Ernesto "Che" Guevara, 14 June 1928 - 9 October 1967.

Μετά την επιστροφή του στις 14 Μαρτίου του 1964 από την Αφρική στην Κούβα και μετά από περίπου μία εβδομάδα παραμονής του στην Αβάνα τα ίχνη του είχαν χαθεί για αρκετούς μήνες. Η εξαφάνιση του Γκεβάρα είχε προκαλέσει έντονη φημολογία, τροφοδοτώντας πολλές θεωρίες. Οι περισσότερες από αυτές θεωρούσαν πως είχε συγκρουστεί με τον Κάστρο για το ζήτημα της εκβιομηχάνισης της χώρας. Άλλοι υποστήριζαν ότι είχε εκδιωχθεί από την Κούβα με απαίτηση των Σοβιετικών, οι οποίοι δεν ενέκριναν την ανεξάρτητη από τη Μόσχα γραμμή του και ανησυχούσαν μήπως τους οδηγήσει σε διεθνείς περιπέτειες με τους επαναστατικούς “τυχοδιωκτισμούς” του.

Το απόσπασμα που ακολουθεί προέρχεται από ιδιόχειρη επιστολή του Τσε Γκεβάρα, την οποία είχε παραδώσει στον Φιντέλ Κάστρο την 1η Απριλίου 1965. Ο Κάστρο την ανέγνωσε δημόσια στις 3 Οκτωβρίου 1965, ενώπιον της συντρόφου και των παιδιών του Γκεβάρα. Στην επιστολή, της οποίας η αυθεντικότητα έχει αμφισβητηθεί, αναφέρονταν μεταξύ άλλων τα εξής:

Νιώθω πως έχω πια εκπληρώσει το μέρος εκείνο του χρέους μου που με έδενε με την κουβανική επανάσταση στο έδαφός της και σας αποχαιρετώ, εσένα, τους συντρόφους και το λαό σου που είναι πια και δικός μου. Παραιτούμαι επίσημα από τα καθήκοντά μου στην ηγεσία του κόμματος, από τη θέση του υπουργού, από το βαθμό του κομαντάτε, από την κουβανική υπηκοότητα. Καμιά νομική σχέση δεν με συνδέει με την Κούβα, μόνο δεσμοί άλλου είδους που δεν μπορούν να σπάσουν, όπως οι διορισμοί σε κάποιες θέσεις. Κοιτάζοντας τη ζωή μου ως τα τώρα, πιστεύω πως έχω δουλέψει με αρκετή τιμιότητα και αφοσίωση για την εδραίωση της επαναστατικής νίκης (...) Άλλες χώρες του κόσμου ζητάνε τη συμβολή των σεμνών μου προσπαθειών. Εγώ μπορώ να κάνω αυτό που εσένα δεν σου επιτρέπεται, λόγω των ευθυνών σου απέναντι στην Κούβα, και έφτασε η ώρα να αποχαιρετιστούμε.

Αγνός - Ανυπότακτος - Αιώνιος

Ο ελεγειακός ύμνος Hasta Siempre, Comandante με τους τρείς μουσικούς σε κάποιο δρόμο της La Habana  (προφέρεται La Havana) είναι πολύ πιο αυθεντικός. 

Σε κάθε περίπτωση δεν είναι αγιοποιημένος εργαστηριακά. Δηλαδή δεν είναι επιτηδευμένος και άρα προτιμότερος, επειδή ανταλακλά την πραγματικότητα εκείνων που τον έζησαν και τον ζουν. Προσέξτε τα πρόσωπα, τη γλώσσα του σώματος και την εκφορά: (Εδώ μιλάω σαν μουσικός με εμπειρία πάνω από σαράντα χρόνια.)