Στην οικονομία της αγοράς το αντιλαμβανόμαστε ως ένα ουδέτερο μέσο μέτρησης, ανταλλαγής και διαφύλαξης αξιών. Αυτό είναι όλο; Για να κατανοήσουμε τη λειτουργία του πρέπει να αναχθούμε στην προέλευσή του. Οι λέξεις χρήμα και χρέος ετυμολογούνται από το απρόσωπο ρήμα χρή και δηλώνουν τόσο τη χρησιμότητα, όσο και την ανάγκη. Το ίδιο συμβαίνει και αλλού. Η αντίστοιχη γερμανική έννοια για το χρήμα δηλώνεται με τη λέξη geld και ετυμολογείται από τον αγγλοσαξονικό όρο gilt που επίσης σημαίνει την υποχρέωση και την ενοχή (Christoph Türcke, Die Philosophie des Geldes) Οι πρωταρχικές ανάγκες τόσο στην αρχαϊκή εποχή, όσο και σήμερα παραμένουν η τροφή και η ασφάλεια. Είναι γνωστό ότι στην παλαιολιθική εποχή μέχρι και στον Όμηρο η πληρωμή γινόταν κυρίως με την ανταλλαγή ζώων. Και αυτό επίσης όχι μόνο στον ελληνικό χώρο. Η λατινική λέξη pecunia (χρήματα)προέρχεται από το pecus (οικόσιτο κτήνος). Οι άνθρωποι των αρχαϊκών πολιτισμών, ζώντας μέσα στη φύση και από τη φύση, γνώριζαν ότι εκτός των προσδοκιών για γονιμότητα και άρα επιβίωση,που αυτή υπόσχονταν, ήταν εκτεθειμένοι σε ανεξέλεγκτες και υπέρτερες δυνάμεις, στις οποίες πρόβαλαν τις αδυναμίες τους. Η ανάγκη για την εξασφάλιση της εύνοιας ή έστω της ανοχής των δυνάμεων αυτών δημιούργησε την υποχρέωση της προσφοράς. Υπήρξε διαδεδομένη και εδραία η πίστη ότι μια ακατανίκητη Δύναμη και Σοφία, η Θεότητα, κρατούσε τον άνθρωπο ως έρμαιο. Οι σοφοί στον Ηροδότου τη χαρακτηρίζουν ‘φθονερόν τε και ταραχώδες’, (Σόλων 1.32-Άμασης 3.40-Αρτάβανος 7.10) δηλαδή ζηλόφθονη και επεμβατική. Στο ίδιο πνεύμα κινείται και η Αγία Γραφή Μήποτε χορτασθώ και σε αρνηθώ και είπω, Τις είναι ο Κύριος; (Παροιμίες, Κεφάλαιο 30, Στ 9) Εκτός λοιπόν από την απαρέγκλιτη τήρηση του μέτρου, οι άνθρωποι όφειλαν να εξευμενίσουν τη Θεότητα με την εκούσια προσφορά, δηλαδή τη θυσία, των πολυτιμότερων αγαθών τους. Οι εκατόμβες αποτελούσαν αυτό το μέσο, που ως επαναλαμβανόμενη ιεροτελεστία για έναν ανώτερο σκοπό, εκλογίκευε την απώλεια, κάνοντάς την υποφερτή. Σε κάποιους πολιτισμούς τελούνταν ανθρωποθυσίες. Η εξαγνιστική λειτουργία του θύματος ήταν το συνώνυμο αυτού σήμερα ονομάζουμε αγοραστική δύναμη. Η εξέλιξη του αντιπραγματισμού σε εμπορική δραστηριότητα, εκτός των ορίων της κοινότητας, οδήγησε στην υιοθέτηση ενός πρακτικότερου μέσου, δηλαδή του νομίσματος. Η λέξη νόμισμα σημαίνει τον καθιερωμένο θεσμό, τη συμφωνηθείσα ρύθμιση, τη χρηματική μονάδα της οποίας η αξία αναγνωρίζεται κοινώς ως μέσον συναλλαγής (Γ Μπαμπινιώτης, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Σελ 1199) Το υλικό φυσικά δεν θα μπορούσε να είναι κάτι λιγότερο από τα πολύτιμα μέταλλα: Σπανιότητα, Ανθεκτικότητα, Ομορφιά, Αποδοχή. Διαθέτοντας τα χαρακτηριστικά αυτά, πλέον της πλαστικότητας, υποκατέστησαν σταδιακά τις αιματηρές θυσίες. Στις ιδιότητες αυτές οι άνθρωποι αναγνώριζαν επίσης τις γήινες αντανακλάσεις των Ουράνιων Σωμάτων που λάτρευαν: Του Ήλιου στο χρυσό, της Σελήνης στο ασήμι, της Αφροδίτης στο χαλκό. Η ισοτιμία χρυσού – ασημιού σε σχέση 1 προς 131/3καθορίστηκε από τους Ιερείς της Βαβυλώνας με βάση τους κύκλους των αντίστοιχων σωμάτων και διήρκησε grosso modo σχεδόν μέχρι τα νεότερα χρόνια. Η σταδιακή αποθεματοποίηση των πολύτιμων μετάλλων, με την ασφάλεια που αυτή έφερε, και η εξέλιξη των θρησκειών, που ως κοινωνικοί θεσμοί σιωπηρά ανέχτηκαν τον πλούτο, απενοχοποίησαν την έννοια κεφάλαιο. Πριν από αυτό και όταν η συσσώρευση ξεπερνούσε το όριο που διασφάλιζε την επιβίωση, αντιμετωπίζονταν ως ύβρις. H Αγία Γραφή τονίζει Πτωχείαν και πλούτον μη δώσης εις εμέ. Τρέφε με μέ αυτάρκη τροφήν (Παροιμίες, Κεφάλαιο 30, Στ 8) Να υπενθυμίσω ότι η κυριολεκτική σημασία του αντίστοιχου λατινικού όρου capital δηλώνει το θανάσιμο έγκλημα. (Στ Κουμανούδης, Λεξικόν Λατινοελληνικόν, Σελ 102) Εν ολίγοις η εξέλιξη του νομίσματος, από την ανθρωποθυσία μέχρι το χαρτί, δεν είναι παρά η ιστορία ενός μεταβαλλόμενου υποκατάστατου της εκούσιας αιματηρής προσφοράς, άρρηκτα συνδεδεμένης με την πίστη. Η σχέση της αξίας της προσφοράς με την πίστη ήταν και παραμένει αντιστρόφως ανάλογη. Όσο η αξία της θυσίας γινόταν ευτελέστερη, τόσο πιο ισχυρή πίστη απαιτούσε. Σε σχέση με τον συνάνθρωπο που θα έπρεπε να θυσιαστεί, τα ζώα, τα πολύτιμα μέταλλα και για να μην μιλήσω για το χαρτί, απαιτούσαν ακραία επίπεδα φαντασίωσης, επιτήρησης και πειθαρχίας για να γίνουν αποδεκτά. Στη σύγχρονη εποχή τα Ιερατεία, που έχουν εξειδικευτεί στη δημιουργία, στην αξιοπιστία και στην κυκλοφορία του νομίσματος, ονομάζονται Κεντρικές Τράπεζες. Μια πιο προσεκτική ματιά στο αρχιτεκτονικό δημιούργημα που στεγάζει την ΕΚΤ αποκαλύπτει ένα σύγχρονο είδος καθεδρικού ναού, φουτουριστικής τεχνοτροπίας. Κατά συνέπειαν ο Διοικητής της Mario Draghi επιτελεί το ρόλο ως Αρχιερέας του Ναού, που προστατεύει την πίστη στο κοινό νόμισμα. Για να αναφέρω ένα εξαιρετικά εύστοχο παράδειγμα του Γερμανού Καθηγητή C Türcke, με το νόμισμα ισχύει ότι και με τη Θεία Κοινωνία. Για τον πιστό μετά το Μυστήριο ο άρτος και ο οίνος έχουν μετατραπεί σε Σώμα και Αίμα. Για τον αγνωστικιστή και τον άθεο παραμένουν ψωμί και κρασί. Ή λοιπόν πιστεύουμε στην αξία του ευρώ και το αποδεχόμαστε ή δεν είναι παρά ένα κομμάτι χαρτί. Με την έννοια αυτή δεν μπορεί χάριν της διατήρησης της λαμογιάς σ’ όλα τα επίπεδα σε μια περιφερειακή χώρα, που έζησε πάνω από τις δυνατότητές της (ύβρις),όπως προσπαθούν να μας πείσουν,να διασαλεύεται η πίστη. Τα υπόλοιπα συνιστούν μια εσωτερική διαδικασία του ποιοι και σε ποια αναλογία θα πληρώσουν το λογαριασμό, πάντα με γνώμονα την κυνική παραδοχή ότι το κοσμικό δίκιο ακολουθεί τη δύναμη και όχι την ηθική. Αρκετά διαφωτιστικό στο συγκεκριμένο θέμα των τρόπων και δυνατοτήτων διαφυγής των ισχυρών είναι το βιβλίο του Hevré Falciani, το Χρηματοκιβώτιο των Φοροφυγάδων. Κατά τα λοιπά η τιμωρία (νέμεσις) των παραβατών της κοινής πίστης άρχισε το μακάβριο έργο της. Θα διέλθουμε την Κοιλάδα των Δακρύων. Η αισθητή αύξηση στις αυτοκτονίες αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου. Ο αριθμός όσων σιωπηλά σβήνουν, επειδή δεν διαθέτουν τα μέσα και έχουν εγκαταλήψει και εγκαταλειφθεί από το δημόσιο σύστημα υγείας είναι πολλαπλάσιος. Σταματάω τον πένθιμο κατάλογο με ένα ρητορικό ερώτημα : πιστεύει κανείς ότι οι ανθρωποθυσίες σταμάτησαν, επειδή τώρα δεν ονομάζονται έτσι.
Κλείνω με την θρησκειολογική διάσταση που προσπαθούν να δώσουν στις κακουχίες των Ελλήνων πολιτών οι εγχώριες κυβερνητικές ηγεσίες, τόσο η προηγούμενη, όσο και η παρούσα. Παραλληλίζοντας τις ταλαιπωρίες της ελληνικής κοινωνίας λόγω της οικονομικής κρίσης με την τιμωρία του μυθικού Σίσυφου, χρησιμοποιούν μια τουλάχιστον ακατάλληλη παρομοίωση. Ο μυθικός ήρωας υπήρξε ο μακράν πιο επιτυχής και αδίστακτος απατεώνας του αρχαίου κόσμου και σύμφωνα με κάποιες παραδόσεις ο πραγματικός πατέρας του πολυμήχανου Οδυσσέα. Κατόρθωσε ακόμη και να αλυσοδέσει τον Θάνατο, να εμπαίξει τον Άδη και να εκβιάσει καταδίδοντας τον Δία. (Pierre Grimal, Λεξικό της Ελληνικής και Ρωμαϊκής Μυθολογίας, Σελ 625) Η δύσκολη, όσο και ανιαρή τιμωρία που του επιβλήθηκε συμβολίζει τη ματαιότητα των εφήμερων επιτυχιών, που στηρίχτηκαν στη διαρκή απάτη. Ακόμη και το μέρος του ελληνικού λαού που παρανομεί συνειδητά το πράττει με την επίνευση, την ανεπάρκεια και την αδιαφορία της εξουσίας, η οποία λειτουργεί ως πρότυπο και δεν μπορεί να ταυτίζεται με το σύνολο της κοινωνίας.