Χαρακτηριστική είναι η διαπίστωση της, επίσης αμερικανικής με έδρα την Ουάσιγκτον μη κερδοσκοπικής, δεξαμενής σκέψης Institute on Taxation and Economic Policy (ITEP). Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνάς της, η Salesforce του κατά τ’ άλλα προβαλλόμενου ως φιλάνθρωπου δισεκατομμυριούχου Marc Benioff της Silicon-Valley, που το 2018 είχε επιτύχει ακαθάριστα κέρδη 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων, δεν πλήρωσε ούτε ένα δολάριο φόρους στο αμερικανικό δημόσιο. Παρόμοιες είναι και οι διαπιστώσεις για τις Amazon, Netflix ή την IBM3.
Αν υπάρχει κάποια ιστορική ειρωνεία, αυτή αφορά τη σταθερή πρόοδο του κινεζικού κρατικού καπιταλισμού, ο οποίος στην έναρξή του από το 1979 είχε υιοθετήσει τις προτάσεις του εμβληματικού οικονομολόγου του καπιταλισμού Μίλτον Φρίντμαν, ο οποίος προφανώς και παρερμηνεύτηκε (;) από τους κρατικοδίαιτους entrepreneurs της χώρας του. Αυτά όμως είναι κινεζικά ψιλά γράμματα και για τους προοδευτικούς των καναπέδων, όπως και τους κομμουνιστές των σαλονιών.
Στο κεφαλαιώδες κοινωνικό μάθημα που θα μπορούσε να πάρουν οι πολίτες της ιστορικά οπισθοδρομικής χώρας μας θα πρέπει να ενσωματώνονται και οι πολιτικές εμπειρίες του σύγχρονης εποχής: η ελληνική εκδοχή της αριστεράς, ανανεωτικής, κομμουνιστικής και των παραλλαγών τους, η οποία υπήρξε πάντα η έσχατη εφεδρεία της εγχώριας αντίδρασης, δεν είχε ποτέ ούτε τις λύσεις, ούτε πολύ περισσότερο το απαιτούμενο σθένος για την προώθηση των αναγκαίων αλλαγών. Εκτός βέβαια κι αν αυτές έπλητταν τη μισητή για τον ιδεολογικό της χώρο μεσαία τάξη. Και να το επαναλάβω: έσχατη εφεδρεία της αντίδρασης, δηλαδή ούτε καν της ελληνικής συντήρησης.
Το έπραξε όταν συμπρωταγωνίστησε στο Βρώμικο ’89 (Λ. Κύρκος, Χ. Φλωράκης), πρωτοστατώντας στην εγκατάσταση της κλεπτοκρατικής εκδοχής του ελληνικού νεοφιλελευθερισμού. Και πρόσφατα υπό την χαρακτηριστικά αδρανή, απελπιστικά νωθρή και ελεγχόμενη για σκοπιμότητες – το λέω ήπια - ηγετική ομάδα του Α. Τσίπρα μετά το 2015. Ο Αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, πιστεύοντας ότι απευθύνεται σε λωτοφάγους, επικαλείται τώρα θρασύτατα και κυνικά το Βρώμικο ’89 με αρκετούς από τους τότε πρωταγωνιστές στο ακροατήριο να τον χειροκροτούν καγχάζοντας επιδοκιμαστικά. Για το λωτοφάγους βέβαια δεν έχει και εντελώς άδικο.
Ενδεικτικές και αποκαλυπτικές για τα προηγούμενα είναι επίσης και οι περιπτώσεις του Μεγάλου Περίπατου στην Αθήνα και των προστατευόμενων μαρτύρων στην υπόθεση της Novartis Hellas.
Στην πρώτη περίπτωση η παράταξη της αντιπολίτευσης, της οποίας ηγείται πρώην κυβερνητικό στέλεχος, υπερψήφισε το σχέδιο του δημάρχου Αθηναίων, δηλώνοντας ότι παρασύρθηκε. Στη δεύτερη ο επικεφαλής του ελληνικού συστημικού κομμουνισμού, χρησιμοποιώντας μάλιστα την ορολογία του ελεγχόμενου τότε Πρωθυπουργού, χαρακτήριζε τους προστατευόμενους μάρτυρες κουκουλοφόρους και αποστασιοποιούνταν γενικολογώντας. Όπως είναι γνωστό με βάση τις αποκαλύψεις αυτών των μαρτύρων επιβλήθηκε το κολοσσιαίο πρόστιμο στην εταιρία και στους ίδιους προσφέρθηκε πολιτικό άσυλο στις ΗΠΑ. Στην Ελλάδα γίνεται αγώνας να διωχθεί εκείνος που πρωτοστάτησε στην ανάδειξη της υπόθεσης, που εκεί περιγράφεται ως σκάνδαλο, ενώ εδώ ονομάζεται σκευωρία.
Ο καπιταλισμός4 πάντα αποδεικνύονταν πιο ανθεκτικός από τους επικριτές του. Γίνεται μάλιστα και ιδιότυπα ειρωνικός προς αυτούς, αξιοποιώντας επικερδώς την κριτική που του γίνεται. Η επιχειρηματική εκμετάλλευση της κλιματικής αλλαγής αποτελεί κορυφαίο παράδειγμα. Επιβίωνε, όπως και θα επιβιώσει και τώρα, επειδή γνωρίζει να προσαρμόζεται. Και προσαρμόζεται επειδή είναι εγγενές χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης. Ο καπιταλισμός δεν είναι και ούτε ήταν ποτέ το πρόβλημα. Η καχεξία όμως μιας δυσλειτουργικής δημοκρατίας είναι.
Παραπομπές:
1.Στη χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-2008, που ήταν σημαντικά πιο περιορισμένης έκτασης από τη σημερινή, η παγκόσμια οικονομία απέφυγε την κατάρρευση εξαιτίας της οικονομικής παρέμβασης της Κίνας. Αρκεί να επισημανθεί ότι το 30% της παγκόσμιας ανάπτυξης κατά την τελευταία δεκαετία προήλθε από τους Κινέζους. Μετά την έναρξη του εμπορικού πολέμου που κήρυξε ο Αμερικανός Πρόεδρος από το 2019 η στάση της Κίνας άλλαξε άρδην. Με την έκρηξη της πανδημίας το Μέσο Βασίλειο άρχισε να περιχαρακώνεται.
2. Der Spiegel, Nr.16/11.4.2020, s.80.
3. Der Spiegel, Nr.21/16.5.2020, s.77.
4. Το οικονομικό σύστημα που εννοείται στην ανάρτηση αφορά τον Καπιταλισμό του Ρήνου (Soziale Marktwirtschaft), όπως και το σκανδιναβικό μοντέλο, ως μια επιτυχημένη παραλλαγή του. Τα προηγούμενα βρίσκονται στον αντίποδα του αμερικανικού Casino Capitalism. Δηλαδή της χρηματιστικής βιομηχανίας, που ιδιωτικοποιεί τα κέρδη και κοινωνικοποιεί τις ζημιές, με πιο πρόσφατο παράδειγμα την κρίση του 2008.