Και δεν είναι ότι με € 164, 52 / MWh η Ελλάδα διαθέτει την ακριβότερη τιμή χονδρικής στην ηλεκτρική ενέργεια στην Ευρώπη. Με την αναδιάταξη του ενεργειακού μίγματος στην παραγωγή η χώρα θα εξαρτάται όλο και περισσότερο από τις εισαγωγές φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας*.
Η Ελλάδα διαθέτει τα τέταρτα μεγαλύτερα εκμεταλλεύσιμα λιγνιτικά αποθέματα της Ευρώπης, τα οποία ανέρχονται σε περίπου 3,0 δισ. τόνους. Παρόλα αυτά η ενεργειακή εξάρτηση της Ελλάδας, με 78% έναντι 60% του ευρωπαϊκού μέσου όρου, ήταν και παραμένει διαχρονικά υψηλή.
Το προηγούμενο σε συνδυασμό με μια απλή ανάγνωση των δεδομένων που ακολουθούν, αρκούν για να καταλάβει κάποιος ότι οι λόγοι της εξάρτησης είναι πρωτίστως πολιτικοί.
Και δεν είναι θέμα ή είναι δευτερευόντως θέμα προσώπων και κομμάτων. Η σχεδόν απόλυτη εξάρτηση της ελληνικής οικονομίας από τα διεθνή κεφάλαια δεν επιτρέπει τη χάραξη αυτόνομης και ανεξάρτητης εθνικής στρατηγικής. Η ενέργεια αποτελεί κορυφαίο ζήτημα στρατηγικής σημασίας. Πάντα έτσι ήταν και πάντα έτσι θα είναι. Κι αυτό δεν αφορά μόνο τις μικρές και μεσαίες χώρες. Ούτε οι μεγάλες δυνάμεις εξαιρούνται. Ακούμε συχνά τον Πρόεδρο της Κίνας Xi Jinping να επαναλαμβάνει ότι καμία χώρα, όσο ισχυρή κι αν είναι, δεν μπορεί να ανταποκριθεί μόνη της στην πολυπλοκότητα και το μέγεθος των σύγχρονων προβλημάτων. Το πολιτικό προσωπικό μπορεί, αξιοποιώντας τους διεθνείς ανταγωνισμούς, να διαπραγματεύεται καλύτερα ή χειρότερα. Στο εσωτερικό πρέπει ή θα έπρεπε να επιμερίζει τα οφέλη και τις όποιες αρνητικές επιπτώσεις, προασπίζοντας το θεμέλιο της κοινωνικής συνοχής που είναι το κοινό περί δικαίου αίσθημα. Αυτό είναι το πρώτιστο καθήκον μιας δημοκρατικής κυβέρνησης.
Οι Πολωνοί διαπραγματεύτηκαν και κατόρθωσαν να επιβραδύνουν την απολιγνιτοποίηση έως το 2040. Σύμφωνα με το Der Spiegel, η Γερμανία, επικαλούμενη τις καιρικές συνθήκες του πρώτου εξαμήνου του 2021, αύξησε κατά 31% τη χρήση του ιδιαίτερα ρυπογόνου λιθάνθρακα. Η Wood Mackenzie υπολογίζει ότι το 2021 σε παγκόσμιο επίπεδο η ζήτηση άνθρακα θα αυξηθεί κατά 4,5%, υπερκαλύπτοντας την υποχώρηση του 4% που είχε σημειωθεί το 2020. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών για άνθρακα πάνω από το 70%. Στις 11 Αυγούστου 2021 οι Αυστραλοί, που με τους Ινδονήσιους είναι οι μεγαλύτεροι παραγωγοί και εξαγωγείς, ζητούσαν 169,40 $ για κάθε τόνο.
Ποιοι γεωπολιτικοί λόγοι εμπόδισαν και εμποδίζουν τις ελληνικές ηγεσίες, αν όχι να αξιοποιήσουν, τουλάχιστον να εκμεταλλευτούν τα εγχώρια αποθέματα;
Σε μια συνέντευξή του στις 20 Ιουνίου 2020 ο Άνγκους Ντίτον** έλεγε: Υπάρχουν δύο τρόποι για να πλουτίσει κάποιος. Είτε δημιουργεί ο ίδιος κάτι που να έχει αξία, είτε αρπάζει από τους άλλους.
Σε αντίθεση με την Ελλάδα, οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες αξιοποίησαν τις χαμηλές τιμές που προσφέρονταν για τα τέλη ρύπανσης και αγόρασαν εγκαίρως δικαιώματα εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα με 17 € τον μετρικό τόνο. Τώρα που η παραγωγή των ΑΠΕ κατέρρευσε, η Ελλάδα πρέπει να πληρώνει 50 € για τον κάθε μετρικό τόνο.
Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τη χώρα μας αποτελούν το αστείο 0,19% των αερίων ρύπων που εκπέμπονται παγκοσμίως σε ετήσια βάση. Στις κατά κεφαλήν εκπομπές, με 5,89 μετρικούς τόνους ανά κάτοικο, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 49η θέση στον κόσμο. Στην Ευρώπη κατατάσσεται στη 13η θέση και βρίσκεται κάτω από τον μέσο όρο.
Το πρόβλημα δεν έχει ακόμη ξεκινήσει, σημειώνει ο επικεφαλής του γαλλικού οίκου ανάλυσης EnergyScan και προειδοποιεί: Η Ευρώπη θα αντιμετωπίσει έναν πολύ δύσκολο χειμώνα. Εάν επιστρέψει το λεγόμενο “Κτήνος από την Ανατολή”*** δεν θα προκαλέσει έκπληξη αν δούμε τριψήφιο κόστος.
Με τις επιπτώσεις των κυβερνητικών σχεδιασμών στα ενεργειακά συμβαίνει - τηρουμένων των αναλογιών – ότι είχε γίνει και με τις πυρκαγιές. Οι καμένες δασικές εκτάσεις ανά πυρκαγιά στην Ελλάδα ήταν σχεδόν διπλάσιες από ό,τι στην Τουρκία, τετραπλάσιες από ό,τι στην Κύπρο και οκταπλάσιες από ό,τι στην Ιταλία.
* Με τη λήξη της συμφωνίας διαμετακόμισης ρωσικού φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας, το αέριο θα μεταφέρεται μέσω του αγωγού ΤurkStream. Η αναδιάταξη των οδών διέλευσης αερίου θα αυξήσει μετά το 2021 την εξάρτηση της Ελλάδας σε αέριο από την παροχή μέσω Τουρκίας, από το 17% σήμερα, σχεδόν στο 80%.
** Ο Sir Angus Deaton υπήρξε καθηγητής οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Princeton. Το 2015 του απονεμήθηκε το Nobel της Οικονομίας για την εργασία του The Great Escape: Health, Wealth and the Origins of Inequality (Η Μεγάλη Απόδραση: Υγεία, Πλούτος, και η Προέλευση της Ανισότητας).
*** Με την έννοια Beast from the East (Κτήνος από την Ανατολή) δηλώνονται οι δυσμενείς χειμερινές συνθήκες που επικρατούν στην Ευρασιατική Στέπα. Η Ευρασιατική Στέπα εκτείνεται από τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και τη Μολδαβία μέσω της Ουκρανίας, της Ρωσίας, του Καζακστάν, της Σιντσιάνγκ και της Μογγολίας ως τη Μαντζουρία, με ένα σημαντικό περίκλειστο αποσπασμένο έδαφος: τη στέπα στην Πεδιάδα της Παννονίας που βρίσκεται κυρίως στην Ουγγαρία.