Ας τα πάρουμε με τη σειρά. Γάζα. Η απουσία ηγετών του αναστήματος του JRabinή ακόμη και του A Sharon, στην τελευταία διετία του, είναι πασιφανής και αναγνωρίζεται από σημαίνουσες προσωπικότητες του Ισραήλ. Το δικαίωμα του κράτους στην επιβίωση, οδήγησε σε υπερβολές, που απενοχοποίησαν τις ασύμμετρες επιθέσεις της Hamas, ενώ ο αποκλεισμός της λωρίδας (open air prison) και η συνεχιζόμενη εποικιστική πολιτική, όξυναν περαιτέρω την κατάσταση. Η αμυντική ικανότητα της χώρας (iron dome), επέτρεπε, όπως και στο παρελθόν, πιο συγκρατημένες αντιδράσεις. Η αιφνιδιασμένη ηγεσία της οργάνωσης, που συνεχίζει να αρνείται πεισματικά στους γείτονές της το δικαίωμα της ύπαρξης, θα αποδυναμωνόταν, αφήνοντας περιθώρια πρωτοβουλιών στους μετριοπαθέστερους της Fatah και στη νέα ηγεσία της Αιγύπτου, του στρατηγού al Sisi, ο οποίος επίσης κρατά κλειστά τα σύνορά του με τη Γάζα. Αξίζει να σημειωθεί ότι και το Ιράν είχε ψυχραθεί με τη Hamas, λόγω της στήριξης που παρείχε η οργάνωση στους Σουνίτες της ISIS στη Συρία. Να υπογραμμίσουμε ότι η κομβική σημασία των χωρών αυτών στην ειρήνευση της περιοχής αναγνωρίζεται από όλες τις πλευρές. Από την άλλη πλευρά η απουσία εμπνευσμένων ηγετών (Assad, Arafat) είναι επίσης κατάδηλη. Η ανήθικη επιλογή της χρήσης δημόσιων κτηρίων και ιδιωτικών κατοικιών ως στρατιωτικών βάσεων (humans hields) και η χρήση πυραύλων κατά πολιτικών στόχων εκφυλίζει το διεκδικητικό πλαίσιο σε ωμή τρομοκρατία. Έτσι η ισραηλινή ηγεσία άρπαξε την ευκαιρία να κερδίσει βραχυπρόθεσμα μια ακόμη μάχη, που όμως είναι αμφίβολο αν θα φέρει αποτελέσματα, αφού η στρατηγική υποκαθίσταται από την τακτική.
Η Hamasκαταγράφει τις δικές της επιτυχίες: κάθε φορά που τα αεροπλάνα παρακάμπτουν το Ben Gurion, κάθε φορά που οι σειρήνες παγώνουν τη ζωή στο TelAviv. Όλα αυτά σταδιακά οδηγούν στην ταύτιση των ενεργειών της κυβέρνησης, με το κράτος και το λαό του Ισραήλ υποδαυλίζοντας τον αντισημιτισμό και η Hamas, της οποίας οι μέθοδοι επισκιάζονται από τις εκατόμβες των θυμάτων, τείνει να αναγνωριστεί ως βασική εκπρόσωπος των παλαιστινίων. Στο μεταξύ οι εκπρόσωποι και των δύο πλευρών θάβουν τους νεκρούς τους, αγνοώντας τις εκκλήσεις για εκεχειρία, την οποία θα αποφασίσουν μόνοι τους, όπως και παλιότερα, έχοντας όμως ναρκοθετήσει το δρόμο της ειρήνης. ‘Το δέντρο της ελευθερίας ποτίζεται με το αίμα των πατριωτών’, έλεγε ο T Jefferson.
Στην περίπτωση της κατάρριψης του αεροσκάφους της ΜΗ17, όπου και εδώ φαίνεται να αιφνιδιάστηκαν οι ηγεσίες Ρωσίας, αυτονομιστών στην ανατολική Ουκρανία αλλά και Δύσης, τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Δεν θα εστιάσουμε τόσο στο γεγονός αυτό καθαυτό του μοιραίου λάθους της κατάρριψης του επιβατικού αεροσκάφους από τους αυτονομιστές, όπως γενικά υποστηρίζεται κυρίως από το δυτικό τύπο, το οποίο παρά την τραγικότητά του, παραμένει ένα επεισόδιο στη διαδικασία της γεωγραφικής και πολιτικής αναδιανομής την περιοχή. Το συγκεκριμένο επεισόδιο επιτάχυνε την αποκάλυψη των πολυεπίπεδων και πολύπλοκων σχέσεων μεταξύ Δύσης και Ρωσίας, οι οποίες στο έδαφος της Ουκρανίας διεξάγουν πόλεμο μέσω αντιπροσώπων.
Ενισχυμένη πλέον Ρωσία, ως η τρίτη παγκοσμίως πετρελαιοπαραγωγός και δεύτερη παραγωγός φυσικού αερίου, με συναλλαγματικά αποθέματα σχεδόν μισό τρις δολάρια και αμελητέο δημόσιο χρέος (13%) διεκδικεί τις επιρροές που αναλογούν στο μέγεθός της.
Η διείσδυσή της στον ευρωπαϊκό χώρο μέχρι και πριν την υφαρπαγή της Κριμαίας ήταν μόνο οικονομική και αφορούσε κυρίως την ενέργεια. Ορισμένες χώρες μέλη της Ένωσης ή υποψήφιες βρίσκονται κάτω από τη βαριά ρώσικη σκιά, με τη Βουλγαρία ειδικά να θεωρείται ‘σφήνα’ της Ρωσίας στην Ένωση. Με τις ανεπτυγμένες χώρες του ευρωπαϊκού πυρήνα οι σχέσεις είναι εκτός από αμφίθυμες και αμφίδρομες. Προμηθεύουν στρατιωτικό και βιομηχανικό εξοπλισμό, χορηγούν δάνεια σε ρώσικες επιχειρήσεις, προμηθεύονται ενέργεια και δέχονται τις επενδύσεις των ρώσων μεγιστάνων. Οι εμπορικές αυτές σχέσεις, ύψους πολλών δεκάδων δις ευρώ, συνιστούν ένα περίπλοκο σύστημα αλληλεξαρτήσεων, που δεν διαρρηγνύεται εύκολα όσο κι αν ενοχλεί το μεγάλο αδελφό, που ήδη προσπαθεί να αποκόψει τη Ρωσία από τις κεφαλαιαγορές, επικουρούμενη και από τις διαμαρτυρίες των βαλτικών χωρών και της Πολωνίας, οι οποίες γνώρισαν από πρώτο χέρι το σοβιετικό δεσποτισμό.
Όσον αφορά τις ιδεαλιστικές διαμαρτυρίες και το διπλωματικό savoirvivre, θα υπογραμμίσουμε ότι η ηγεσία της χώρας, που η αποδοχή των ενεργειών της από το λαό βρίσκεται στο 80%, ακολουθεί τις γνωστές τακτικές στην ενίσχυση της διεθνούς θέσης της Ρωσίας, που όλες οι ανερχόμενες δυνάμεις κατά καιρούς εφάρμοσαν. Από την άποψη αυτή ο πρόεδρος W Putin εναρμονίζεται πλήρως με τις βασικές αρχές της raison d’ etat και του εμπνευστή της καρδινάλιου Richelieu, στις αρχές του 17 αιώνα. Ο θρήσκος πρίγκιπας της εκκλησίας, υπουργός εξωτερικών της Γαλλίας τότε, υποστήριζε ότι ‘ η σωτηρία του ανθρώπου βρίσκεται στον άλλο κόσμο. Η σωτηρία του κράτους είναι ή τώρα ή ποτέ’ . Μένει να δούμε αν οι ευρωπαίοι κυρίως ηγέτες ακολουθήσουν την ολέθρια για τη χώρα του πολιτική του γερμανού Φερδινάνδου του ΙΙ. (H Kissinger, Διπλωματία, Α.Α Λιβάνη)
Με κάθε σεβασμό στη μνήμη των αθώων θυμάτων της ΜΗ17 και χωρίς διάθεση για μακάβριους συμψηφισμούς, υπενθυμίζουμε ότι έχουν καταγραφεί άλλες έξι παρόμοιες περιπτώσεις από το 1973 μέχρι και το 2001 (πηγή Der Spiegel)
Κλείνουμε με ένα απόσπασμα του μέγιστου, κατά τη γνώμη μας, ιστορικού, που σε λίγες προτάσεις παρουσιάζει τη φυσιολογία της δύναμης:
‘δίκαια μεν εν τω ανθρωπείω λόγω από της ίσης ανάγκης κρίνεται, δυνατά δε οι προύχοντες πράσουσι και οι ασθενείς ξυγχωρούσιν . . . ου γαρ τοσούτον ημάς βλάπτει η έχθρα υμών όσον η φιλία μεν ασθενείας, το δε μίσος δυνάμεως παράδειγμα τοις αρχομένοις δηλούμενον.’
‘η έννοια του δικαίου έχει νόημα, όταν εκείνοι που το επικαλούνται είναι περίπου ισοδύναμοι, αλλιώς ο ισχυρός επιβάλλει ότι του επιτρέπει η δύναμή του και ο αδύναμος υποχωρεί όσο τον αναγκάζει η αδυναμία του . . . δεν μας βλάπτει τόσο η έχθρα σας όσο η φιλία σας, που θα ερμηνεύονταν ως αδυναμία από όσους εξουσιάζουμε, ενώ το μίσος σας είναι απόδειξη της δύναμής μας.’ Θουκυδίδου, Ιστοριών Ε΄