Η Σιωπηλή Γνώση.
Ευτυχώς που κανείς δεν συνειδητοποιεί
πόσο ασήμαντος είναι.
Sherwood Anderson, Μαύρο Γέλιο,
Οδυσσέας, 1984, Σελ 55.
Τότε μίλησε για τον παλιό άνθρωπο. Είπε ότι ο παλιός άνθρωπος ήξερε με τον πιο άμεσο τρόπο τι να κάνει και πώς να το κάνει με τον καλύτερο τρόπο. Αλλά ακριβώς όμως επειδή τα πήγαινε τόσο καλά, άρχισε να αναπτύσσει μια αίσθηση ατομικότητας που του έδινε την εντύπωση ότι μπορούσε να προβλέπει και να προγραμματίζει τις πράξεις που εκτελούσε. Κι έτσι εμφανίστηκε η ιδέα του ανεξάρτητου ατόμου που άρχισε να υπαγορεύει τη φύση και το σκοπό των πράξεων του ανθρώπου.
Όπως μεγάλωνε το αίσθημα της ατομικότητας, ο άνθρωπος έχασε τη φυσική του σύνδεση με τη σιωπηλή γνώση. Ο σύγχρονος άνθρωπος, κληρονόμος αυτής της ανάπτυξης είναι τόσο απελπιστικά απομακρυσμένος από την πηγή των πάντων που το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να εκφράσει την απελπισία του με βίαιες και κυνικές πράξεις αυτοκαταστροφής. Ο δον Χουάν ισχυρίστηκε ότι η αιτία για να τον κυνισμό και την απελπισία του ανθρώπου είναι ένα κομμάτι σιωπηλής γνώσης που έχει απομείνει μέσα του, που κάνει δύο πράγματα: το ένα είναι να δίνει κάποια υποψία στον άνθρωπο γύρω από την αρχαία σύνδεση του με την πηγή των πάντων και το άλλο τον κάνει να αισθάνεται ότι χωρίς αυτήν τη σύνδεση, δεν έχει καμία ελπίδα ειρήνης, ικανοποίησης, επίτευξης.
γένος ἐστὶ σιδήρεον
Άμποτε να μη ζούσα εγώ σ᾽ αυτήν την πέμπτη γενεά,
με τους ανθρώπους της· καλύτερα να ᾽χα πεθάνει πιο μπροστά 175
ή να γεννιόμουν ύστερα. Γιατί έφτασε τώρα η ώρα
του γένους του σιδήρου.
Μήτε τη μέρα θα απολείψουν κάματος και πόνος μήτε τη νύχτα
η φθορά τους θα κοπάσει· τους περιμένουν μέριμνες βαριές,
θεόσταλτες, μόλο που κάποτε θα σμίγει και σ᾽ αυτούς
καλό με το κακό.
Άνθρωποι & Αλήθεια
Ένας βρυχώμενος ποταμός, ενθουσιασμένος με την προοπτική της καταστροφής, εισέβαλε στη χώρα, γκρέμισε τα σπίτια, ξερίζωσε τα δέντρα, που αμέσως ξαναρίζωσαν, και κατέστρεψε τμήματα του μαγεμένου δρόμου. Το πνεύμα μ’ άρπαξε και με οδήγησε πάνω από τα ερείπια. Η ακρόπολη είχε καταστραφεί. Ο χρόνος είχε επιταχυνθεί πάνω από τη χώρα. Ηλιοτρόπια και ιβίσκοι, άγριες βιολέτες και κρίνοι έπνιγαν τους άλλοτε περιποιημένους χώρους όπου εκείνοι οι άνθρωποι τελούσαν τα μυστήριά τους. Η πόλη τους μύριζε νεκρά χωράφια.
Γελοία Τρέλα
Αν τα μάτια μπορούσαν να δουν τους δαίμονες
που κατοικούν στον κόσμο,
η ύπαρξή μας θα ήταν αδύνατη.
Ταλμούδ1
Το απόσπασμα από την κινηματογραφική ταινία Ο Χρησμός Της Πεταλούδας (The Mothman Prophecies, 2002) που επισυνάπτεται στο τέλος αυτής της ανάρτησης περιγράφει ικανοποιητικά τον θλιβερό, ατέλειωτο και ταυτόχρονα επικίνδυνο δημόσιο διάλογο ανάμεσα σε δεισιδαιμονικούς θρησκόληπτους και μυωπικούς αγνωστικιστές.
Καθημερινοί Ήρωες
Ο Γιώργος Λύρας οδηγεί κάθε πρωί το σκουπιδιάρικο στο προσφυγικό κέντρο της Μόριας στη Λέσβο. Σήμερα τα σκουπίδια ήταν 20 τόνοι. Κάθε πρωί στέκεται εκεί και περιμένει ένας νεαρός ανάπηρος Αφγανός. Ξέρετε, λέει ο σκουπιδιάρης, ο νεαρός με περιμένει κάθε μέρα. Του φέρνω κάθε μέρα ένα κρουασάν.
Και με την ευκαιρία αυτή, όπου από μετρημένους καθημερινούς ανθρώπους περιμένουμε να ξεντροπιάσουν ένα ολόκληρο σύστημα, θυμήθηκα εκείνο που είχε πει ο Πάπας Ουρβανός ο 8ος (1568-1644), όταν είχε πεθάνει ο Καρδινάλιος Ρισελιέ (1585-1642): Αν υπάρχει Θεός, ο Ρισελιέ θα έχει να δώσει λόγο για πολλά πράγματα. Αν όχι, τότε πέρασε μια πολύ πετυχημένη ζωή1.
Μερική Ανταπόδοση
Έχουμε ένα σκοτεινό προαίσθημα γιατί γνωρίζουμε.
Μωσέ Αεληών, 95-χρονος
Θεσσαλονικιός, επιζήσας του Άουσβιτς.
Κατέληξε όμως να πει μέσα του: Το άθροισμα της χρησιμότητας όλων των ανθρωπίνων όντων όλων των εποχών περιλαμβάνεται ολόκληρο στον κόσμο έτσι όπως είναι σήμερα. Κατά συνέπεια τίποτε το πιο ηθικό από το να είναι κανείς άχρηστος1.
Όμως το πιο σημαντικό - και αντιφατικό - που μας αποκαλύπτει είναι η ύπαρξη μιας εβραϊκής οργάνωσης με την ονομασία DIN, που σημαίνει κρίση στα εβραϊκά, ιδρυτής της οποίας ήταν ο ίδιος ο Μάλακαϊ Γουόλντ, που στο κιμπούτς της Γαλιλαίας, τον είχε παροτρύνει να γράψει το βιβλίο.
Μόνο τα έτη 1945 και 1946, μας λέει, η DIN καταδίωξε και σκότωσε περισσότερους από χίλιους Ναζί εγκληματίες πολέμου.
Η Σκιά των Φαντασματικών Προσώπων
- Την έχω συγχωρέσει γιατί δεν ήξερε τι έκανε. Ήθελε να μου κάνει κακό, αλλά σ΄ αυτήν χρωστάω την ευτυχία μου. Κερδίζω καλύτερα τη ζωή μου σαν αγρότης και η επαφή με τη φύση με σώζει από τον σκεπτικισμό στον οποίο υποκύπτουν οι κάτοικοι των πόλεων. Έχω ελαττώματα χωρίς αμφιβολία, αλλά είμαι σίγουρος για ένα πράγμα. Δεν έπαιξα ποτέ θέατρο και είπα πάντοτε σε όλο τον κόσμο αυτό που σκεφτόμουν, κατάμουτρα.
Ο Εδουάρδος αγαπούσε τον αδερφό του και η αποδοκιμασία τον πλήγωνε. Θέλησε να δικαιολογηθεί και άρχισαν να μαλώνουν. Τελικά, ο Εδουάρδος είπε:
- Ξέρω ότι ήσουν πάντα ευθύς άνθρωπος και ότι είσαι περήφανος γι αυτό. Σκέψου όμως και τούτο: Γιατί να λέμε την αλήθεια; Τι μας εξαναγκάζει; Και γιατί πρέπει να θεωρούμε την ειλικρίνεια σαν προτέρημα; Υπέθεσε ότι συναντάς έναν τρελό που υποστηρίζει πως είναι ψάρι και πως είμαστε όλοι ψάρια. Θα μαλώσεις μαζί του; Θα γδυθείς μπροστά του για να του δείξεις ότι δεν έχεις πτερύγια; Θα του πεις κατάμουτρα αυτό που σκέφτεσαι; Πες μου λοιπόν.
Ζωντανοί και Νεκροί
Ο ποιητής μιλάει στον ποιητή,
το πνεύμα απαντάει στο πνεύμα.
Τα υπόλοιπα είναι απόνερα.
Henry Miller, Plexus, s 665.
-Είναι νέοι! Πως θα μπορούσαν να έχουν το χρόνο να…
-Η ηλικία δε σημαίνει τίποτε, διέκοψε. Δεν είναι η ηλικία που μας κάνει σοφούς. Ούτε ακόμη και η εμπειρία, όπως νομίζουν οι άνθρωποι. Είναι η ζωντάνια του πνεύματος. Οι Ζωντανοί και οι Νεκροί…Αν κάποιος, τότε Εσείς, θα καταλάβετε τι εννοώ.
Μόνο δύο είδη ανθρώπων υπάρχουν σ’ αυτόν τον Κόσμο - και σε κάθε Κόσμο - οι Ζωντανοί και οι Νεκροί. Για ’κείνους που καλλιεργούν το πνεύμα, τίποτε δεν είναι αδύνατο. Για τους άλλους όλα είναι αδύνατα ή απίστευτα ή ανάξια. (Τελικά η ερώτηση δεν θα 'πρεπε να είναι για το αν υπάρχει Θεός. Η πραγματική απορία είναι για το αν εμείς υπάρχουμε για τον Θεό.)
Οι έμποροι της εξουσίας.
Ο κόσμος που βλέπουμε και ο κόσμος που υπάρχει
είναι δύο διαφορετικά πράγματα1.
Στην τρομερή κάψα του χορού είδα ότι, ανάμεσα στους ερωτικούς χορευτές, ανάμεσα στους πολιτικούς και τους φυλάρχους, τους εμπόρους της εξουσίας, τους ιερείς των μυστικών λατρειών, τους πληρωμένους οπαδούς, τους μπράβους και τις πόρνες, ανάμεσα σ’ όλους αυτούς που χόρευαν στους ρυθμούς της νέας μουσικής, είδα ότι υπήρχαν και πλάσματα που δεν ανήκαν στον κόσμο των ζωντανών.
Είδα ότι μερικές από τις πόρνες που θα γίνονταν οι μελλοντικές νύφες της διεφθαρμένης εξουσίας είχαν κατσικίσια πόδια. Μερικές γυναίκες, που στην πραγματικότητα ήταν ξεπεσμένες παλλακίδες, χίμαιρες και σειρήνες, είχαν πόδια αραχνών και πουλιών. Μερικοί από τους πολιτικούς και τους εμπόρους της εξουσίας, τους φυλάρχους και τους ανθρώπους με αθώα όψη, που στην πραγματικότητα ήταν σάτυροι, μινώταυροι και σατανιστές, είχαν σχιστές οπλές ταύρων. Οι οπλές και τα οστεώδη πόδια τους ήταν έξυπνα καλυμμένα με τριχωτό δέρμα.
Η Χώρα των Απαρχών
Στην αρχή ήταν ένας ποταμός. Ο ποταμός έγινε δρόμος κι ο δρόμος άπλωσε παρακλάδια σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Κι επειδή ο δρόμος ήταν κάποτε ποταμός, ήταν συνέχεια πεινασμένος.
Σ’ εκείνη τη χώρα των απαρχών ζουν μαζί πνεύματα κι αγέννητα μωρά. Έχουμε τη δυνατότητα να παίρνουμε διάφορες μορφές. Πολλοί έχουμε μορφές πουλιών. Δεν έχουμε κανέναν περιορισμό. Ζούμε μέσα σε αδιάκοπες γιορτές, παιχνίδια και πένθη. Γιορτάζουμε τους ωραίους τρόμους της αιωνιότητας. Παίζουμε πολύ, γιατί είμαστε ελεύθεροι. Και πενθούμε πολύ, επειδή πάντα μερικοί από μας έχουν μόλις γυρίσει από τον κόσμο των ζωντανών. Γυρίζουν απαρηγόρητοι για όλη την αγάπη που αφήνουν πίσω τους, για όλο τον πόνο που δεν βρίσκει λύτρωση, για όλα αυτά που δεν έχουν καταλάβει και για όλα όσα είχαν αρχίσει να μαθαίνουν, πριν τους τραβήξει πίσω η χώρα των απαρχών.