθόλου με τις δικές σας τωρινές, παράλογες ελπίδες.
Θουκυδίδης, 5.105.
#Ukraine #UkraineRussiaWar #History
