13:22  Παρασκευή, 29  Μαρτίου  2024 
elendetr

Καπιταλισμός Turbo

Τετάρτη, 19 Αυγούστου 2015 21:46
Διαβάστηκε 8159 φορές

Σύμφωνα με τον Kenneth Boulding1, όποιος πιστεύει ότι σ’ έναν πεπερασμένο κόσμο η ανάπτυξη μπορεί να συνεχίζεται εκθετικά και διαρκώς είναι είτε τρελός, είτε οικονομολόγος. Ο Kenneth Boulding υπήρξε διαπρεπής οικονομολόγος και ουδέποτε χαρακτηρίστηκε ως τρελός. Την πιο πρόσφατη επαλήθευση της συγκεκριμένης άποψής του τη βιώνει η Κίνα.

Η δυναμικότερα αναπτυσσόμενη οικονομία του πλανήτη, με ΑΕΠ 17,4 τρισεκατομμύρια δολάρια το 20142, ανακαλύπτει μ’ ένα βίαιο τρόπο ότι το υβριδικό οικονομικό της σύστημα έφτασε πλέον στα όρια του. Στις προηγούμενες εφτά εβδομάδες οι απώλειες στο χρηματιστήριο της συγκεκριμένης χώρας έφτασαν στα 3,5 τρισεκατομμύρια δολάρια. Μερικούς μήνες νωρίτερα, το Μάιο, το κινέζικο κυβερνητικό συμβούλιο είχε ανακοινώσει τα αποτελέσματα που, βάσει των σχεδιασμών του οικονομικού επιτελείου, προβλέπονταν ή μάλλον όφειλαν να επιτύχουν οι δέκα αντιπροσωπευτικότερες για τους κλάδους τους επιχειρήσεις έως και το 2025. Το εύρος της παραγωγής των εν λόγω επιχειρήσεων κάλυπτε ένα φάσμα από την παραγωγή αγροτικών μηχανημάτων έως τη ρομποτική. Το masterplan με τον πομπώδη τίτλο Made in China 25 προδιέγραφε μεταξύ άλλων ότι το 70% των απαιτούμενων υλικών θα αντλούνταν από την εσωτερική αγορά και το λειτουργικό κόστος θα περιορίζονταν κατά 50%. Η μελέτη ποσοτικοποιούσε ακόμη και τον αριθμό των κατασκευαστικών αστοχιών, των οποίων το ποσοστό επίσης θα έπρεπε να πέσει στο μισό. Εδώ και δύο δεκαετίες η κινέζικη ηγεσία κατέπλησσε την υφήλιο με την αποτελεσματικότητα των οικονομικών της πλάνων. Η elite του κομμουνιστικού κόμματος της χώρας σχεδίαζε και εκτελούσε με εντυπωσιακή ακρίβεια τα προγράμματα της οικονομικής μεγέθυνσης: ανάπτυξη, πληθωρισμός, παραγωγικότητα. Ωστόσο το τελευταίο διάστημα το πανίσχυρο κρατικό κατεστημένο εντυπωσίασε για εντελώς διαφορετικούς λόγους. Στη ραγδαία πτώση της αγοράς οι επικεφαλής βρέθηκαν απροετοίμαστοι και αιφνιδιάστηκαν. Μετά από ένα αρχικό στάδιο αμηχανίας βρέθηκαν σε πανικό, ο έλεγχος χάθηκε και οι αντιδράσεις υπήρξαν σπασμωδικές. Στους μεγάλους θεσμικούς επενδυτές απαγορεύτηκαν οι μαζικές πωλήσεις μετοχών και η διαπραγμάτευση μελλοντικών συμβολαίων εκπλήρωσης (futures). Τα αποτελέσματα των ενεργειών υπήρξαν πενιχρά και προσωρινά. Ο τρόμος επανήλθε. Η εντύπωση ότι το κράτος θα περιορίσει σταδιακά τη στήριξη στην αγορά πίεσε εκ νέου το χρηματιστήριο: οι χτεσινές (18 8 2015) απώλειες 6,1% του Composite Index στη Shanghai, του 6% στο δείκτη υψηλής τεχνολογίας ChiNext και του 6% στον Component Index της Shenzhen σχεδόν εξαφάνισαν την ανάκαμψη του 9% των τελευταίων ημερών του Αυγούστου και προκάλεσαν αναταραχές στα υπόλοιπα ασιατικά χρηματιστήρια. Ένα σημαντικό παρεπόμενο της εξέλιξης, που προκαλεί επιπλέον ανησυχίες στους επενδυτές είναι η πτώση του Yuan. Το κινέζικο νόμισμα βρίσκεται πλέον σε χαμηλά τετραετίας. Οι παρεμβατικές κινήσεις της Κεντρικής Τράπεζας της Κίνας, όπως η αλλαγή στον τρόπο καθορισμού της ισοτιμίας του νομίσματος και η αποκλιμάκωση των επιτοκίων, που επίσης βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά, δεν αποκατέστησαν την εμπιστοσύνη στο σύστημα και δεν ανέστρεψαν την τάση. Η φυγή κεφαλαίων, που παρατηρούνταν ήδη από τις αρχές του έτους έλαβε πλέον ανησυχητικές διαστάσεις. Οι εξαγωγές, παρά τη διολίσθηση του νομίσματος, υποχωρούν κατά 8,3% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Όλη αυτή η αναταραχή σε μία χώρα, που είναι ο μεγαλύτερος παγκόσμιος πιστωτής, των 1,357 δισεκατομμυρίων κατοίκων, με ένα ΑΕΠ των 17,4 τρισεκατομμυρίων και με ένα δημόσιο χρέος του 20%. Παρόλα αυτά ο Α Τσίπρας και η ομάδα του θα βαρούσαν τα νταούλια και οι αγορές θα χόρευαν. Ένας κρατικός καπιταλιστής, όσο αδιαμφισβήτητος και αποτελεσματικός κι αν είναι, όπως συμβαίνει με τον Πρόεδρο Xi Jinping, δεν διαθέτει τα μέσα και την ευελιξία, ώστε να πείσει τις αγορές. ‘Στην Κίνα λείπει ένας Mario Draghi’ σημείωνε η Wall Street Journal. Ο Διοικητής της ΕΚΤ είχε προειδοποιήσει και καθησυχάσει τις κεφαλαιαγορές ότι θα έκανε οτιδήποτε χρειαζόταν (What ever it takes) για να προστατέψει το ευρώ. Το crash εκτός του οικονομικού προκάλεσε και έναν σοβαρό πολιτικό κλονισμό, που ίσως είναι και η σημαντικότερη παρενέργεια. Αποκαλύπτοντας τα όρια παρέμβασης του κράτους στη σύγχρονη εποχή εξέθεσε τις αδυναμίες μιας αυταρχικά ή για να το θέσω κοσμιότερα, μιας από καθέδρας υπαγορευμένης ανάπτυξης. Στον κρατικό καπιταλισμό δεν επιβάλλεται ούτε πάντα, ούτε οπωσδήποτε η βέλτιστη άποψη. Τις περισσότερες φορές επικρατεί η ιδέα που είναι πιο συμβατή με τις αντιλήψεις της επιτροπής οικονομικού σχεδιασμού. Απουσιάζει δηλαδή η συγκριτική αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των προτάσεων. Μ’ άλλα λόγια ο στενός κύκλος της κεντρικής εξουσίας έχει τον τελευταίο λόγο για το τι συνιστά την πρόοδο, όπως και για το τι ποιες θα πρέπει να είναι οι ανάγκες και οι επιθυμίες των υπηκόων. Το συγκεκριμένο πρότυπο έχει τη λογική του και ίσως και τη γοητεία του υπό προϋποθέσεις, αλλά δεν αποτελεί πανάκεια. Ειδικά σε έναν πολύπλοκο κόσμο αμοιβαίων εξαρτήσεων, ανηλεούς ανταγωνισμού και ανεμπόδιστης ελευθερίας στην κίνηση των κεφαλαίων από ένα σημείο και ύστερα δημιουργεί περισσότερα προβλήματα απ’ όσα λύνει. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της Ιαπωνίας. Το θρυλικό MITI, το Υπουργείο Οικονομίας και Εμπορίου της χώρας είχε σχεδιάσει την ενίσχυση και ανάπτυξη στους τομείς της παραγωγής ημιαγωγών και στην ηλεκτρονική, παραβλέποντας την επανάσταση του διαδικτύου, με το ανάλογο κόστος. Η πάλαι ποτέ κραταιά Sony απειλείται με αφανισμό. Παρόλα αυτά η απάντηση δε βρίσκεται στην αχαλίνωτη ελευθερία των αγορών και της παντί τρόπω και σθένει ανάπτυξης. Ειδικά απο τη στιγμή που κοινωνικοποιούνται οι ζημιές και ιδιωτικοποιούνται τα κέρη. Σύμφωνα με τον καθηγητή Tim Jackson του Centre for the Understanding of Sustainable Prosperity στο βρετανικό Surrey, τα τελευταία 70 χρόνια και ειδικότερα από το 1950 και μετά το παγκόσμιο οικονομικό προϊόν αυξήθηκε κατά 8 φορές. Αν η εξέλιξη συνεχίζονταν με τον ίδιο ρυθμό, τότε στα τέλη αυτού του αιώνα το μέγεθος θα ήταν κατά 17 ½ φορές υψηλότερο σε σχέση με σήμερα. Όμως η μέχρι πρότινος πρώτη παγκόσμια προτεραιότητα που αφορούσε σχεδόν αποκλειστικά την οικονομική ανάπτυξη δε μπορεί πλέον να διατηρηθεί ούτε με τον ίδιο ρυθμό, ούτε κυρίως με τα ίδια μέσα. Τα έως τώρα αποτελέσματα εξάντλησαν το 60% των φυσικών πόρων του πλανήτη. Ήδη ο κόσμος κινείται πέρα από αυτό, που σύμφωνα με το Stockholm Resilience Centre, ονομάζεται safe operating space. Με άλλα λόγια, πέραν των διαφόρων ενδογενών κρίσεων που προκάλεσε το εφαρμοζόμενο οικονομικό σύστημα και την αποτυχία του στην αντιμετώπιση της εξαθλίωσης, αφού ακόμη και σήμερα περίπου δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν με 2 δολάρια ημερησίως, προσκρούει στα περιβαλλοντικά όρια: κλιματική αλλαγή, υπερεκμετάλλευση της γης, διατάραξη της βιόσφαιρας, υπερφόρτωση των βιο-γεωχημικών κύκλων συνιστούν τις επιτακτικότερες σημερινές ανάγκες. Το ευτύχημα είναι ότι το πρόβλημα έχει κατανοηθεί και οι δράσεις για τη σταδιακή απαγκίστρωση της οικονομίας από τους παραδοσιακούς τρόπους εκμετάλλευσης των πόρων έχουν ξεκινήσει, κυρίως στη Γερμανία και την Κίνα (δείτε σχετικά την ανάρτηση Οικολογία και Οικονομία στο φάκελο Οικολογία σ’ αυτήν την Ιστοσελίδα). Αυτό που μένει είναι να επαναπροσδιοριστούν τα αξιολογικά κριτήρια της βιωσιμότητας και να επικαιροποιηθεί το ίδιο το νόημα της έννοιας της καπιταλιστικής ανάπτυξης.

Παραπομπές:

1.Ο Kenneth Boulding, 1910-1993, υπήρξε αγγλικής καταγωγής οικονομολόγος, ποιητής και ειρηνιστής, που έδρασε κυρίως στις Η.Π.Α. ΤοKenneth Boulding βασικό έργο του αφορούσε στην εξέλιξη της Γενικής Θεωρίας των Συστημάτων και την Οικονομική Ανάλυση. Αντιλαμβανόμενος την Οικονομία ως μέρος ενός ευρύτερου πλαισίου κοινωνικών παραμέτρων, επιζητούσε τη σύνδεση της επιστήμης του με τις αρχές της Βιολογίας και τα ευρήματα της Κοινωνιολογίας. Ως εκ τούτου αντιμετώπιζε κριτικά την αυξανόμενη τάση των οικονομολόγων στη μαθηματική προσέγγιση του αντικειμένου, ειδικά όταν οι ομότεχνοί του, βασισμένοι σε μάλλον αυθαίρετες υποθέσεις, προδιέγραφαν τις εξελίξεις, τις οποίες ύστερα εκλάμβαναν ως αναπόφευκτες, σχεδιάζοντας το οικονομικό μέλλον βάσει των συμπερασμάτων τους. Αντ’ αυτού αντιπρότεινε και παρουσίασε το υπόδειγμα της Εξελικτικής Οικονομίας (Evolutionary Economics). Με περίπου χίλιες δημοσιεύσεις και σαράντα μονογραφίες καταξιώθηκε ως μια εμβληματική φυσιογνωμία στον τομέα και τιμήθηκε με τριάντα τιμής ένεκεν διδακτορικούς τίτλους. Ως Πρόεδρος διηύθυνε Οργανισμούς και Ιδρύματα, όπως την American Economic Association, την Society for General Systems Research και την American Association for the Advancement of Science. Ασχολήθηκε ενεργά με το ειρηνιστικό κίνημα ως μέλος της οργάνωσης Société des Nations και με τον θρησκευτικό μυστικισμό μετέχοντας στον όμιλο Religious Society Friends. Η αυθεντική διατύπωση του αποφθέγματός του έχει ως εξής: Anyone who believes exponential growth can go on forever in a finite world is either a madman or an economist.

2.Το αντίστοιχο μέγεθος των Ηνωμένων Πολιτειών για την ίδια χρονιά (2014) έφτασε στα 17,3 τρισεκατομμύρια δολάρια. Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι τα μεγέθη αφορούν το εγχώριο και όχι το εθνικό προϊόν. Η ουσιαστική διαφορά από αυτό που ονομάζεται Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (Gross Domestic Product) συνίσταται στο ότι το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (Gross National Product) συμπεριλαμβάνει και το εισόδημα που απέκτησαν οι κάτοικοι και οι επιχειρήσεις μιας χώρας και στο εξωτερικό.

Βαθμολογήστε αυτό το άρθρο
(0 ψήφοι)
Περισσότερα σε αυτή την κατηγορία: « Χρήμα και Μεταφυσική Χρέος & ESM »
Copyright Κυριάκος Παράσογλου - CrashNews.gr © 2020. Design by Kostas Tsampalis