Βγαίνοντας έξω, διέσχισε την πλατεία κατευθυνόμενος προς το παλιό ερειπωμένο Παλάτι των Αυτοκρατόρων, που είχε θεμελιώσει ο Μέγας Κωνσταντίνος έντεκα και πλέον αιώνες πριν. Καθώς περιπλανιόταν μέσα στις παλιές αίθουσες και τα πασούμια του σκούπιζαν τη σκόνη από τα μωσαϊκά - μερικά υπάρχουν μέχρι σήμερα - συγκινήθηκε και ψιθύρισε ένα μελαγχολικό δίστιχο του Πέρση ποιητή Σααντί Σιραζί (1184 - 1283/1291):
Η αράχνη υφαίνει τα πέπλα της στο παλάτι των Καισάρων.
Η κουκουβάγια καλεί τους φρουρούς στα κάστρα της Αφρασίας.
Είχε πραγματοποιήσει τη φιλοδοξία του. Η Κωνσταντινούπολη ήταν δική του. Και ήταν μόλις 21 χρονών.
Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία της Ανατολής ιδρύθηκε από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο τη Δευτέρα 11 Μαΐου 330 και έλαβε τέλος την Τρίτη 29 Μαΐου 1453. Ύστερα από ένα διάστημα, ανεπανάληπτο στα ιστορικά χρονικά, που κράτησε χίλια εκατόν είκοσι τρία έτη. Ήταν η μοναδική κοινωνία που φύλαξε μεγάλο μέρος από την κληρονομιά της ελληνικής και λατινικής αρχαιότητας, κατά τη διάρκεια των σκοτεινών αιώνων στη Δύση, όταν τα φώτα της γνώσης είχαν σχεδόν σβήσει.
Η μεγαλοσύνη του Βυζαντίου βρίσκεται σ’ αυτό που οι πιο φημισμένοι και έγκυροι μελετητές του μοναδικού χαρακτήρα της Αυτοκρατορίας, όπως ο Ρόμπερτ Μπάιρον, ονομάζουν Τριπλή Σύμφυση: ένα ρωμαϊκό σώμα, ένα ελληνικό πνεύμα και μια ανατολίτικη μυστικιστική ψυχή.
Οι βυζαντινοί ήταν άνθρωποι όπως κι εμείς, θύματα των ίδιων αδυναμιών και ευάλωτοι στους ίδιους πειρασμούς, που άξιζαν επαίνους και κατηγορίες, όπως κι εμείς. Αυτό που δεν αξίζουν είναι η αφάνεια, στην οποία τους έχουμε καταδικάσει επί αιώνες2.
Παραπομπές:
1^. Τζόν Φρίλι, Κωνσταντινούπολη – Η ιστορία της αυτοκρατορικής Πόλης. Μίνωας 2014. Σελ 215. Στο απόσπασμα που παρατίθεται ο συγγραφέας μνημονεύει τον Κριτόβουλο Ιμβριώτη, 1410-1470. Το κυριότερο έργο του Κριτόβουλου υπήρξε η Ξυγγραφή Ιστοριών, γνωστό και ως Η ζωή του Μωάμεθ Β΄. Ο Κριτόβουλος έγραψε την ιστορία της εποχής του. Οι πηγές του προέρχονται κατά κύριο λόγο από προφορικές και έμμεσες μαρτυρίες, εκτός από τις περιπτώσεις στις οποίες συμμετείχε ενεργά ο ίδιος. Τέτοιες είναι οι πολιτικές ζυμώσεις που αφορούσαν τα νησιά του Αρχιπελάγους μετά την Άλωση. Πρότυπα του έργου του υπήρξαν ο Ηρόδοτος, ο Αρριανός και κυρίως ο Θουκυδίδης. Στο συγγραφέα αναγνωρίστηκε ότι δεν παραποίησε την ιστορική αλήθεια. Ωστόσο μια μερίδα Ελλήνων ιστορικών, όπως ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, τον κατηγόρησε για δουλοπρέπεια, καιροσκοπισμό και γενικότερα για φιλοτουρκικά αισθήματα. Οι κυριότεροι λόγοι για τις μομφές υπήρξαν η απουσία συναισθηματικής ταύτισης με τους ηττημένους Βυζαντινούς. Επίσης η αποφυγή αρνητικών χαρακτηρισμών για τους Οθωμανούς για τους οποίους αποφεύγει κάθε εθνολoγική, φυλετική ή θρησκευτική αναφoρά, χαρακτηρίζοντάς τους ως πλήθος ξύμμικτον. Κυρίως όμως επειδή περιέγραφε θετικά τον Μωάμεθ Β΄ και παρουσίαζε τις αναφορές του ίδιου του Σουλτάνου για τον εαυτό του, ίσως υιοθετώντάς τες. Ο Σουλτάνος είχε ως ιστορικά του πρότυπά τους Μεγάλο Αλέξανδρο και Μεγάλο Κωνσταντίνο και τους αντέγραφε σε κάποια τελετουργικά. Ένα τέτοιο τελετουργικό υπήρξε η επίσκεψη του Μωάμεθ Β΄ στην Τροία για να τιμήσει τους αρχαίους ήρωες, όπως το πρότυπό του ο Μέγας Αλέξανδρος. Εκτός από τον Τζόν Φρίλι, επιρροές του Κριτόβουλου σχετικά με την Άλωση διαπιστώνονται και στο έργο του J.J. Norwich.
2. J.J. Norwich, Σύντομη Ιστορία του Βυζαντίου, Γκοβόστης 1999. Σελ 570-571 & 573.