Οι Έλληνες, Η Μνήμη κι Η Αγραμματοσύνη.
Κάποιος όμως από τους ιερείς, πάρα πολύ γέρος, τον διέκοψε και του είπε: "Ω Σόλων, Σόλων, εσείς οι Έλληνες είστε πάντοτε παιδιά. Έλληνας γέρος δεν υπήρξε ποτέ".
"Τι εννοείς;" ρώτησε ο Σόλων.
"Είστε όλοι νέοι στην ψυχή", του απάντησε· "γιατί η ψυχή σας δεν κρατά καμία από τις παλιές δοξασίες της παράδοσης ούτε από τις πανάρχαιες γνώσεις. Και η αιτία είναι η εξής: στους ανθρώπους τυχαίνουν και θα εξακολουθήσουν πάντοτε να τυχαίνουν πολλές και διάφορες καταστροφές· οι μεγαλύτερες γίνονται από νερό και από φωτιά, μικρότερες όμως προκαλούνται και από χιλιάδες άλλους παράγοντες. Έτσι αυτό που κι εσείς λέτε στα μέρη σας, ότι ο Φαέθων, ο γιος του Ήλιου, έζεψε κάποτε το άρμα του πατέρα του αλλά, μην μπορώντας να το οδηγήσει στην πατρική διαδρομή, πυρπόλησε τα πάντα στη Γη και ο ίδιος κεραυνοβολήθηκε, αυτό λοιπόν λέγεται με τη μορφή του μύθου, η αληθινή του όμως σημασία είναι ότι τα σώματα που περιφέρονται στον ουρανό γύρω από τη Γη παρεκκλίνουν από την τροχιά τους με την πάροδο πολλών χρόνων και καταστρέφουν με φωτιά τα πάντα πάνω στη Γη.
Η Μαγνητική Ασπίδα της Γης.
Το ζήτημα είναι να ξαναβρούμε και να κατακτήσουμε – όσο μπορούμε - αυτό το φαινομενικά χαμένο, σταθερό και υπερχονικό αντικείμενο της γνώσης. Το ηθικό που βρίσκεται πάνω από τα αισθητά.
Τα μαθηματικά προβάλλουν σαν το στοιχείο που μεσολαβεί ανάμεσα στον αισθητό και στον καθαρά νοητό κόσμο. Η αστρονομία στρέφει την προσοχή στην απεραντοσύνη του Σύμπαντος και στα αινιγματικά εκείνα σώματα που κινούνται μονάχα τους, άρα φαίνονται, αλλά και όσα από αυτά δεν φαίνονται κι όμως υπάρχουν, να είναι έμψυχα όργανα του χρόνου κι ορατοί θεοί, που η ψυχή τους έχει αριθμητική υπόσταση και το σώμα τους είναι γεωμετρική κατασκευή, όπως ακριβώς και η δική μας ψυχή και το σώμα, και που οι κινήσεις τους είναι κανονισμένες αρμονικά και γι’ αυτό αντιληπτές στη νόηση.
Αυτή είναι η πηγή της μεγαλοσύνης της πραγματικής ευφυΐας: Η ικανότητα της κατανόησης της θέσης μας στο Σύμπαν. Η ανθρώπινη διανόηση – το αιώνιο κι αθάνατο λογικό μέρος της ψυχής - μπορεί να υπερβεί τα στενά όρια του κοσμικού χώρου και άρα του χρόνου και να ξαναθυμηθεί τη σταθερή και υπερχονική γνώση. Έτσι τα σφάλματα ωχριούν μπροστά στην καθολικότητα της μεγαλοφυΐας.
Η Προέλευση της Βιαιότητας των Νέων.
Όταν ξημερώνει, τα παιδιά πρέπει να πηγαίνουν στο σχολείο. Όπως τα κοπάδια δεν μένουν χωρίς βοσκούς κι οι δούλοι χωρίς κυρίους, έτσι και τα παιδιά δεν πρέπει να μένουν ποτέ χωρίς δασκάλους.
Άλλωστε είναι τα πιο δυσκολομεταχείριστα από όλα τα πλάσματα.
Ένα ακαλλιέργητο παιδί γίνεται το πιο πονηρό, ατίθασο κι αλαζονικό πλάσμα του κόσμου.
Γι’ αυτό πρέπει να δένεται με πολλά, ας πούμε, χαλινάρια.
Θράσος, Αμάθεια & Κοινωνία.
Τώρα όμως μπήκαν στη μέση ή κάποιος διάβολος ή κάποιος αλήτης με παρανομία και ασέβεια
και το σπουδαιότερο με το θράσος της αμάθειας, από το οποίο πηγάζουν όλα τα κακά στους ανθρώπους,
που βλασταίνουν και φέρνουν πικρό καρπό σ’ αυτούς που το έχουν*.
Πλάτων, Έβδομη Επιστολή, 336 b.
Η Κοινωνία, Κυρία, είναι πολύ παράξενη, γεμάτη επιείκεια για τους νεαρούς αυτού του είδους. Τους δείχνει συμπάθεια, αφήνεται να παρασυρθεί από τα εξωτερικά τους χαρίσματα αντί για τα εσωτερικά, δεν απαιτεί τίποτα από αυτούς, τους συγχωρεί όλα τους τα λάθη, τους δίνει προνόμια που τα αξίζουν άλλοι πολλοί καλύτεροι και, μη βλέποντας παρά τα προτερήματά τους, τους κάνει παραχαϊδεμένα παιδιά.
Αντίθετα είναι γεμάτη αυστηρότητα για τους ισχυρούς και ολοκληρωμένους χαρακτήρες.
R.O.M.A.*
*Radix Omnium Malorum Avaritia
(Ρίζα Όλων των Κακών η Απληστία)
Δεν έγινε βέβαια κάποιος από μας αθάνατος και, αν γινόταν, δεν θα ήταν ευτυχισμένος, όπως πανθομολογείται. Γιατί στα άψυχα ούτε κακό ούτε κάποιο αγαθό αξιόλογο υπάρχει, αλλ’ αυτό συμβαίνει σε κάθε ψυχή που είναι με το σώμα, ή όταν χωρίζεται από αυτό. Πρέπει, αλήθεια, πάντα να πιστεύουμε στα παλιά και θεία λόγια, που μας λένε πως η ψυχή είναι αθάνατη, πως έχει δικαστές και πως πληρώνει τις πιο μεγάλες τιμωρίες, όταν ο άνθρωπος απαλλαγεί από το σώμα. Γι’ αυτό πρέπει να έχουν στον νου τους πως τα μεγάλα αμαρτήματα και αδικήματα είναι καλύτερα να τα παθαίνεις παρά να τα διαπράττεις. Για παράδειγμα, ο φιλοχρήματος, άνθρωπος ψυχικά φτωχός, δεν ακούει τ’ ακούει αυτά και, αν τ’ ακούσει, τα κοροϊδεύει, όπως νομίζει, κι από παντού μ’ αναίδεια αρπάζει ό,τι επιθυμεί, σαν θηρίο, για να φάει και να πιει ή να χορτάσει τον εαυτό του με ζωώδη κι άχαρη τέρψη, που κακώς ονομάζουν ηδονή της Αφροδίτης.
Πλάτων, Ζ΄ Επιστολή, 334 e – 335 a-b.
Αδύνατα αλλά πιθανά και Δυνατά αλλά απίθανα.
Αν όταν υπάρχει το Α, υπάρχει ως συνέπεια το Β, και όταν συμβαίνει το Α, συμβαίνει ως συνέπεια το Β, οι άνθρωποι νομίζουν ότι, αν το Β είναι αληθινό, τότε υπάρχει ή συμβαίνει και το Α. Αυτό όμως είναι ένα λαθεμένο συμπέρασμα. Γι᾽ αυτό, αν το Α είναι ψευδές, ως συνέπεια όμως αυτού υπάρχει ή συμβαίνει αναγκαστικά ένα Β, ο ποιητής πρέπει να το προσθέσει· γιατί η ψυχή* μας, ξέροντας ότι το Β είναι αληθινό, θα κάνει τον λαθεμένο συλλογισμό ότι είναι αληθινό και το Α.
Τα αδύνατα αλλά πιθανά πρέπει να θεωρούνται προτιμότερα από τα δυνατά αλλά απίθανα, και οι μύθοι δεν πρέπει να συγκροτούνται από απίθανα μέρη, αλλά, αν είναι δυνατό, να μην έχουν τίποτε το απίθανο· αν αυτό δεν είναι δυνατό, τουλάχιστον τα απίθανα να βρίσκονται έξω από τον μύθο.
* Όχι ο νους που αγρυπνεί.
Αριστοτέλης, Ποιητική, 1460 a.
Αντίστιξη.
quale per incertam lunam
sub luce maligna est iter in silvis1
P, Virgili Maronis, Aineidos, VI, 270 - 271.
Τα πρωινά ζούσα μες στον ενθουσιασμό. Τα απογεύματα ταύτιζα τη γνώση με τη δυσπιστία.
Δύσπιστος δεν σημαίνει πως δεν πρέπει να πιστεύεις σε τίποτα. Η δυσπιστία δεν αποκλείει τη γοητεία των αναζητήσεων και τη χαρά των ανακαλύψεων. Ανακάλυψη είναι και μια επανεύρεση του λησμονημένου. Όπως υπάρχει η λήθη του πνεύματος που ήδη ανακαλύφθηκε, έτσι υπάρχει και η επανεύρεση του λησμονημένου· η ανάμνηση.
Πολλά παραδείγματα έδειξαν πως δημιουργούνται νέες σκέψεις από το γεγονός ότι κάποιος εγκαταλείπει μια κρατούσα άποψη, γυρίζει πίσω σε χτεσινές ή προχτεσινές γνώμες, κάποτε συνδέει δύο παλιές αντιλήψεις ή τις διασταυρώνει, και έτσι δημιουργεί κάτι καινούργιο.
Η παράδοση δεν συμβάλλει μόνο στη διατήρηση σταθερών αντιλήψεων και σχέσεων, αλλά προσφέρει τη δυνατότητα νέων σκέψεων για αξιόλογα πράγματα που προέρχονται από πλήθος πρότυπα2.
Σ’ αυτή τη διαδικασία, που είναι το έργο των χειριστών της παράδοσης, είναι ανυπολόγιστη η σημασία των επιστημονικών ανακαλύψεων που φωτίζουν τους Νόμους και τις Διεργασίες της Φύσης, αναπόσπαστο μέρος της οποίας είμαστε κι εμείς. Ακόμα κι αν αυτό γίνεται αποσπασματικά και συνοδεύεται από αβεβαιότητες.
Δυσπιστούσα στις αλυσίδες των ιδεών. Αγαπούσα την πολυφωνία.
Kiss Of Fire.
Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες θεωρούσε τον Έρωτα Δαιμόνιο. Ο Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε έλεγε πως η Δεισιδαιμονία, δηλάδή η Πίστη στους Δαίμονες, είναι η Ποίηση της Ζωής. Να θυμίσω πως αρχικά η λέξη Δαίμων σήμαινε τόσο το Αγαθό όσο και το Πονηρό πνεύμα.
Κάπως έτσι είναι και με τον Έρωτα. Η ευτυχής μακροημέρευση δεν είναι ανέφικτη. Και μια θλιβερή εξέλιξη δεν είναι οπωσδήποτε αναγκαστική. Ωστόσο η συγκαλυμμένη αισιοδοξία που υπάρχει στα προηγούμενα ιδεαλιστικά δεν θα πρέπει - λέμε τώρα - να αμβλύνει την προσοχή στα πρακτικά ζητήματα της αναπόφευκτης όσο και αξιοθρήνητης γραφειοκρατίας του Έρωτα. Ο Ουμπέρτο Έκο επισημαίνει: Μερικά πράγματα τα νιώθεις να έρχονται, δεν ερωτεύεσαι επειδή ερωτεύεσαι, ερωτεύεσαι επειδή την εποχή εκείνη έχεις μια απέγνωσμένη ανάγκη να ερωτευτείς. Τις περιόδους που νιώθεις την επιθυμία να ερωτευτείς πρέπει να προσέχεις που μπαίνεις: σαν να 'χεις πιεί ένα φίλτρο από εκείνα που σε κάνουν να ερωτεύεσαι το πρώτο ον που συναντάς. Μπορεί να σου τύχει ένας ορνιθόρυγχος.
Με τους στίχους της Τζόρτζια Γκιμπς ο Λούις Άρμστρονγκ εξυμνεί με τον ανεπανάληπτο τρόπο του μια τέτοια εκδοχή.
Έχεις Αντοχή;
Κάνε αυτό το τεστ για να δεις κάτι. Ναι! Εσύ! Εσύ που το κοιτάς υπεροπτικά και καχύποπτα!
Τώρα ξανακάντο κάνα - δύο φορές!
Οκ! Τώρα σκέψου! Ξέρεις Εσύ!
What did you get? ????
— vids that go hard (@vidsthatgohard) April 6, 2023
pic.twitter.com/BwvWEFG9aC