Ο James Hansen σχεδόν αγνοήθηκε. Οι προβλέψεις του όμως, αν και πολύ συγκρατημένες με βάση τη σημερινή εμπειρία, επιβεβαιώθηκαν. Συγκριτικά με ότι ακολούθησε το 1988 δεν κατέχει ούτε την 20 θέση. Τα εννιά από τα δέκα πιο θερμά έτη που καταγράφηκαν από τότε που γίνονται μετρήσεις (1881) περιλαμβάνονται στο διάστημα από το 2000 και μετά. Το καταστροφικό καλοκαίρι του 2003 είχαν χάσει τη ζωή τους περί τους 70 χιλιάδες ανθρώπους κυρίως στην κεντρική και τη νότια Ευρώπη. Το 2012, που οι μετεωρολογικές συνθήκες ήταν χειρότερες, σχεδόν δεν υπήρξαν απώλειες ανθρώπων στις ευρωπαϊκές χώρες, επειδή οι αρχές είχαν προετοιμαστεί αρτιότερα. Και οι δύο αυτές χρονιές είναι ενδεικτικές για τον τρόπο λειτουργίας των κυβερνήσεων. Δεν διστάζουν να ‘‘αναλάβουν την ευθύνη’’ για τους κινδύνους στους οποίους εκθέτουν τους πολίτες τους, πάντα όμως εκ των υστέρων. Γιατί οι προειδοποιήσεις υπήρχαν και υπάρχουν. Στα αποτελέσματα της έρευνάς του το βρετανικό web portal Carbon Brief διαπιστώνει ότι σε 48 περιπτώσεις καύσωνα που μελετήθηκαν στους 41, δηλαδή σε ποσοστό 85,4%, αποδεικνύεται ανθρώπινη υπαιτιότητα. Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγει και το γερμανικό Potsdam-Institut für Klimafolgenforschung, το οποίο υποστηρίζει ότι το 80% των περιπτώσεων καύσωνα μπορούν να αποδοθούν στην ανθρώπινη δραστηριότητα. Βέβαια οι αιτίες ενός τόσο πολύπλοκου θέματος, όπως η υπερθέρμανση, δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν από ένα ή από μερικά κράτη μόνο. Απαιτούνται συνεργασίες σε ευρύτερες κλίμακες, οι οποίες όμως γίνονται αναποτελεσματικές, όταν δεν εξυπηρετούν την ανάπτυξη σε εθνικό επίπεδο. Η στροφή χωρών, με πρωτοπόρες την Κίνα και τη Γερμανία, στις εναλλακτικές μορφές ενέργειας εξυπηρετεί πρωτίστως τη στρατηγική του περιορισμού της εξάρτησης τους από τα ορυκτά καύσιμα. Το θετικό οικολογικό αποτύπωμα, όσο ευπρόσδεκτο κι αν είναι, παραμένει μια μάλλον παράπλευρη επίπτωση.
Κι όλα αυτά, τα όντως δραματικά που συμβαίνουν, με τη μέση θερμοκρασία1 του πλανήτη να έχει ανέβει από την αρχή της βιομηχανικής περιόδου κατά μέσο όρο μόνο κατά έναν βαθμό Κελσίου, όταν η Συμφωνία του 2015 στο Παρίσι έθετε ως στόχο μια μέση αύξηση (well below) των δύο βαθμών ή ακόμη καλύτερα τον 1,5 °C σε σχέση με την εποχή πριν τη βιομηχανική επανάσταση. Και ο πραγματικός εφιάλτης αρχίζει με την τεκμηριωμένη θέση αρκετών επιστημόνων ότι η μέχρι τώρα μέση αύξηση κατά ένα βαθμό είναι φαινομενική. Κι αυτό, όπως υποστηρίζουν οι προηγούμενοι, επειδή μέχρι τώρα ένα σημαντικό μέρος της θερμότητας που δημιουργείται από το φαινόμενο του θερμοκηπίου απορροφιέται από τους ωκεανούς. Κανείς δεν γνωρίζει ή δεν θέλει να γνωρίζει τι θα συμβεί, όταν αρχίσει να αποδεσμεύεται η εν λόγω ενέργεια.
Εκείνο πάντως που αναγνωρίζουν όλοι είναι ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα δεν μπορούν πλέον να χαρακτηρίζονται ως έκτακτα ή συγκυριακά και ακόμη ότι καλά θα κάνουμε να προσαρμοστούμε στην τακτική επανάληψή τους.
1 Ελάχιστη: −89 °C, Μέση: +15 °C, Μέγιστη: +58 °C