Ο Πωλ Γκρεβεγιάκ έχει δίκιο όταν επαναλαμβάνει αυτό που είπαν κι άλλοι στο παρελθόν: Τι χάσιμο χρόνου και ενέργειας είναι τελικά όλες αυτές οι “ιστορίες αγάπης”3. Με τον όρο “ιστορίες αγάπης” εννοείται ο τρόπος που ο καθένας αντιλαμβάνεται και νοηματοδοτεί τα γεγονότα που συνιστούν τον έρωτα και την αγάπη. Στην πράξη τις περισσότερες φορές αυτό σημαίνει την αυθαίρετη και παρορμητική αναγωγή των συναισθημάτων σε αξίες.
Και σε σχέση με την κατ’ αρχάς φυσική υπόστασή μας θα περιοριστώ να αναφέρω ότι σύμφωνα με την απαγορευτική αρχή δύο όμοια σωματίδια δεν μπορεί να βρίσκονται στην ίδια κατάσταση. Δεν μπορεί δηλαδή να έχουν και τα δύο την ίδια θέση και την ίδια ταχύτητα, μέσα στα όρια της αρχής της απροσδιοριστίας.
Είμαστε ένα πρόσκαιρα οργανωμένο ενεργειακό άθροισμα που δεν εξαιρείται από τις επιδράσεις των αιώνιων και θεμελιωδών νόμων που συγκροτούν το Σύμπαν. Εμείς και η συνείδησή μας είμαστε ένα απειροελάχιστο μέρος αυτού του Σύμπαντος· ατομικά και συλλογικά4. Η κατανόηση και η αποδοχή αυτής της απλής και αναπόδραστης αλήθειας θα διευκόλυνε τη ζωή μας. Θα πρόσφερε έναν πραγματιστικό προσανατολισμό, θα ακύρωνε φόβους και θα αφαιρούσε εντάσεις και αγωνίες. Τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο αυτό σημαίνει να βρίσκεις τη θέση σου στην κοινωνία και στον κόσμο. Προσαρμόζοντας δηλαδή τη μοίρα σου στα μέτρα σου5.
Το ότι πρόκειται για απλή και αναπόδραστη αλήθεια δεν σημαίνει ότι είναι και εύκολα εφαρμόσιμη. Όπως θα φανεί στη συνέχεια αυτό που μας καθορίζει είναι οι έξεις μας. Δηλαδή ο τρόπος της συμπεριφοράς μας που αποκτάται με τη μάθηση και κυρίως με την επανάληψη και που αποσκοπεί στην κυριαρχία και όχι στην ενσωμάτωση. Και έστω πρόσκαιρα – και πάντα πρόσκαιρα - κάποιοι τα καταφέρνουν καλύτερα στην επιβολή.
Πριν μερικά χρόνια οι επιστήμονες διερευνούσαν τις ιδιαιτερότητες στη λειτουργία του αντρικού και γυναικείου εγκεφάλου και μιλούσαν για διαφορές. Στο μεταξύ αμφιβάλλουν αν έχουν κάτι κοινό.
Τα κύρια χαρακτηριστικά στη λειτουργία των εγκεφάλων γυναικών και αντρών έχουν αποδελτιωθεί και ποσοτικοποιηθεί. Αν και υπάρχουν επικαλύψεις, είναι αποδεκτό ότι οι άντρες έχουν πιο ανεπτυγμένες τις κινητικές ικανότητές τους, την αντίληψη του χώρου όπως και έναν μονομανιακό τρόπο σκέψης. Οι γυναίκες διαθέτουν ισχυρότερη μνήμη, οι κοινωνικές τους δεξιότητες αναπτύσσονται περισσότερο και είναι ικανότερες στην ταυτόχρονη διαχείριση ποικίλων ζητημάτων.
Η στερεοτυπική - φολκλορική προέλευση των διαφορών είναι διατυπωμένη από δεκαετίες και έχει αναχθεί στην εποχή που οι άνθρωποι ζούσαν ως νομάδες και επιβίωναν ως κυνηγοί και τροφοσυλλέκτες. Οι άντρες έπρεπε να ιχνηλατούν, να κυνηγούν και να προστατεύουν. Οι γυναίκες ανέτρεφαν τα παιδιά και εξασκούνταν στη χειραγώγηση τόσο των δικών τους όσο και των αισθημάτων των μελών της ομάδας. Τα 10 – 10.500 χρόνια που μεσολάβησαν από τότε που οι πρόγονοί μας εξημέρωσαν ζώα και έτσι μπόρεσαν να εγκατασταθούν σε μόνιμους οικισμούς δεν στάθηκαν αρκετά για να εξαλείψουν τις λειτουργικές διαφορές που είχαν αναπτυχθεί μέχρι τότε.
Η νευρολογική αποτύπωση του χάσματος, όπως αποτυπώνεται στην ένθετη εικόνα, είναι σχετικά πρόσφατη και έχει χαρτογραφηθεί από την Ragini Verma και την ομάδα της στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια. Τα αποτελέσματα είχαν ανακοινωθεί στο Proceedings of the National Academy of Sciences. 
Στην έρευνα χρησιμοποιήθηκε η τεχνική της Μαγνητικής Τομογραφίας με Σταθμισμένη Διάχυση6 σε εγκεφάλους εθελοντών. Από αυτούς οι 521 ήταν γυναίκες και οι 428 άνδρες και κάλυπταν το ηλικιακό φάσμα από τα 8 έως τα 22 έτη.
Οι δύο κύριες περιοχές του ανθρωπίνου εγκεφάλου είναι τα Εγκεφαλικά Ημισφαίρια (Cerebrum) και η Παρεγκεφαλίδα (Cerebellum). Τα πρώτα συνιστούν το μεγαλύτερο μέρος του εγκεφάλου και αποτελούνται από το δεξιό και το αριστερό ημισφαίριο. Στα εγκεφαλικά ημισφαίρια επιτελούνται υψηλές λειτουργίες, όπως η ερμηνεία της αφής, της όρασης και της ακοής, καθώς και ο λόγος, η συλλογιστική, τα συναισθήματα, η εκμάθηση και ο λεπτός έλεγχος της κίνησης.
Η δεύτερη βρίσκεται κάτω από τα Εγκεφαλικά Ημισφαίρια. Η λειτουργία της είναι να συντονίζει τις κινήσεις των μυών, να διατηρεί τη στάση του σώματος και την ισορροπία.
Και οι δύο περιοχές χωρίζονται σε δύο ημισφαίρια: το αριστερό και το δεξί. Όπως διακρίνεται στην απεικόνιση οι συνδέσεις στους άντρες (αριστερά όπως κοιτάμε) διατρέχουν κατά μήκος το κάθε ημισφαίριο. Στις γυναίκες οι συνδέσεις υπάρχουν μεταξύ των ημισφαιρίων.
Στην Παρεγκεφαλίδα, που δεν φαίνεται, επειδή βρίσκεται κάτω από τα ημισφαίρια, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο.
Οι ερμηνείες για το τι σημαίνουν αυτές οι διαφορές μπορεί να διαφέρουν. Ωστόσο στην εκδοχή της Dr. Verma οι συνδέσεις θεμελιώνουν την ποικιλία των διανοητικών διαφορών γυναικών και αντρών.
Όπως πιστεύεται στο αριστερό ημισφαίριο συμβαίνουν οι λογικές διεργασίες· στο δεξί οι διαισθητικές. Όπως θεωρεί η ίδια, οι συνδέσεις μεταξύ των ημισφαιρίων εξηγεί για τις γυναίκες τις αυξημένες ικανότητες κοινωνικής προσαρμογής, την ισχυρότερη μνήμη και τις δυνατότητες ταυτόχρονου χειρισμού διαφορετικών ζητημάτων. Αντίθετα στους άντρες οι συνδέσεις που διατρέχουν χωριστά το κάθε ημισφαίριο ευνοούν την ανάπτυξη της μονομανίας, με την έννοια του χειρισμού ενός ζητήματος κάθε φορά.
Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι και ένα άλλο εύρημα της ομάδας της Ragini Verma: οι διαφορές που αποτυπώθηκαν δεν είναι συγγενείς. Αναπτύσσονται μέσα στο χρόνο και ως το τέλος της εφηβικής ηλικίας. Οι διαφορές ανάμεσα στα αγόρια και τα κορίτσια 8-13 ετών είναι λίγες, αν και ενδεικτικές για το τι θα ακολουθήσει. Στους έφηβους, δηλαδή στις ηλικίες από τα 13-17 χρόνια, οι διαφορές αυξάνονται. Στους νεαρούς ενήλικες, από τα 17 και μετά, διευρύνονται ακόμα περισσότερο. Όσο αποκτιέται η επίγνωση του φύλου, οι διαφορές αποκρυσταλλώνονται.
Τα ευρήματα της έρευνας είχαν αξιολογηθεί ως ιδιαίτερα σημαντικά από την αμερικανική κυβέρνηση. Ακολούθησε η υπόσχεση χρηματοδοτικής ενίσχυσης του έργου της BRAIN (Brain Research through Advancing Innovative Neurotechnologies) με σκοπό την εμβάθυνση της γνώσης και την αποκρυπτογράφηση της δραστηριότητας των alive & firing εγκεφάλων.
Ότι σχετίζεται με τα αποτελέσματα της έρευνας της Ragini Verma και της ομάδας της περιλαμβάνονται στο άρθρο: Vive la différence! Που είχε δημοσιεύσει ο Economist, December 7th 2013, p. 74-75.
Παραπομπές:
1. Οι θεμελιώδεις αλληλεπιδράσεις ή δυνάμεις στη φύση είναι τέσσερις. Οι υπόλοιπες τρείς είναι: η ασθενής πυρηνική, η ηλεκτρομαγνητική και η ισχυρή πυρηνική. Η βαρύτητα είναι η ασθενέστερη από τις τέσσερις αλληλεπιδράσεις, με μεγάλη διαφορά από τις άλλες. Είναι τόσο ασθενής, που δεν θα την αντιλαμβανόμασταν καθόλου αν δεν διέθετε δύο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: έχει μεγάλη εμβέλεια και είναι πάντα ελκτική. Έτσι, οι πολύ ασθενείς βαρυτικές δυνάμεις μεταξύ των διαφορετικών σωματιδίων που αποτελούν δύο μεγάλα σώματα, λόγου χάρη τον Ήλιο και τη Γη, μπορούν να αθροιστούν και να παράξουν κάποια σημαντική δύναμη. Οι άλλες τρεις αλληλεπιδράσεις είτε έχουν μικρή εμβέλεια είτε είναι άλλοτε ελκτικές κι άλλοτε απωστικές (και έτσι τείνουν να αλληλοεξουδετερώνονται).
2. Στίχος της αρχιερατικής προσευχής. Δηλαδή της ικεσίας του Ιησού, όπως την παραδίδει ο Ιωάννης στο Ευαγγέλιό του, 17.21: για να γίνουν όλοι ένα.
3. Πωλ Γκρεβεγιάκ, Κόκκινες Ψυχές, Πόλις 2021, Σελ.70.
4. Stephen Hawking, Το Χρονικό του Χρόνου, Σελ. 18.
5. Οι λέξεις μέτρο και μοίρα συνδέονται στενά χωρίς να είναι ομόρριζες. Η σημασία των λέξεων καθορίζεται από τη χρήση και όχι από την ετυμολογία τους.
Η Μοίρα δεν θα πρέπει να νοείται αιτιοκρατικά και δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να συγχέεται με το Πεπρωμένο. Για τους Έλληνες, κι αυτό ήδη από τον 6ο π.Χ. αιώνα, η έννοια της Μοίρας ενσωμάτωνε το εξωλογικό με τη μορφή της έκθεσης στις αναπάντεχες ιδιορρυθμίες ακατάληπτων δυνάμεων. (A.W.H. Adkins, Ηθικές Αξίες και Πολιτική Συμπεριφορά στην Αρχαία Ελλάδα, Ιωάννινα 1999, Σελ.11)
Η πρόοδος των φυσικών επιστημών μας επιτρέπει πλέον να υποκαταστήσουμε την ιδιορρυθμία αυτών των επεμβάσεων και να μιλάμε με σιγουριά για την τυχαιότητα και την αδυναμία πρόβλεψης που εισήγαγε η κβαντομηχανική: Η αρχή της απροσδιοριστίας, που είναι θεμελιώδης και αναπόδραστη χαρακτηριστική ιδιότητα του Κόσμου, σήμανε το τέλος του ονείρου του Laplace για μια θεωρία της φυσικής και ένα μοντέλο του Σύμπαντος που θα ήταν απόλυτα ντετερμινιστικά…Η κβαντομηχανική σήμερα αποτελεί το υπόβαθρο όλης σχεδόν της σύγχρονης φυσικής και τεχνολογίας. Δεν έχει συμπεριληφθεί ακόμη με κατάλληλο τρόπο η βαρύτητα και η μακροσκοπική δομή του Σύμπαντος. (Stephen Hawking, Το Χρονικό του Χρόνου, Σελ. 72-73)
6. Μαγνητική Τομογραφία με Σταθμισμένη Διάχυση (Diffusion Tensor Imaging - DTI). Πρόκειται για τη χρήση συγκεκριμένων ακολουθιών μαγνητικής τομογραφίας καθώς και λογισμικού που παράγει εικόνες από τα δεδομένα που προκύπτουν και χρησιμοποιεί τη διάχυση μορίων νερού για να δημιουργήσει αντίθεση σε εικόνες MR.
#brain #gender #sexdifferences