Η συχνότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων και η συνάρτησή της με την κλιματική αλλαγή έχει κατανοηθεί. Σχετική έρευνα του πανεπιστημίου Yale δείχνει ότι και το 73% των πολιτών στις ΗΠΑ πιστεύει ότι η κλιματική αλλαγή είναι πραγματική. Ωστόσο η ανάγκη αντιμετώπισης του φαινομένου δείχνει ότι δεν επείγει ακόμη. Ο Αμερικανός Πρόεδρος τρολάρει¹ και καλά κάνει, αφού μια άλλη, επίσης πρόσφατη, έρευνα² αποκαλύπτει ότι για τους ίδιους πολίτες η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αποτελεί τη 17^η προτεραιότητα. Οι κολοσσιαίες πυρκαγιές ακόμη και τον Νοέμβριο στην Καλιφόρνια και οι απίστευτα χαμηλές θερμοκρασίες στο Σικάγο, που κάποιες στιγμές προσέγγιζαν εκείνες του πλανήτη Άρη, εκτιμώνται περίπου ως συγκυριακές. Και οι παρατεταμένοι καύσωνες των 46,6 °C στην Αυστραλία, όπου η θερμοκρασία ανέβηκε κατά 20 βαθμούς σε σχέση με τους συνήθεις μέσους όρους αύξησης, όπου ακόμη και η άσφαλτος έλιωσε σε κάποια σημεία, μπορεί να είναι έκτακτοι.

Ο Αμερικανός Πρόεδρος μπορεί να έχει την άνεση να καγχάζει. Οι υπόλοιποι καλά θα κάνουμε να προσαρμοστούμε στην πραγματικότητα. Δηλαδή στο ότι οι εκπομπές αερίων ρύπων, τουλάχιστον στο εγγύς μέλλον, δεν πρόκειται να περιοριστούν, με ότι αυτό συνεπάγεται για τις συνθήκες της ζωής μας. Μελέτες του Περιβαλλοντολογικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP) εκτιμούν ότι ο στόχος της σταδιακής απομείωσης των ρύπων μετά το 2020, οπότε και προβλέπονταν ότι θα κορυφώνονταν το μέγεθος τους, είναι ανέφικτος. Αυτό, αν δεν ματαιώνει, τουλάχιστον αναστέλλει τη δυνατότητα περιορισμού της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας στον πλανήτη κατά 1,5 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τα προ βιομηχανικής περιόδου επίπεδα. Η αρχή επίτευξης του στόχου, με πολλές επιφυλάξεις, μετατίθεται για μετά το 2030. Η αβεβαιότητα προκύπτει έμμεσα και από τον εναλλακτικό στόχο που έχει τεθεί. Σύμφωνα μ’ αυτόν η μέση αύξηση της θερμοκρασίας έως το 2100 δεν θα πρέπει να υπερβεί τους 2 °C.

Οι επιφυλάξεις είναι απόλυτα δικαιολογημένες και ο νέος στόχος μάλλον αισιόδοξος. Η παγκόσμια κατανάλωση πετρελαίου συνεχίζει να αυξάνεται κατά 1-2% το χρόνο. Διατηρεί δηλαδή τον ρυθμό των τελευταίων πέντε δεκαετιών. Η τάση θα συνεχίσει και τα επόμενα χρόνια. Ο ηγέτης του χώρου, η εταιρία ExxonMobil, προβλέπει ότι η παγκόσμια ζήτηση για πετρέλαιο θα έχει αυξηθεί κατά 13% μέχρι το 2030, με την ίδια να αυξάνει τους όγκους παραγωγής κατά 25% το 2025 σε σύγκριση με το 2017. Σε επιβεβαίωση των προηγούμενων και οι αυτοκινητοβιομηχανίες εκτιμούν ότι έως και το 2030 το 85% των οχημάτων θα κινούνται με ορυκτά καύσιμα.

Στον αντίποδα η IPCC³ υπολογίζει ότι, για να συγκρατηθεί η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας στους 1,5 βαθμούς Κελσίου, η κατανάλωση θα πρέπει να υποχωρήσει περί το 20 % έως το 2030 και έως 55% μέχρι το 2050. Αυτά βέβαια ακούγονται με συμπάθεια και κατανόηση, αλλά η πραγματικότητα δείχνει ότι στην πράξη δεν απασχολούν σχεδόν κανέναν απ’ όσους θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις εξελίξεις. Η ουσιαστική πίεση θα προέλθει ή προέρχεται ήδη από τα επενδυτικά κεφάλαια. Ο περιβόητος Warren Buffet έχει τοποθετήσει 30 δισεκατομμύρια δολάρια στην αγορά των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Το σύνολο των κεφαλαίων που έχουν επενδυθεί μέχρι τώρα στον συγκεκριμένο τομέα φτάνει τα 300 δισεκατομμύρια δολάρια⁴. Και αυτή μπορεί να είναι μόνο η αρχή. Κάποιοι κεφαλαιοκράτες υιοθετούν πλέον και αρχές, γνωστές όπως ethical investing και socially responsible investment. Δηλαδή επενδυτικές αποφάσεις στις οποίες εκτός από τα χρηματοοικονομικά κριτήρια, ενσωματώνονται και διάφορες ηθικές και κοινωνικές απόψεις. Έτσι προέκυψε ο συντονισμός στην τοποθέτηση κεφαλαίων με διαθέσιμα της τάξης των 32 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, των οποίων οι διαχειριστές είναι αποφασισμένοι να ασκήσουν πιέσεις στους παγκόσμιους ρυπαντές⁵. Και βέβαια πίσω από τους αθώους όρους ethical investing, socially responsible investment και την αλλαγή στον προσανατολισμό των διαχειριστών κεφαλαίων δεν κρύβονται απαραίτητα περιβαλλοντικές ανησυχίες, κάποια αναπτυγμένη αίσθηση κοινωνικής υπευθυνότητας ή μόνο αυτές. Οι ευαισθησίες των διαχειριστών υπαγορεύονται και ή μόνο από τις ζημιές που αναγκάστηκαν να καλύψουν οι ασφαλιστικές εταιρίες. Δηλαδή κάποιοι από τους σημαντικότερους πελάτες τους.

Σύμφωνα με τον αντασφαλιστικό κολοσσό Munich Re το συνολικό κόστος των 710 φυσικών καταστροφών του έτους 2017 που κλήθηκαν να καλύψουν οι ασφαλιστικές εταιρίες έφτασε τα 135 δισεκατομμύρια δολάρια. Μόνο για το 2018 η οικονομική επιβάρυνση των ασφαλιστικών εταιριών στη Γερμανία από φυσικές καταστροφές έφτασε στα 2,7 δισεκατομμύρια ευρώ, αυξημένη κατά 700 εκατομμύρια σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά⁶. Οι ασφαλιστικές εταιρίες μπορούν να πιέσουν κυβερνήσεις και επιχειρήσεις. Οι οικολόγοι όχι.

Στο μεταξύ ο κλιματολόγος Richard Betts του βρετανικού Met Office υπολογίζει ότι η περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε διοξείδιο του άνθρακα για το 2019 θα φτάσει τα 411,3 ppm⁷. Πιο συγκεκριμένα. Ενώ η ετήσια αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα από το 1958 κυμαίνονταν κατά μέσο όρο στα 0,9 ppm, για τη φετινή χρονιά η αύξηση θα φτάσει 2,75 ppm. Από τα 316 ppm που είχαν μετρηθεί το 1958 στο ηφαίστειο Mauna Loa στη Χαβάη για πρώτη φορά, η τιμή έσπασε το φράγμα των 400 ppm το 2016. Την τιμή των 411,3 ppm θα την αισθανθούμε, υποστηρίζει ο Adam Scaife, διευθυντής του τμήματος μακροχρονίων προβλέψεων στο Met Office. Η υψηλή συγκέντρωση των αερίων του θερμοκηπίου θα ανεβάσει τη μέση θερμοκρασία το 2019 κατά 1,1°C σε σχέση με τις μέσες τιμές της περιόδου 1850-1900. Μοιάζει λίγο. Ωστόσο είναι αρκετό για να σπάσει η φετινή χρονιά το ρεκόρ του 2016 ως του θερμότερου έτους από τότε που γίνονται μετρήσεις. Αν συμβεί αυτό, τότε τα 19 από τα 20 θερμότερα χρόνια που καταγράφηκαν ποτέ θα έχουν συμπέσει με τις αρχές του 21^ου αιώνα.

Μια ιδέα του τι σημαίνει αυτό πήραν οι κάτοικοι, όλοι οι κάτοικοι, του πλανήτη ήδη από τις αρχές της χρονιάς.

Παραπομπές

1: Brutal and Extended Cold Blast could shatter ALL RECORDS - Whatever happened to Global Warming? RealDonaldTrump 2:23 AM - Nov 22, 2018.

2: Pew Research Center, Washington, D.C., U.S. Public's policy priorities: 2011-2019, January 24, 2019.

3: Intergovernmental Panel on Climate Change. Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος. Επιστημονική επιτροπή υπό την αιγίδα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών που συστάθηκε το 1988.

4&5: The Economist, February 9^th-15^th 2019, p 7.

6: Handelsblatt, 27.12.2018.

7: ppm ( parts per million) Δηλώνει το ποσό μιας δεδομένης ουσίας σε ένα συνολικό ποσό του 1000000, ανεξάρτητα από τις μονάδες μέτρησης, εφόσον αυτές παραμένουν ίδιες. π.χ. 1 χιλιοστογραμμάριο ανά χιλιόγραμμο (1 mg/Kg), ppm = 1.

7: Der Spiegel, Nr 6/2.2.2019, s 106.