Ευτυχώς που η οίηση και ο κομπασμός
για ένα έπος ελάχιστα επικό, άρχισε να ξεφουσκώνει σιγά σιγά.
Βασίλης Ραφαηλίδης
Ιστορία (κωμικοτραγική) Του Νεοελληνικού Κράτους 1830-1974.
Ποια ήταν τα κίνητρα και ποιες δυνάμεις οργάνωσαν την εξέγερση; Ήταν αντιστασιακή ενέργεια ή σκοτεινή συνωμοσία που αποτελούσε την εισαγωγή στο πραξικόπημα Ιωαννίδη, το οποίο εκδηλώθηκε τις επόμενες λίγες ημέρες; Ποιοι είχαν συμφέρον από την έκρηξη του Πολυτεχνείου; Οι απόψεις που διατυπώνονται μόνον εικασίες μπορούν να θεωρηθούν. Είναι ισχνότατα τεκμηριωμένες. Θα τις αναφέρουμε συνοπτικά:
Αυτή υπήρξε η πραγματική αρχή της ένοπλης αντίστασης του ελληνικού λαού και της ηγεσίας του στην απρόκλητη φασιστική θηριωδία. Ο Χίτλερ δήλωνε χωρίς περιστροφές το θαυμασμό του και θεωρούσε σίγουρη την επιτυχία του αγώνα των Ελλήνων. Στην ελληνοαλβανική μεθόριο ο Άξονας είχε υποστεί τις πρώτες του ήττες. Την άνοιξη του 1941 ο Χίτλερ ομολογούσε τη βαθιά λύπη του που θα αναγκαζόταν να εκστρατεύσει εναντίον της Ελλάδας, εναντίον της οποίας δεν είχε τίποτε και την οποία αναγνώριζε ως τη φωτοδότρα της Ευρώπης. Και φυσικά η αναγνώριση από έναν αντίπαλο που, όπως δήλωνε ο Στάλιν το Δεκέμβριο του 1943 στο περιοδικό Time, απαιτήθηκε η σύμπραξη σχεδόν όλου του κόσμου για να τον νικήσει, έχει τη δική της ιδιαίτερη αξία. Τα υπόλοιπα είναι πιο γνωστά. Όπως για παράδειγμα η διαρκής και ανάξια κακοποίηση της ιστορικής αλήθειας1. Μιας αλήθειας που συνθλίβεται ανάμεσα στην ασύγγνωστη άγνοια των ειλικρινών, αλλά χειραγωγούμενων εθνικοφρόνων και στην εμπαθή διαστρέβλωσή της από τα προπαγανδιστικά φερέφωνα της διεθνιστικής εκδοχής της πάλαι ποτέ σοβιετικής ένωσης.
Προσωπικά θεωρώ την ποιότητα του ψυχικού μετάλλου του καθενός και της καθεμιάς ευθέως ανάλογο του ρίγους που αισθάνεται, όταν ακούει τον εκφωνητή:
Δείτε και ακούστε το σχετικό video
Η Ιστορία δεν δείχνει έλεος σ' εκείνους που αγνοούν την ταυτότητά τους.
(Henry Kissinger, Παγκόσμια Τάξη,Σελ 522.)
Το video αφιερώνεται στην ήρεμη δύναμη των ακίνδυνων (;) νοσταλγών. Και επειδή αρκετοί από αυτούς μπορεί να δοκιμάζονται στην αποξένωση των σημερινών συνθηκών ας έχουν κατά νού ότι: Κύριος οὐ στερήσει τὰ ἀγαθὰ τοῖς πορευομένοις ἐν ἀκακίᾳ. Ψαλμός 83ος. (Ο Κύριος δεν θα στερήσει ποτέ τα αγαθά από εκείνους, οι οποίοι πορεύονται με εντιμότητα και απλότητα)
Η ιστορία δεν δείχνει έλεος1.
Henry Kissinger
Από το 430 π.Χ. μέχρι και το 2020 μ.Χ. οι αρρώστιες επηρέασαν καταλυτικά τις παγκόσμιες εξελίξεις. Καταλυτικά σημαίνει την επιτάχυνση είτε της ανόδου είτε της πτώσης των μεγάλων δυνάμεων της κάθε εποχής.
Τα ιστορικά παραδείγματα, με κορυφαία την περίπτωση των ΗΠΑ, μπορούν να βοηθήσουν στη συνειδητοποίηση των επιπτώσεων της πανδημίας. Μπορούν επίσης να επιτρέψουν και προβολές στο μέλλον.
Αν υπάρχει κάτι στο οποίο να συμφωνεί σχεδόν το σύνολο όσων μελετούν την ιστορία, ασχέτως εποχής και σχολής σκέψης, είναι στο ότι το μέγεθος και οι επιδράσεις των γεγονότων μιας εποχής σπάνια ή ποτέ δεν αποκαλύπτονται στους συγχρόνους της. Εννοείται ότι αυτό το καθόλου εύκολο καθήκον αφορά πρωτίστως τις ηγεσίες. Το αποτέλεσμα της ελλιπούς αντίληψης είναι η μοιραία υποτίμηση των κινδύνων. Οι μεγαλύτερες καταστροφές στην ιστορία υπήρξαν συνέπειες αρχικά περιορισμένης συνειδητοποίησης και στη συνέχεια λανθασμένων εκτιμήσεων. Κι όταν οι ήδη πολύπλοκες περιστάσεις επιβαρύνονται από απρόβλεπτα γεγονότα, οι τραγωδίες γίνονται αναπόφευκτες. Η μάστιγα του κορωνοϊού είναι ένα τέτοιο γεγονός.
Τι πόλη παραδώσαμε στη λεηλασία και στον όλεθρο!
Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής, 29 Μαΐου 1453.
Ο Σουλτάνος μπήκε στην Πόλη και κοίταξε γύρω, περιμένοντας να δει το πελώριο μέγεθός της, τη θέση της, το μεγαλείο και την ομορφιά της, τον μεγάλο πληθυσμό της, τη γοητεία της και την πολυτέλεια των ναών και των δημοσίων κτηρίων της. Όταν είδε ότι πάρα πολλοί άνθρωποι είχαν σκοτωθεί και την απόλυτη ισοπέδωση της Πόλης, ένιωσε μεγάλη λύπη και μετάνιωσε, όχι λίγο, για την καταστροφή και τη λεηλασία. Δάκρυα κύλησαν από τα μάτια του καθώς αναστέναζε βαθιά και με πάθος, λέγοντας: Τι πόλη παραδώσαμε στη λεηλασία και στον όλεθρο (1) .
Αργά το απόγευμα, συνοδευόμενος από τους κορυφαίους υπουργούς του, τους ιμάμηδες και τη σωματοφυλακή των Γενιτσάρων, ο Μωάμεθ έφτασε ιππεύοντας αργά στην Αγία Σοφία. Ξεπέζεψε έξω από την κεντρική πύλη, έσκυψε και πήρε μια χούφτα χώμα και, σε μια χειρονομία ταπεινοφροσύνης, το σκόρπισε πάνω στο τουρμπάνι που φορούσε. Ύστερα μπήκε στη Μεγάλη Εκκλησία. Καθώς προχωρούσε προς την Αγία Τράπεζα, σταμάτησε έναν από τους στρατιώτες του που κομμάτιαζε το μαρμάρινο δάπεδο. Η λεηλασία, του είπε, δε συμπεριλάμβανε τα δημόσια κτήρια. Κατόπιν εντολής του, ο γηραιότερος ιμάμης ανέβηκε στον άμβωνα και μνημόνευσε τον Αλλάχ, τον Πανάγαθο και Ευσπλαχνικό: δεν υπήρχε άλλος Θεός από το Θεό και ο Μωάμεθ ήταν ο Προφήτης Του. Ο Σουλτάνος ακούμπησε το κεφάλι του στο έδαφος, για να προσευχηθεί και να ευχαριστήσει. Η Αγία Σοφία ήταν τώρα τζαμί.
Οὒτοι συνέχθειν, ἀλλά συμφιλεῖν ἔφυν.
(Δε γεννήθηκα για να μισώ, αλλά για ν’ αγαπώ)
Σοφοκλέους Αντιγόνη. Στίχος 523.
Δεν υπάρχει χειρότερη τιμωρία, χειρότερη φρίκη από το να μεταμορφώνεις μια στιγμή σε αιωνιότητα και ν’ αποσπάς τον άνθρωπο από το χρόνο και την αδιάκοπη κίνησή του.
Οι μεγάλοι της Ιστορίας το ήξεραν αυτό. Προχωρούσαν. Περνούσαν στην επόμενη φάση της πραγματικότητας και της ζωής. Αυτό τους έκανε μεγάλους.
Ο Βενιζέλος είχε προτείνει τον Κεμάλ για το Νομπέλ ειρήνης το 1932. Ο Κεμάλ και ο Ινονού, που από το 1912 και μετά ταύτιζαν την Ελλάδα με τον Βενιζέλο, συμβουλεύονταν τον Έλληνα πολιτικό μέχρι το θάνατό του το 1936 για κάθε ελληνοτουρκικό ζήτημα κι αυτό άσχετα με το ποιος ασκούσε την πρωθυπουργία στην Ελλάδα.
Η ιστορία ούτε άρχισε, ούτε τελείωσε με τις βαρβαρότητες του Τοπάλ Οσμάν και του πρίγκηπα Ανδρέα. Σε μια αντιπαράθεση με τον Ιωάννη Μεταξά, που πρότεινε τη ημιουργία αυτόνομου καθεστώτος στη Σμύρνη και φιλική σύμπραξη με την Τουρκία, ο Αθανάσιος Εξαδάκτυλος,που το 1921-22 υπηρέτησε για σύντομο διάστημα ως αρχηγός ΓΕΣ, είχε αντιτείνει "Αυτοί μας σφάζουν". Ι.Μεταξάς:"Μας σφάζουν, εφ' όσον εθέσαμεν ως πρόγραμμά μας την κατάκτησιν των εν Μικρά Ασία. Αφ' ότου ηξεύρουν, ότι την φιλίαν μας δεν θα την έχουν ποτέ, ότι την έχθρα μας δεν την μεταβάλλει τίποτε, και συνεπώς τίποτε δεν έχουν να κερδίσουν από ημάς. Βέβαια αυτά δεν δικαιολογούν τα σφαγάς. Αλλά δεν σφάζομεν και ημείς;" Αθ. Εξαδάκτυλος: Σφάζομεν. Βέβαια, θέλομεν και πρέπει να τους εξοντώσωμεν. Ο Τούρκος δεν εννοεί αλλιώς. (Φάνη Κλεάνθη, Έτσι χάσαμε τη Μικρασία, Σελ. 167-168.)
Στη φωτογραφία θα μπορούσε να είναι η γιαγιά μου η Ελένη. Κατάγονταν από την περιοχή της Μερζιφούντας. Την αρχαία Ηλιούπολι στο δυτικό Πόντο, στην επαρχία της Αμάσειας, που είχε ιδρυθεί το 222 π.Χ.
Στην περιοχή τους, που ήταν και παραμένει ένα από τα κέντρα του φιλειρηνικού και προοδευτικού τουρκικού αλεβιτισμού1, ζούσαν χωρίς προστριβές με τους Τούρκους συντοπίτες τους. Τη νύχτα της 5ης προς την 6η Μαΐου, γιόρταζαν μαζί, ορθόδοξοι και αλεβίτες, τη μνήμη του Hıdırellez2.
Παρακινημένοι από τον υπέρμαχο της Μεγάλης Ιδέας Μητροπολίτη Αμάσειας Γερμανό Καραβαγγέλη, που είχε παντρέψει και τους προγόνους μου, είχαν εξεγερθεί ένοπλα και είχαν εκτελέσει ατάκτους και λιποτάκτες του οθωμανικού στρατού. Αρχικά, το 1921, και αφού δικάστηκαν και απαγχονίστηκαν ισάριθμοι χριστιανοί αντάρτες, ανάμεσά στους εφτά και δύο μέλη της ευρύτερης οικογένειας, εξορίστηκαν στη βορειοδυτική Μεσοποταμία (σημερινό Ιράκ).
Κανένα πουλί δεν πετάει πολύ ψηλά,
αν πετάει με τις φτερούγες του.
Παροιμίες της Κόλασης1.
Ο ελληνικός λαός έδειξε την πόρτα στον Γ Α Παπανδρέου. Ο Αλέξης Τσίπρας, παρακάμπτοντας τη βούληση των πολιτών, τον επαναφέρει από το παράθυρο. Μεθοδικά και σε μια πρώτη φάση δια των εκπροσώπων του. Τα προσχήματα πρέπει να τηρούνται. Οι ‘‘αγανακτισμένες’’ διαψεύσεις λειτουργούν όπως οι ανύποπτα ειδυλλιακές σκηνές στην αρχή μιας ταινίας τρόμου.
Η επιχειρούμενη αναβίωση του Γ Α Παπανδρέου, στην οποία επιδίδεται από καιρό το κυβερνών κόμμα, έχει το ιστορικό της προηγούμενο και μάλιστα με τον γενάρχη της πολιτικής δυναστείας.
Η ιστορία είναι κάτι που έκαναν ελάχιστοι άνθρωποι,
ενώ όλοι οι υπόλοιποι όργωναν χωράφια
και κουβαλούσαν κουβάδες με νερό.
Γιουβάλ Νώε Χαράρι, Sapiens, Σελ 112.
Με οργισμένες δημοσιεύσεις στον τύπο εκδήλωναν τη διπλωματική τους αμηχανία οι δυτικοί, όταν στις 24 Αυγούστου 1939 ανακοινώνονταν η υπογραφή του Συμφώνου Μη Επίθεσης Μολότωφ - Ρίμπεντροπ. Η προαναγγελία είχε γίνει με ένα άρθρο στην εφημερίδα Izwestija τρείς ημέρες νωρίτερα, στις 21 του μήνα, στο οποίο ο συντάκτης υποστήριζε ότι, μετά την Εμπορική Συμφωνία Γερμανίας-Σοβιετικής Ένωσης της 19ης Αυγούστου 1939, ανέκυπτε το ζήτημα της περαιτέρω αναβάθμισης των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών και πιο συγκεκριμένα των πολιτικών. Αγανακτισμένο το αμερικανικό Time Magazine επινοούσε τον τίτλο Communazi Pact για τη Συμφωνία και το επίθετο Communazis για να χαρακτηρίσει τους πρωταγωνιστές. Η λονδρέζικη εφημερίδα Evening Standard, που τότε βρισκόταν υπο αγγλική ιδιοκτησία, δημοσίευε στις 20 Σεπτεμβρίου 1939 την παραστατική γελοιογραφία της επικεφαλίδας. Δεν ήταν όμως αυτοί οι μόνοι που αιφνιδιάστηκαν, επειδή η πραγματικότητα ξεπερνούσε τη φαντασία τους. Ο επικεφαλής του Κομμουνιστικού Κόμματος των ΗΠΑ Earl Browder δήλωνε ότι οι πιθανότητες ύπαρξης μιας τέτοιας συμφωνίας ήταν οι ίδιες που θα είχε εκείνος να εκλεγεί στη θέση του προέδρου του εμπορικού επιμελητηρίου. Κι όλα αυτά πριν αποκαλυφθεί η ύπαρξη του μυστικού πρωτοκόλλου του Συμφώνου, βάσει του οποίου οι δύο χώρες μοίραζαν μεταξύ τους την ανατολική Ευρώπη.
Η συνηθισμένη ποικιλία και ένταση των αναμενόμενων αντιδράσεων με αφορμή την αρχική συμφωνία Τσίπρα-Ζάεφ έχει το θλιβερό ιστορικό προηγούμενό της στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Οι απαρχές του σωβινισμού1 στην Ελλάδα, απότοκες του οποίου μπορεί να θεωρηθούν οι διαμαρτυρίες της πλειονότητας των πολιτών, ανιχνεύονται την ίδια αυτή περίοδο.
Ήταν η περίοδος της βαλκανικής κρίσης μετά τον Ρωσοτουρκικό Πόλεμο του 1877-78, τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (3 Μαρτίου 1878) που είχε τερματίσει τη σύγκρουση και το Συνέδριο του Βερολίνου (13/6 – 13/7 1878), όταν στις 16 Μαρτίου 1881 η Υψηλή Πύλη ανακοίνωνε στην τότε κυβέρνηση του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου την απόφασή της να παραχωρήσει στην Ελλάδα τη Θεσσαλία και μέρος της Ηπείρου.